І тарау Қазақ жыраулары, би-шешендердің педагогикалық көзқарастарындағы эстетикалық тәрбие және олардың қазіргі мәні
жүктеу/скачать 323 Kb.
|
Дип.-Ұлттық-поэтикалық-шығармашылығын-бастауыш-сынып-оқушыларына-эстетикалық-тәрбие-құралы-ретінд
| Қорытынды
Ұсынылып отырған дипломдық жұмысымызда адамдардың (оқытушы мен оқушының) бір-бірімен қарым-қатынастағы көңіл күйі, эстетикалық мінез-құлық дағдылары, олардың қалыптасып, кемелдену бағыты көрсетілді. Дала ғұламаларының: жыраулардың, шешен-билердің адамның адам болып қалыптасуында басты роль атқаратын адамгершілік құндылықтары жөніндегі өсиет-ақылдары мен өлең-жырларының мазмұны баяндалып, мазмұны бойынша түсінік берілді. Оқу-тәрбие процесінде балаларды әсемдікке, оның ішінде жан сұлулығына тәрбиелеу мақсаты ешқашан күн тәртібінен түскен емес. Ал, бүгінгі күнгі тәрбиенің - ұстаздық басты мақсаты - өзіндік эстетикалық құндылықтарды бала бойына дарыта отырып, оның жүрек түкпіріндегі рухани қазынасын жарыққа шығару, әрбір баланы жеке тұлға ретінде жетілдіру үшін оның бойындағы бар құндылықтарын дамыту. Осылайша ұлттық мәдениетті бала бойына сіңіру көзделіп отыр.Жас ұрпақтың бойынан ұлттық мәдениеттің нағыз жасампаздығын дамытуды арман етіп отырған адамзаттың асыл қасиеттер жиынтығын алдымен мұғалім өз бойынан тауып алмай, оларды баламен қарым-қатынаста іске асыра алмайды. Өйткені мұғалімнің сабақты ұйымдастырар алдындағы жауапты ісін, бойындағы бар қабілет-мүмкіндігін жарыққа алып шығатын күш - осы біз қарастырып отырған эстетикалық құндылықтар. Ф.М.Достоевскийдің "Өзіңнен өзіңді ізде, өзіңе өзің бағын, өзіңді өзің тани біл" - дегеніндей әр мұғалім өз халқының тарихи терең тамырына бойлап, халықтық тәрбиенің озық үрдістерін ой елегінен жиі-жиі өткізіп отырса, жауапкершіліктің сыры айқындала бастайды Ұлттық поэтикалық шығармаларды оқып, жаттап не болмаса, оны түсініп өспеген бала өз ұлтына қалай қызмет ете алады? Ал эпикалық санасы оянған азаматтар өз халқына аянбай қызмет етіп, елін сүйіп ерлік жасағандар тарих сахынасынан жүздеп, мыңдап кездесіп жатады. Ондай батырлар ғылымда немесе кез-келген қызмет саласында әрқашан ерлік жасап, өмірде кездесіп жатады. Біздер жүргізген зерттеуімізде эстетикалық тәрбиенің кейбір проблемалаларын шешуге өз үлесімізді қостық деп есептемейміз. Мақал-мәтелдерде адамгершілік, имандылық тәрбиесіне байланысты әдет-ғұрыптар насихатталса, жұмбақтар мен айтыстарда – ақыл-ой тәрбиесі, өлең, жыр-дастандарда - әсемдік тәрбиесінің негізгі принциптері. Сондықтан ұлттық поэтикалық шығармашылығын тәрбиенің сан-алуан мәселелерін қозғайтын тәлімдік материал ретінде пайдалануға болады. Бүгінгі мектеп оқушылары жоғары мәдениетті, ой-өрісі кең, мамандығын еркін таңдай алатын, білімді болумен қатар, өз халқының, өз ұлтының ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан ата-баба мұрасын, салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, тарихы мен әдебиетін, өнерін, адамгершілік пен имандылықты дәріптейтін қарым-қатынас, мінез-құлық қасиеттерді бойында қалыптастыру керек. Бұл қасиеттер халықтық педагогиканы самғатып тұрған алып күштер. Сондықтан да біз халық – тәрбиеші, тәлімгер деп айтамыз. Себебі өскелең ұрпақты тәрбиелеу ата-бабамыздың ежелден келе жатқан арман тілегі. Қорыта келе, батыр ағамыз Б.Момышұлы айтқандай “Әрбір үйде отбасы реликвиясының бұрышы болғаны жөн. Бұрындары жасалған ерліктерді сыйламай, қадірлемей тұрып, жаңа ерлікке шақыру бекершілік”. Сондықтан жас ұрпақты ата-баба дәстүрі рухында тәрбиелей отырып, оларды адамгершілікке, инабаттылыққа баулыған абзал. Ол үшін әр отбасында қалыптасқан тұрмыс, салт-дәстүрі жүйелі тәртіптің болуы тиіс. Жалпы адамзаттық құндылықтарды болашақ ұрпақтың ақыл парасатына азық ете білу үшін әрбір тәрбиелі ұстаз, халық педагогикасына сан ғасырларда қалыптасқан сан дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды жан-жақты біліп, тәлім-тәрбиеге пайдалана білуге борышты. Біз өзіміздің ғылыми-зерттеу жұмысымызда педагогикалық-психологиялық еңбектерге сүйене отырып, эстетикалық тәрбие берудегі халық педагогикасының мәнін, оның қазіргі кездегі орнын айқындадық және тәрбиелік жұмыстағы мәні мен мүмкіндіктерін көрсеттік. Мектепте этнопедагогика материалдарының енді-енді енгізіле бастағанын, оқушылардың оған деген қызығушылығының барлығын, бірақ бұл сабақтардың немқұрайды өтілетінін байқадық. Әйтсе де, оқулық қандай болса, біліміміз де ұлт болашағы да сондай болатыны белгілі. Осы олқылықтарды жояр деген мақсатта біз жасаған ұсыныстар едәуір көмек көрсетер деген ойдамыз. Ұсыныстар: - бастауыш сынып оқушылары бойында эстетикалық қасиеттердің халықтық педагогика арқылы қалыптасу процесіне педагогикалық басшылық болуы қажет; - ғылымға, батырлыққа, ерлікке, адамгершілікке баланы жетелейтін ертегілер мен батырлар жырын оқыту оқулықтарда біздің көзқараста дұрыс жолға қойылмаған. Олардың негізгілері 5-6 сыныптың оқулығында берілген. Поэтикалық материалдар 3-сыныптың оқулығында өте аз мөлшерде оқытылады. Сондықтан поэтикалық материалдарды 3 сыныптарда оқыту керек. Өйткені баланың жаттау қабілеті осы кездерде мықты болатыны бәрімізге белгілі. Осы кезден бастап жаттауға дағдыланса, алдағы уақытта олардың тілі көркем, әрі тартымды болады; - 3-4 сынып оқулықтарында ұлттық поэтикалық шығармалардан үзінділер көбірек беріліп, жаттайтын материалдармен толықтырылу қажет, бала бойына тәрбие жаттау арқылы сіңеді; Оқу тәрбие процесінде (үрдісінде) ұлттық поэтикалық шығармаларды мейілінше жан-жақты пайдалану арқылы оқушылардың өз ойын нақты әрі шешен сөзбен жеткізу жетістіктеріне қол жеткізуге болады. Сансыз жылдар бойы қағажау көріп келген ұлт мәдениетін, өнерін, халқымыздың бай салт-дәстүрін бүгінгі заман талабына сай қайта дәуірлетіп, жаңғыртудың, сөйтіп жас ұрпақты саналы азамат етіп тәрбиелеудің қуатты құралына айналдыратын кезең туды. жүктеу/скачать 323 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|