Ибраимова Жібек Тұңғышбайқызы
Оқшау сөздерге байланысты қойылатын үтір
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2. Оқшау сөздерге байланысты қойылатын үтір
1.Қаратпа сөздерге байланысты қойылатын үтір а) Қаратпа сөз сөйлемнің басын- да келсе, үтір одан кейін қойылады.
ə) Қаратпа сөз сөйлемнің орта- сында келсе, үтір екі жағынан қойылады. б) Қаратпа сөз сөйлемнің соңында келсе, үтір оның алдынан қойылады.
- Əже, Ырысбектікіне мен де барайын ба? – Шырақтарым, жұ- мысты тоқтатпаңдар! (С.Мұратбеков).
ішші. – Асықпаңыз, ата, бала- ларыңызды əлі-ақ көресіз (С.Мұратбеков). - Талаптарың жақсы екен, балалар! (С.Мұратбеков.)
Қыстырма сөздерге байланысты қойылатын үтір Қыстырма сөздер, өздерінің аты айтып тұрғандай, айтушының сөй- лемдегі ойға өзіндік пікірін білдіреді. Сондықтан олар үтірмен оқшауланып тұрады. Қыстырма сөздердегі үтірдің
31
орны:
а)Қыстырма сөз
сөйлемнің басында келсе, үтір одан кейін қойылады. ə)Қыстырма сөз сөйлемнің ортасында келсе, үтір екі жағынан қойылады.
б)Қыстырма сөз сөйлемнің соңында келсе,
үтір алдынан
қойылады.
Амал не, кітапты қойныма тықтым да, жатаққа келдім (Қ.Ысқақов). Бұл, шынында да, Нартай біле бер- мейтін даңалық еді (Қ.Жүмаділов).
əйтеуір (Қ.Жүмаділов).
Одағайға байланысты қойылатын үтір Одағайлар көбінесе сөйлем басында келеді жəне адамның көңіл күйі сезімдерін білдіретін болғандықтан, көтеріңкі интонациямен айтылады. Дауыс ырғағы көтеріңкі болғанда, одағайдан соң леп белгісі қойылады. Одағай
көп жағдайда қаратпа сөздермен қатар келеді. Мұндай жағдайда одағай мен қаратпа сөздің арасына үтір қойылады. Одағай сөйлемнің басында келсе, үтір одан кейін, ал сөйлем ортасында келсе, үтір екі жағынан қойылады. Сөйлем соңында тұрған одағайдың алдында үтір қойылады.
- Əй, əже-ай, жоқты сұрайсың (Б.Майлин).
- Ойбай, Шегендей емес шығарсың. Ол қандай үн болғаны, апыр-ау? Білем, е, білем!
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|