Ілияс Жансүгіров (5 мамыр 1894 жыл, Алматы облысы Ақсу ауданы 1938 жыл)

Ілияс Жансүгіров
( 1894 -1938 ) 
Іші алтын, сырты
күміс сөз
қалдырған...
Құдайберген Ерасыл ққ111

Алғашында өз әкесінен, ауыл молдаларынан сауат ашқан. Қарағаш ауылында жәдитше бастауыш мектепті бітіреді.
Болашақ ақынның бұдан соңғы біраз уақыты ауылда өтеді. Орта жүздің Найман тайпасының Матай руынан шыққан.
[1]
1919 жылы. Ташкенттегі екі жылдық мұғалімдік курсқа түседі.
Оны бітірген соң өз ауылында мұғалім болып, кейін «Тілші» газетінде қызмет атқарады.
1922 жылы Верныйдағы (Алматыдағы) Қазақ ағарту институтының меңгерушілігіне тағайындалады.
1925 жылы Мәскеудегі Журналистика институтына оқуға түсіп;
1928 жылы бітіріп шыққан соң, «Еңбекші қазақ» газетіне қызметке жіберіледі. Жансүгіров шығармалық жұмыспен
қатар Қазақстан Жазушылар одағын ұйымдастыру ісіне де белсене қатысқан.
Бұрынғы ҚазАПП (1926) таратылған соң 1932 жылы Жазушылар одағын ұйымдастыру комиссиясының төрағасы болып
сайланып;
1934 жылы өткен 1-съезге дейін қызмет істейді. Съезде Қазақстан жазушылар одағының алғашқы төрағасы болып
сайланды.
1934–1937 жылдары Қазақ саяси баспасының редакторы, сонымен бір мезгілде;
1933–1936 жылдары Қазақ АКСР-і ОАК-нің мүшесі болды.
1937 жылы жалған саяси айыппен тұтқындалады.
1938 жылы ату жазасына кесілген.
1958 жылы ақталды.
Қысқаша өмірбаяны

Бірінші әйелі (1912-1914) - Жамила, нағашысының жесірі (жергілікті байдың қызы)[5]
Екінші әйелі (1922-1925) - Аманша Берентаева, жүкті кезінде және денсаулығы нашар
кезінде қайтыс болды, босану алдындағы айқастарға төтеп бере алмады, сол кезде
Жансүгіров Мәскеудегі коммунистік журналистика институтында оқуға кетті.
Үшінші әйелі (1929-1931) - Фатима (Бәтима) Төребаева. Некедегі балалар: ұлы Саят
және қызы Сайра. Фатима Мәскеуге оқуға кеткен кезде Жансүгіров әйгілі мұғалім Біләл
Сүлеевтің әйелі Фатима Ғабитовамен қарым-қатынас орната бастайды. 1931 жылы
Жансүгіров Фатима Төребаевамен ажырасып, 1943 жылы туберкулезден қайтыс болды.
Төртінші әйелі (1932-1938) - Фатима Ғабитова Зайнуллиновна (ұлттық татар) (1903-
1961). Біләл Сүлееваның ұсталуына байланысты ол ажырасып, Жансүгіровке, ал ол
қайтыс болғаннан кейін Мұхтар Әуезовке үйленді.
Отбасы
Ол 4 рет үйленді.

Қызы - Үміт Жансүгірова (1933), дәрігер.
Қызы - Ильфа Жансүгірова-Жандосова
(1935) - мұғалім, неміс тілінің мұғалімі, Ілияс
Жансүгіров атындағы қордың бұрынғы
президенті.
Ұлы - Болат Ілиясұлы Ғабитов-Жансүгіров
(1937-2004) - танымал қазақстандық
сценарист және кинодраматург.
Саят Жансүгіров (1930) - кенші, техника
ғылымдарының кандидаты.
Ұлы - Жәнібек Сүлеев (1923-1943) - Ұлы Отан
соғысында Смоленск маңында қаза тапты.
Ұлы - Азат Сүлеев (1930-1997) - түрколог.
Фатима Ғабитоваға үйленген балалар:
Фатима Төребаеваға үйленген балалар:
Асырап алынған балалар:
Ілияс Жансүгіров Фатима Ғабитованың Біләл
Сүлеевпен некесінен екі бала асырап алды:

Ілияс Жансүгіров қазақ әдебиетінің барлық жанрларында қалам тартып, елеулі туындылар
берген әмбебап дарын. Әсіресе ол өзінің аса қуатты суреткерлік талантын поэзия жанрында
көрсетіп, күллі қазақ әдебиетінің мақтанышына айналған туындылар берді.
Ілияс әдебиетке халық фольклоры дәстүрінен, аз оқуымен және біршама кештеу - 20-
жылдардың басында келді. Бірақ ол сол кездің өзінде халық өмірін жетік білетін, қазақ
тілінің байлығын тамаша меңгерген бозбала еді. Өте қабілеттілігі мен ізденгіштігінің,
жігершілігінің және жаңадан құрылып жатқан қоғамның қоңыр төбел ортадан шыққан
талапты жастың оқып, білім алуына жылы қабақ танытуының арқасында, ол біршама қысқа
уақыттың ішінде тез жетіліп, аршындап алға озды. Алматы, Ташкент, Мәскеу оқу
орындарында жақсы мағынасындағы қомағайлықпен білім алды, өз бетімен де көп оқыды,
орыс және әлем классикалық әдебиетін зерттей оқып, үздік туындыларын орыс тілінен
қазақшаға аударды. Осы аралықта жазуға да төселіп, қоғамдық жұмыстарға, әдебиет ісіне
белсене қатысты. Алғашқы жинағы 1928 жылы 34 жасында жарық көрген Ілияс 5-6 жылдың
ішінде қатарынан арындап алға озып, Абайдан кейінгі дәуірдің аса көрнекті ақынына
айналды. Прозалық, драматургиялық талантты кесек туындыларын айтпағанда, "Күй",
"Күйші", "Құлагер" сияқты классикалық шығармалар тудырды. Ілияс поэзиясы — ойға -
қанат, сезімге нәр беретін, ешқашан ескірмейтін, мәңгі жас поэзия.

Библиография
1917 ж. - «Сарыарқа» және «Тілек» өлеңдер.
1923 ж. - «Байшұбар»
1926 ж. - «Балаларға тарту»
1928 ж. - «Сағанақ» атты алғашқы шығармалар жинағы.
1929 ж. - «Күй» поэмасы.
1931 ж. - «Кек» және «Турксіб» пьесасы.
1934 ж. - «Күйші» поэмасы.
1936 ж. - «Исатай - Махамбет» пьесасы.
1937 ж. - «Құлагер» поэмасы.
Поэмалары
«Құлагер» - 1936 жылдың қараша айында "Социалды Қазақстан" газетінің бірнеше сандарында жарияланды.
"Күй" - 1929 ж. жазылған.
"Күйші" - 1934 ж. жазылған.
"Дала" - 1930 ж. жазылған. Алғаш "Еңбекші Қазақ" газетінің бірнеше сандарында жарияланды. 1933 ж. Семейде, 1936 ж.
Алматыда жеке кітап болып басылған.
"Рүстем қырғыны" - 1926 жылы жазылғанымен ақынның көзі тірісінде жарияланбаған. 1960 жылы шығармаларының
екінші томында жарық көрген.
"Исатай" - 1960-1964 жылдар аралығында жарық көрген ақынның 5 томдық шығармалар жинағының 2-томында жарық
көрген.
"Мақпал" - 1920 жылдың басында жазылған.
"Байкал" - 1937 ж. жазылған."Кәнпеске" - 1920 ж. 
"Еңбекші Қазақ" газетінде жарияланды.
"Қолбала" - 1964 ж. Алматы облысы, Ақсу аудандық "Өмір нұры" газетінде жарияланды.
"Қуат" - 1932 ж. "Әдебиет майданы" журналында, 1933 ж. Ұжымдық жинақта жарияланған.
"Мәйек" - 1929 ж. жазылып, 1931 ж. жеке кітапша болып басылып шыққан. 
"Бақытты Жамал" - 1930 ж. жазылған.
"Жорық" - 1935 ж. жазылған.

Сатиралары
"Ақым мен Мақым" (1930), "Бай бәйбіше" (1927), "Бақтың әдісі" (1923),
"Басқа пәле тілден" (1935), "Борнабай не ойлап оқып жүр" (1923),
"Газ емес, концерт" (1929), "Ит-ай" (1923), "Қуыршақ" (1929),
"Құйрықты базар" (1927), "Құқ" (1928), "Өк, көк өгіз!" (1924), "Өлген
молданың өсиеті" (1923), "Саясат қошқарлар" (1922), "Сұрпақпай
Сұғанақ" (1928), "Сыншы-ақ" (1915), "Сонымен, кетіп барам..." (1929),
"Сөз Қамысбаевқа" (1929), "Төрешілдіктің түрлері" (1929), "Шошқа"
(1931), "Ұяның ұясы" (1928).