1
ilyasmalika_
Селекция ғылымына жалпы шолу. Гетерозис, мутагенез, гибридизация.
Қазақстандағы селекция жетістіктері
•
Селекция
– жануарлардың асыл ____________________, өсімдіктердің
____________________, микроорганизмдердің ____________________
шығарудың жаңа әдістерін зерттейтін ғылым саласы
•
____________________– селекцияның ғылыми-теориялық негізі
•
Селекцияның теориялық негізін қалаған –
____________________болды. Ол гомологты қатарар заның қолдаңды
Будандастыру
•
Өсімдіктер жаңа сорттары мен жануарлардың жаңа қол тұқымдарын
шығару үшін пайдаланады
•
Будандастыру 2-ге бөлінеді: туыстық будандастыру – ______________,
туыстық емес будандастыру – ____________________
Туыстық будандастыру – инбридинг
•
Жануарларда бір популяция аумағында, өсімдіктерде өздігінен
тозаңданғанда жүреді. Нәтижесінде ылғый ____________________
даралар пайда болады
•
Инбридинг селекцияға не үшін қажет? Чтобы асыл тұқымды
жануарлардың/өсімдіктердің қасиетін жоғалтпас үшін, қажет қол
тұқымдар мен сорт тармағын алу үшін қажет
Селекцияның негізгі әдістері
2
ilyasmalika_
Туыстық емес будандастыру – аутбридинг
•
Бұл будандастырудың түрінде тіршілік қабілеті ________________,
қолайсыз жағдайға ________________, ________________ мол
іріктемелер алынады
•
Екіге бөлінеді: түр ішілік будандастыру, әріден будандастыру
•
Әріден будандастыру кезінде – әр түрге және тусқа жататын даралар
будандастырылады. Алынған даралар ұрпақ бермейді және оларды
гетерозис деп атайды
•
Гетерозис – туыстық жағынан алшақ келетін екі организмнің
шағылысуынан алынған, ата-анасымен салыстырғанда өнімділігі,
ауруларға төзімділігі жоғары гибрид/будан
•
Гетерозис құбылысын ең бірінші рет ашқан ғалым 1914 ж
________________
Мутагенез
•
Селекцияда мутагенез микроағзалардың, өсімдіктер мен жануарлардың
болашағы зор мутанттарын алу үшін қолданылады
•
Үш түрі бар: бағытталған мутагененз, полиплоидия, жасанды мутагенез
Бағытталған мутагенез
•
Мутация мөлшерін саналы түрде арттыру процесі
•
Пайда болған пайдалы «мутанттарды» арттыру
Полиплоидия
•
Бағытталған мутагенезден пайда болған, хромосомалардың еселеніп
артуы
•
Полиплоидияға ұшыраған жануарлар көп өмір сүрмейді, сондықтан
полиплоидияны тек өсімдіктер мен микроағзаларға қолданады
•
Полиплоидия арқылы түраралық көбеюдің кедергісін, шомыр мен
қырыққабатты будандастыру арқылы жойған ғалым –
________________
•
Қазіргі кезде полиплоидияны жасау үшін химиялық зат –
________________қолданылады
Жасанды мутагенез
3
ilyasmalika_
•
Табиғатта мутацияның пайда болуы сирек, сол себептен әр түрлі
химиялық және физикалық мутагендер арқылы микроағзаларды,
өсімдіктерді, жануарларды жасанды мутацияға ұшыратады
•
Жасанды мутагенездің объекті ретінде микроағзалар мен
саңырауқұлақтар жатады
Сұрыпталу
•
Мақсатты, мақсатсыз
•
Мақсатты сұрыпталу – жаппай және жеке сұрыпталу деп бөлінеді
Достарыңызбен бөлісу: |