Иммунология – Ғылым ретінде иммунитет анықтамасы. Иммунологияның даму тарихы. Қазіргі замандағы медициналық иммунология. Иммуниттет анықтамасы
жүктеу/скачать 150 Kb.
|
immunologia - 1171 ylym retinde
| Лимфоциттер
Лимфоциттер адам ағзасында кеңінен тараған жасушалар тобына жатады. Ересек адамның ағзасында 10 лимфоциттер бар, яғни дененің әрбір 10-шы жасушасы – лимфоцит. Барлық лимфоциттердің ортақ көзі – көп қабілетті бағаналы жасушалар және лимфоциттер өздерінің дамуының бастапқы кезің сүйек кемігінде өтеді (эмбрионалдық кезеңде – сарыуыз қапшығымен мен бауырда). Лимфоциттер диаметрі 7-9мкм дөңгелек және сопақша келген ядросы бар, цитоплазмасы аз және цитоплазмалық грануласы өте аз дөңгелекше келген жасушалар. Иммундық жүйенің оралық мүшелерінде өзінің түзілу барысында осы жасушалар ерекше және өздеріне ғана тән даму сатысынан өтеді, оның иммундық арнайылығына тікелей қатысы бар: лимфоциттердің белгілі бір даму сатысында олардың бетінде антигендерге рецепторлар түзіледі.Осының нәтижесінде клондар түзіледің(клон-бір жасушалардан тараған ұрпақ), олар бір-бірінен рецепторлармен ерекшеленеді. Әрбір клон тек қана бір антигенді «біледі», яғни бір лимфоцит бөгде макромолекуланың бір ғана кеңістік конфигурациясын таниды, ал барлық клондардың қосындысы жалпы мүмкің болатын антигендерді «таниды».Кейін жасушалардың және олардың түзетін клондарының сұрыптау үрдістері жүреді.Ең алдымен, адам ағзасы үшін қорғаныстық қызмет атқаратын, басқа молекулалық конфигурацияны танитын жасушалар және олардың клондары бөлініп алынады, содан соң аутореактивтік (өз тіні үшін қакіпті) клондар жойылады және бөгде антигенді танушы лимфоциттер қалады. Белгілі бір қызметі мен рецепторлары бар жетілген жасушалар шеткері лимфоидтық мүшелерге тараларды.Антигенмен әсерлеспеген лимфоциттер тыныштық жағдайдағы жасушалар бюолып табылады: олар көбеймейді, белсенді заттар бөлмейді және олардың метаболиттік белсенділігі төмен болады.Қалыпты жағдайда ағзаның ішкі орасында тлық пісіп-жетілу үшін сыртқы ортадан немесе ағза ішінде (патологиялық үрдістер нәтижесінде) антигендер түзілуі қажет.Антигендерді танып және антигенге тәуелді дифференциялануының бірнеше кезеңінен өткен лимфоциттер, берілген антигенге қарсы иммундық жауапты қамтамасыз ететін және пісіп-жетілуінің соңғы сатысындағы эффекторлары-жасушаларға айналады. Антидене арнайылығы лимфоциттер клонының пайда болуымен анықталады деген көзқарас, Ф.Бернеттің иммунитеттің клондық сұрыптау теориясы негізінде жатыр.Бұл теория иммунологиядаерекше орын алады, қазіргі кездегі молекулалық биолгия, биохимия және молекулалық иммунология мәліметтерімен сәйкес келеді. Бернет теориясының орталық аксиомасы:өзінікін өзгеден ажырату-тіршіліктің шарты.Ф.Бернеттің клондық-сұрыптау теориясы төрт негізгі қағидаларға негізделген: Лимфоидтық жасушалар популияциясы өте көп. Лимфоидтық жасушалар популияциясы гетерогенді. Аз мөлшердегі антиген лимфоциттер клонының көбеюін, плазмоциттерге дифференциялануын және сол антигенге қарсы антидене өндірілуін ынталандырады. Көп мөлшердегі антиген иммундық жауапты шақырмайды және лимфоциттердің сәйкес клондарының жойылуына әкеледі. Клондық-сұрыптау теориясы бойынша ағзада антигенмен жанасқанға дейін әртүрлі арнайылықтағы лимфоциттердің үлкен жиынтығы болады.Белгілі бір антигендік ерекшелігі бар лимфоциттер клондар түзеді.Антиген тек талдау факторы ретінде болады және антигеннің жалғыз ғана қызметі – лимфоциттер клондарының бөлінуін және қызметін күшейту.Сәйкес антигенді таныған арнайы лимфоциттер клондары көбейеді және дифференцияланады (пісіп-жетіледі), бұл сәйкес арнайыиммуноглобулиндердің өндірілуін туғызады. Ағзаға антиген түскен кезде оған тек бір лимфоциттер клоны (антигенді танушы рецепторлардың антигендік детерминантымен жанасу кезінде) арнайы жауап береді. Осындай жанасу үрдісі (тану) кезінде лимфоцит антигеннен бірінші – арнайы белгіні алады. Бірақ, бұл белгі берілген лимфолциттің антигенге қарсы жауап қайтаруы үшін жеткіліксіз. Ол үшін лимфоцит екінші-пролиферативтік-дифференциялаушы белгіңі алуы қажет.Бұл белгіні лимфоцит антигенді тану үрдісі кезінде кооперацияға қатысатын басқа иммунды хабарлы жасушалардан (АТЖ немесе Т-хелперлер) алады.Екі белгіні алғаннан кейін лимфоцит полиферацияға және дифференциялануға ұшырайды.Нәтижесінде 5-7 күндері берілген антигенге қарсы белгі лі бір серпілістерді (антиденелердің түзілуі, цитотоксиндік серпілістер)іске асырған көптеген пісіп – жетілген лимфоциттер қалыптасады. Көрсетілген тізбектік жағдайлар лимфоциттердің антигенге тәуелді дифференциялануының негізінде жатыр және клондардың сұрыпталының көріністері болып табылады.В-лимфоциттің антигенге тәуелді дифференциялануы кезіндегі клонды сұрыптау үрдісінің үлгісі 1-ші суретте көрсетілген. жүктеу/скачать 150 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|