Тұрақты құрамды индекс. Құбылыстың өзгеруіне әсерін тигізетін себепті анықтау үшін сапалық көрсеткіштер қүрамын өзгермелі түрде алсақ, яғни салыстыратын екі уақыт мерзімдерінің шамасы алынса, ал салмағы ретінде ағымдағы кезеңнін тұрақты дәрежееі (көлемі) қолданылса, онда тұрақты индекс шығады және оны сапалық мәндері бойынша мына формулалар арқылы көрсетуге болады:
1) баға бойынша:
2) өзіндік құн бойынша: және т.б.
Осы формулалардың қолданылуы мен есептелу тәсілін іс жүзінде көрсету үшін нақты мысалға жүгінейік (12.7-кесте):
12.7-кесте Зауыттардың өндірген өнімдерінің өзіндік құны мен көлемі
зауыттардың рет №
|
Бір дана өнімнің өзіндік құны, теңге
|
Әндірілген өнімнің көлемі, дана
|
Есептежен көрсегкіштер, теңге
|
Базалық кезең
|
Ағымдағы кезең
|
Базалық кезең
|
Ағымдағы кезең
|
Базалық кезең
|
Ағымдағы кезең
|
Ағымдағы өнімнің базалық құны
|
№1
|
50
|
55
|
1200
|
1000
|
60000
|
55000
|
50000
|
№2
|
60
|
58
|
900
|
800
|
54000
|
46400
|
48000
|
Барлығы
|
54,3
|
56,3
|
2100
|
1800
|
114000
|
101400
|
98000
|
Берілген көрсеткіштер бойынша екі зауыттың біртектес өндірген өнімдерінің орташа өзіндік құнының өзгерісіне әсерін тигізген себепті анықтау үшін, алдымен тұрақты құрамды индекстің өзінің формуласын қолдану арқылы есептейміз:
Бұл есептелген индекстің алымы мен бөлімінде өнімдердің көлемі тұрақты түрде алынып, ал олардың өзіндік құндары өзгермелі шамамен алынған. Міне, екі зауыт бойынша ағымдағы кезеңді базалық кезеңмен салыстырғанда, осы арқылы өнімдердің өзіндік құндары орта есеппен 3,5 процентке (103,5 - 100 = 3,5%) өскен. Демек, бұған тек өнімдердін, өзіндік құнының өзгеруі ғана әсерін тигізген.
Достарыңызбен бөлісу: |