П.Сорокиннің әлеуметтік стратификация теориясының мағынасы неде?
№6 дәріс тақырыбы:Аймақтық зерттеулер әдісі
Дәрістің мақсаты: аймақтық зерттеулер әдісін анықтау және олардың қолданылуы туралы сипаттама беру.
Терминдер мен анықтамалар. Аймақтық зерттеу тәсілдері. Салыстырмалы-географиялық. Статистикалық тәсіл. Циклдік тәсіл. Мақсатты-бағдарламалық.
Дәрістің топтама-тәсімі. Халықаралық аймақтанудың функциялары мен әдістері. Аймақтық зерттеу тәсілдері: салыстырмалы-географиялық, статистикалық, циклдік, мақсатты-бағдарламалық тәсілдер. Халықаралық қатынастардағы жүйелік амалдардың негізгі бағыттары. Аймақтық талдаудың әдістері.
Аймақты құраушы факторлар:
-Аймақ тарихы;
- мемлекеттік және территориялық құрылым;
- географиялық-климаттық жағдай, табиғи ресурстары;
- халқы, оның өсімі мен орналасуы, урбанизация;
- халықтың этникалық құрамы;
-экономикалық-географиялық жағдайы;
-еңбек ресурстары.
Кеңістік – бұл жер бетіндегі аймақтардың орналасу аумағы. Геосаясат ең алдымен осы кеңістікке байланысты болады. Адамзат баласының дамуындағы аймақ факторының рөлі. Кеңістік жөніндегі тусінік. Кеңістікті ұйымдастыру қағидалары. Ірі аймақтық топтар және олардың әлемдік кеңістікке ықпалы.
Кеңістік туралы түрлі концепциялар, теориялар бар. Соның бірі «өмірлік кеңістік» концепциясы енгізген неміс социологы Фридрих Ратцель. «Үлкен кеңістік» теориясын ұсынған неміс заңгері, саясаттанушы Карл Шмитт.
Системно-структурный анализ - метод научного познания, который позволяет изучать структуры территориальных систем, отраслей хозяйства, их взаимодействие и внутренние связи.
Метод систематизации - разделение изучаемых объектов и явлений (исходя из целей исследования и избранных критериев) на совокупности, характеризуемые определенной общностью и отличительными признаками. Выявление и составление классификаций, типологий, группировок.
Балансовый метод - составление отраслевых и региональных балансов.
Экономико-географические методы – исследование пространственной организации хозяйства на основе следующих подходов:
- регионального (исследование путей формирования и развития территорий),
- отраслевого (исследование условий и особенностей формирования и функционирования отраслей хозяйства),
Картографический метод позволяет наглядно представлять пространственную структуру хозяйства региона.
Метод экономико-математического моделирования
- моделирование территориальных пропорций развития экономики региона,
- моделирование отраслей хозяйства региона,
- моделирование формирования хозяйственных комплексов региона.
Районирование (зонирование, ареалирование) – дифференциация территории региона в зависимости от цели и предмета исследований
Метод таксонирования - членение территории на сопоставимые или иерархически соподчиненные таксоны. Таксоны — равнозначные или иерархически соподчиненные территориальные ячейки (субъекты федерации, губернии, департаменты, провинции, административные районы, муниципальные образования). Фактически процесс районирования на любом уровне является таксонированием.
Вариантный метод предусматривает рассмотрение вариантов различных направлений развития хозяйства и территориальных экономических пропорций по регионам.
Методы социологических исследований:
- стандартизированные интервью,
- индивидуальные собеседования с представителями разных отраслей и сфер хозяйства региона;
- контентанализ интервью и публичных выступлений руководящей элиты регионов, ученых и специалистов и т. д.