Информация о проведении Облумц

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

177 

Өзін-өзі тану  

Адамның  жеке  тұлғалық  әлеуетін  мақсатты  түрде  және  кеңінен  ашуға 

бағытталған  рухани-адамгершілік  білім  беру  ұлттық  білім  беру  жүйесін 

дамытудың басты бағыты болып отыр. Жеке тұлғаның психологиялық, рухани, 

тәндік,  әлеуметтік  және  шығармашылық  дамуының  үйлесімділігіне  қол 

жеткізуге мүмкіндік беретін рухани-адамгершілік тәрбие білім беру жүйесінде 

өзін-өзі тану пәні арқылы жүзеге асады.  

Өзін-өзі танудың пәндік саласы әр оқушының ішкі жан-дүниесін байытуы 

және  өзіндік  қайталанбас  жеке  даралығын  пайымдауы  арқылы  табиғи 

қабілеттіліктері  мен  жасампаздық  әлеуетін  ашуға  бағытталған  мақсатты  білім 

беру процесін ұйымдастыруды көздейді. Өзін-өзі тану пәнінің оқу-әдістемелік 

құралдары  оқушылардың  қоғамға  және  өз-өзіне  қызмет  етуіне  бағытталып, 

олардың  жасампаздық  белсенділігін  танытуға  мүмкіндік  беретін  өмірлік 

маңызы бар, кең ауқымды біліктілік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.  

Өзін-өзі тану бойынша білім берудің негізгі мақсат-мүдделері:  

1)

 

адамның  өзіндік  бейімділіктерін  ашу  және  оның  темпераментін,  мінез-

құлқын,  қабілеттерін  ескере  отырып,  оны  жеке  тұлға  ретінде,  іс-әрекет 

субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;  

2)

 

оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-

қатынасын  айқындайтын  адамгершілік  мінез-құлықтарының,  әлеуметтік 

маңызы бар бағдарларының негізін қалыптастыру;  

3)

 

қоғамға  қызмет  етуге  бағытталған  мәселелерді  шешуде  жеке  тұлға 

құндылықтарын,  алған  білімдерін  іс  жүзінде  шығармашылықпен  қолдану 

дағдыларын қалыптастыру.  

«Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаттары:  

- 

түрлі  мәселелерді  адамгершілік  қағидаларға  сәйкес  сындарлы  түрде 

шешу;  

- 

өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;  

- 

адамдарға  көмек  көрсету,  туыстарына  және  жақындарына  мейірімді, 

қамқор болу;  

- 

өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы 

болу;  

- 

жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;  

- 

өз  ойын,  сөзі  мен  ісін  адамгершілік  тұрғысынан  таңдауға  дайын  болу 

және оған жауапты болу;  

- 

қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.  

Өзін-өзі  тану  пәнінің  құрамы  мен  құрылымы  аталған  міндеттерді 

орындауға  бағытталып,  10-11-сыныптарға  білім  берудің  базалық  мазмұнын 

анықтайды.  

Өзін-өзі  тануды  жеке  міндетті  пән  ретінде  оқыту  оқу  жоспарының 

инвариантты бөлімінде 10-11-сыныптарда аптасына 1 сағаттан, әрбір сыныпта 

бір жылға барлығы 34 сағаттық оқу жүктемесі көлемінде жүзеге асырылады.  

 

 

 

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

178 

 

«ТЕХНОЛОГИЯ» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫ  

 

Технология  

«Технология» пәні оқушылардың өзіндік еңбек өміріне дайындалуларына, 

олардың жасампаз және қайта құрылу  саласына байланысты, кәсіби тұрғыдан 

өзін-өзі анықтауға мүмкіндік жасайды. 

10-11-

сыныптарда  пәнді  оқытудың  мақсаты  –  техника  мен  технология 

саласында  оқушылардың  заманауи  өндірісінде  алған  білім  жүйесінің 

нәтижелілігіне  бағытталған  функционалдық  сауаттылығын  қалыптастыру, 

сонымен  қатар,  технологиялық  ойлау  қабілетін,  болмысқа  деген  (оқу, 

зияткерлік, кәсіби) шығармашылық көзқарасын дамыту. 

Мақсатқа сәйкес келесі оқыту міндеттері анықталған: 

- 

техника,  технология  және  заманауи  өндіріс  негіздерінен  жүйеленген 

білімді қалыптастыру; 

- 

құрылымдық материалдарды өңдеу технологиясы, жобалау іс-әрекеттерін 

іске  асыру  бойынша  жалпы  еңбектік,  жалпы  өндірістік  және  арнайы 

икемділіктер мен дағдыларын қалыптастыру; 

- 

технологиялық  ойлау  қабілетін  және  еңбекке  деген  шығармашылық 

көзқарасын дамыту; 

- 

оқып  жүрген  технологиялармен  байланысты  мамандықтар  әлемі,  еңбек 

нарығындағы  олардың  талап  етілуі  туралы  түсініктерін  қалыптастыру,  өзінің 

өмірлік және кәсіби жоспарларын саналы түрде анықтауына ықпал ету; 

- 

еңбек  ету  және  кәсіби  іс-әрекеті  үрдісінде  эстетикалық,  адамгершілік, 

экономикалық, экологиялық, дене және құқықтық тәрбие беру; 

- 

оқушылардың  Қазақстан  халықтарының  ұлттық  мәдениетіне,  салт-

дәстүрлеріне деген құрмет көзқарасын қалыптастыру. 

«Технология»  пәнін  оқыту  барысына  барлық  төрт  компонент  кіреді 

азаматтардың  әлеуметтік  тәжірибесі:  біліп  тану  саласының  тәжірибесі  (түрлі 

облыстағы  ақиқат  туралы  білімі),  танымал  әдістер  саласында  тәжірибе 

орындау,  шығармашылық  қызмет  тәжірибесі  мен  эмоционалды-құндылықтар 

қатынас объектілеріне және адам қызметіне арналған тәжірибе құралдары. Бұл 

барлық компоненттер оқу курсының мазмұнында бар. 

Соған  байланысты  10-11-сынып  материалдарында  ер  балаларға  келесі 

бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі (12-кесте). 

«Қазіргі  заман  өндірісі  және  жоғарғы  білім»  жаңа  бөлім,  оған  оқу 

барысында  тұлғалық  қасиеттер  және  мамандық  таңдау,  қазіргі  заман  талабы, 

кәсіптік  саласы,  жоғарғы  оқу  орындары  және  жоғарғы  білімді  алып  меңгеру 

жолдарын  оқыту  кіреді.  Ұйымдастыру  пішіндерін  технологиялық  дайындау 

оқушының дамыту деңгейін анықтау және әдістерді қолдану, олардың оқуына 

еңбекке, қызмет көрсету саласына дайындығы. 

 

 

 

 

 

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

179 

12-

кесте. 10-11-сынып ер балаларына арналған бөлімдердің тақырыптары  

Ауыл мектептерінде 

Қала мектептерінде 

1. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау. 

2. Ауылшаруашылық өндірісіндегі техника 

және технология.  

3. Ағашты және ағаш материалдарды қолмен 

және механикалық өңдеу технологиясы. 

4. Металды қолмен және механикалық өңдеу 

технологиясы.  

5. Сәндік қолданбалы өнерінің 

элементтерімен көркем материалдарды өңдеу 

технологиясы. 

6. 

Электротехника және электроника 

негіздері.  

7. Үй мәдениеті. Үй шаруашылығындағы 

жөндеу жұмыстар.  

8. Шығармашылық жобалау саласы.  

9. Қазіргі заман өндірісі және техникалық 

кәсіби білім.  

1. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті 

қорғау. 

2. Ағашты және ағаш материалдарды 

қолмен және механикалық өңдеу 

технологиясы. 

3. Металды қолмен және механикалық 

өңдеу технологиясы.  

4. Сәндік қолданбалы өнерінің 

элементтерімен көркем материалдарды 

өңдеу технологиясы. 

5. 

Электротехника және электроника 

негіздері.  

6. Үй мәдениеті. Үй шаруашылығындағы 

жөндеу жұмыстар.  

7. Шығармашылық жобалау саласы.  

8. 

Қазіргі заман өндірісі және техникалық 

кәсіби білім.  

 

Технологиялық  дайындықты  ұйымдастырудың  әдістері  мен  түрлерін 

қолдану  оқушылардың  дайындық  деңгейіне,  олардың  оқу-еңбек,  қызмет 

көрсету  іс-әрекеттеріне  араласуға  дайындығының  деңгейіне  байланысты 

анықталады. 

Сабақ  өткізу  барысында  қазіргі  заманғы  оқыту  технологияларын 

қолданады,  пішіндер,  ұйымдастыру  әдістері  және  оқу  процестерін  қадағалау 

және  оқушылардың  ғылыми-зерттеу  жұмыстары,  «Технология»  пәнін  оқыту 

барысында ерекше сапалыларын іске асыруға арналған  дидактикалық талаптар.  

Басым  әдістер  –  жаттығу,  практикалық-оқу  жұмыстары,  жобалау  әдістері 

болып келеді. Жыл қортындысы бойынша ұсынылған, жобаларын жасауы және 

қорғау. Жобалар жеке, сондай-ақ, топ оқушыларының орындауымен де болуы 

мүмкін. 

10-11-

сынып  оқушыларымен  кәсіби  бағытты  апталық  өткізу  барысында 

мақсатқа  лайықтылық,  қалыптастыруға  дайындық  кәсіби  шешім  қабылдау, 

тренинг  сабақтар  өткізу,  сонымен  қатар,  сана-сезімімен  қажетті  негізгі  және 

қосымша  (ықтималды)  варианттарды  таңдау  үшін  жұмысқа  тұру  немесе  білім 

беру саласының траекториясы, әмбебап қабілеттерінің дамуы, керекті кәсіптік 

ұтқырлық үшін және бәсекелестік қабілеттілік. 

Сабақтарда  тұлғаның  жеке  қасиеттерін  және  зерттеушілік  дағдыларын 

дамытуға  бағытталған  мақсаттар  жүзеге  асырылады,  бұл  мақсаттар  оқылатын 

тақырыптар бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында орындалады.  

Қоғам және адамның іс-әрекеті негізінде еңбек ең басты құндылық болып 

саналады,  жалпыадамзаттық  және  ұлттық  мәдени  құндылықтарды 

қалыптастыру  үшін  «Технология»  пәнінің  мәдениеттің  бастапқы  қағидаларға 

сәйкес болу мүмкіндігі қарастырылған. 

Соған  байланысты  10-11-сынып  материалдарында  қыз  балаларға  келесі 

бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі (13-кесте).  

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

180 

13-

кесте. Қыз балаларға арналған бөлімдердің тақырыптары  

Ауыл мектептерінде 

Қала мектептерінде 

1. Тағам әзірлеу технологиясы.  

2. 

Құрастыру, моделдеу және иық киім 

өнімдерін жасау. Қазақтың ұлттық киімін 

тігіп дайындау.  

3. Жобаны қорғау. 

1. Тағам әзірлеу технологиясы.  

2. Құрастыру, моделдеу және иық киім 

өнімдерін жасау. Қазақтың ұлттық киімін 

тігіп дацйындау.  

3. Жобаны қорғау. 

 

Қолөнер 

кәсібі 

әрбір 

халықтың 

мәдениетінің 

материалдық 

тасымалдаушысы  болып  табылады.  Сондықтан  оқушылардың  еңбек  пен 

технологиялық  мәдениетін  қалыптастыру,  оның  тұлға  ретіндегі  еңбекқорлық, 

азаматтық және патриоттық қасиеттеріне тәрбиелеу және мектеп бітірушілердің 

еңбек  нарығы  жағдайында  кәсіби  өзін-өзі  анықтауы  мақсатында  технология 

сабағында  көпғасырлық  халықтық  және  ұлттық  қолөнерлерді  міндетті  түрде 

оқыту мен қолдануға назар аударуды ұсынамыз.  

Қаладағы,  ауылдағы  және  шағын  жинақты  мектептерде  сыныптардың 

толымдылығына қарамастан ұл мен қыз топтарына бөлінуі іске асырылады. 

Оқушылардың  технология  бойынша  үй  тапсырмасын  орындаулары  оқу 

процесінің  қажетті  элементтерінің  бірі  болып  саналады.  Дұрыс 

ұйымдастырылған  жағдайда,  үй  тапсырмасы  сабақта  алынған  білімді  бекітуге 

және  тереңдетуге,  сабақта  қарастырылған  тақырыптарға  қызығушылықтарын 

қалыптастыруға мүмкіндік береді.  

10-11-

сыныптарда  «Технология»  пәні  бойынша  оқу  жүктемесінің  көлемі 

әрбір сыныпта аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты құрайды.  

 

«ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫ  

 

Дене шынықтыру  

Оқу пәні ретінде дене шынықтыру жалпы білім беретін мектепте маңызды 

рөль 

атқарады, 

жалпыадамзаттық 

мәдениет 

саласында 

белсенді 

шығармашылық  түрде  өзін-өзі  жүзеге  асыруға  дайын  тұлға  қалыптастыруға 

мүмкіндік береді. 

Оқыту мақсаты:  

- 

қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін 

қалыптастыру; 

- 

физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуын; 

- 

салауатты  өмір  салтын  ұйымдастыруда  дене  тәрбиесі  құралдарын 

шығармашылық жолмен қолдану. 

Оқыту міндеттері: 

-

 

денсаулықты нығайту, ағзаның қызметтік мүмкіндіктерін арттыру және 

негізгі физикалық (дене) қасиеттерін дамыту; 

-

 

базалық  спорт  түрлерінің  техникалық-тактикалық  іс-қимыл  әдістерін 

жетілдіру; 

-

 

өз  денсаулықтарына  ықтиярлықпен  қарау,  денсаулықты  сақтау  мен 

нығайту қажеттілігін қалыптастырып тәрбиелеу; 

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

181 

-

 

дене  шынықтыру  және  спорт  туралы,  олардың  тарихы,  қазіргі  дамуы 

және  салауатты  өмір  салтын  қалыптастырудағы  рөлі  туралы  білімдерін 

шыңдау; 

-

 

тұлғаны  оң  қасиеттерге  тәрбиелеу,  оқу  және  жарыс  әрекеттерінде 

ұжымдық әрекеттестік пен ынтымақтастықтың межелерін сақтау. 

Оқу бағдарламасы екі бөлімнен тұрады: «Дене шынықтыру туралы білім» 

(ақпараттық  компонент),  «Денені  жетілдіру  және  шеберлік»  (әрекеттік 

компонент). 

Вариативті компонент дене шынықтыру мұғалімі оқу процесінің сан-алуан 

түрлерін  қолдануға  және  оқытудың  заманауи  әдістері  мен  педагогикалық 

технологияларын  енгізуге  бағдарлайды.  Вариативті  компонент  мектептің 

тұрған  орны,  материалдық  базасы  мен  аймақтың  орналасу  ерекшеліктерін, 

мұғалімнің  мүмкіндіктері  мен  оқушының  қызығушылықтарын  ескеру 

қажеттілігіне  негізделгендіктен,  оқу  материалдарын  жергілікті  білім  беру 

мекемелері ұсынады және оны дене шынықтыру мұғалімі әзірлейді. 

Бағдарламалық  талаптарды  ескеріп,  әрбір  оқушының  жеке  мүмкіндіктері 

мен жыныстық даму ерекшеліктерін бағамдай отырып, мұғалім өздігінен жеке 

талаптар  қойып  (қорытынды  тапсырмалар),  талаптардың  өзіндік  шкаласын 

құруына  және  сол  бойынша  оқушылардың  жылдық  үлгерімдерін  бағалауына 

болады.  Осындай  өзіндік  жол  дене  шынықтыру  мұғаліміне  оқыту-үйретудің 

барлық  кезеңдерінде  оқушылардың  даму  деңгейлерінің  жеке  жас 

ерекшеліктерін  ескере  отырып,  сабақ  үлгерімдерін  шынайы  бағалауға 

мүмкіндік береді. 

Сабақтарда  тұлғаның  жеке  қасиеттерін  және  зерттеушілік  дағдыларын 

дамытуға  бағытталған  мақсаттар  жүзеге  асырылады,  бұл  мақсаттар  оқылатын 

тақырыптар бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында орындалады.  

Бағдарламаның ұйымдастыру-әдістемелік талаптары: 

- 

мұғалім  өз  тәжірибесіне  сүйеніп,  балалармен  нақты  жағдайдағы  жұмыс 

дағдысына  байланысты  ұсынылып  отырылған  бағдарламаның  қай  бөлімін 

болмасын  өзінің  материалдарымен  толықтыруға  (немесе  түзетулер  енгізуге) 

құқылы. Оқушыларға қойылатын негізгі талаптар жүзеге асыру барысында;

 

 

- 

мұғалім  апта  кестесіндегі  сабақ  санына  сәйкес  оқушылардың  даярлығы 

мен сабақтың нақты жағдайына қарай өз жұмысын ұйымдастырады; 

-   

оқушылардың  қозғалыс  ойындарын  игеруін  тексеру  мақсатында 

бақылау-сынақ алу сабақтары өткізілуі тиіс; 

- 

дене  тәрбиесі  сабақтарының  тиімділігі  екі  параметр  бойынша 

бағаланады:  а)  жекелеген  бақылау  нормативтерінің  нәтижелері;  ә)  мұғалімнің 

таңдауы  бойынша  (Президент  сынамалары  нормативтерін  орындау 

нәтижелері). 

«Шаңғы дайындығы» және «Жүзу» тараулары бойынша сабақтарды толық 

мәнінде  жүргізуге  мүмкіндігі  жоқ  республиканың  аймақтарында  оларды 

алмастыру  ұсынылады.  Мектеп  ұжымының  педагогикалық  кеңесінің  шешімі 

бойынша  бұл  сабақтар  тиісінше  дала  жарысымен  (кросс  дайындығымен)  және 

гимнастикамен  (ырғақты,  атлетикалық,  кәсіби-қолданбалы)  алмастырылуы 

мүмкін.  

Әдістемелік

-

нұсқаулық хатǀ

2016-

2017 оқу жылы

 

 

182 

«Дене  шынықтыру»  пәнін  оқыту  барысында  оқушыларды  топқа  бөлу 

барлық  қажетті  медициналық  құжаттардың  ұсынуымен,  медициналық 

тексерістің нәтижесі көрсетілген анықтаманың негізінде іске асырылады.  

 

«Дене шынықтыру» пәні сабақтарын ұйымдастыру және өткізу мәселелері 

бойынша мұғалімдерге әдістемелік көмек көрсету мақсатында Ұлттық ғылыми-

практикалық дене тәрбиесі орталығы әдістемелік құралдар әзірлеп, орталықтың 

сайтына орналастырылған (www.nnpcfk.kz). 

Типтік  оқу  жоспарына  (ҚР  БҒМ  2013  жылғы  25  шілдедегі  №  296 

бұйрығына) сәйкес дене шынықтыру пәнінің оқу жүктемесі:  

10-

сынып – аптасына 3 сағат, жылына барлығы – 102 сағатты;  

11-

сынып – аптасына 3 сағат, жылына барлығы – 102 сағатты құрайды. 

 

Алғашқы әскери дайындық  

 

«Алғашқы  әскери  дайындық»  (бұдан  әрі  –  АӘД)  меншік  түрі  мен 

ведомствалық  бағыныстылығына  қарамастан,  барлық  типтегі  жалпы  білім 

беретін мектептерде, орта арнаулы оқу орындарында (колледждерде), кәсіптік-

техникалық мектептерде  әскерге  шақырылуға  дейінгі  және  әскерге  шақырылу 

жасындағы  білім  алушы  жастардың  міндетті  оқытылатын  пәні  болып 

табылады. 

Жалпы  білім  беретін  мектептің  10-11-сыныптарында  «Алғашқы  әскери 

дайындық» пәні бойынша оқыту ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 

3  сәуірдегі  №115  бұйрығымен  бекітілген  оқу  бағдарламалары  арқылы  жүзеге 

асырылады. 

Қазақстан Республикасының білім беру мекемелерінде жастарды алғашқы 

әскери қызметке даярлау, өткізу және ұйымдастыру үшін негіз болып табылған 

құжаттар мыналар:  

1)  «Әскери  қызмет  және  әскери  қызметшілердің  мәртебесі  туралы» 

Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпандағы Заңы. 

2)  «Азаматтарды  әскери  қызметке  даярлау,  ұйымдастыру  және  өткізу, 

сондай-ақ,  алғашқы  әскери  дайындық  бойынша  оқу-материал  базасын  құру 

ережесін  бекіту  туралы»  Қазақстан  Ре  спубликасы  Үкіметінің  2013  жылғы  

11  ақпандағы  №118  қаулысының  күші  жойылды,  оны  «Бастапқы  әскери 

даярлықты  ұйымдастыру  және  жүргізу,  сондай-ақ  оның  оқу-материалдық 

базасын  қалыптастыру  қағидасын  бекіту  туралы»  Қазақстан  Республикасы 

Қорғаныс  министрінің  2014  жылғы  19  желтоқсандағы  №  609  бұйрығымен 

ауыстыру қажет. 

Алғашқы  әскери  даярлау  теориялық  және  практикалық  сабақтарда  іске 

асырылады.  Теориялық  сабақтар  оқытудың  дидактикалық  материалдарын, 

техникалық  құралдар  мен  инновациялық  әдістерді  қолдана  отырып  әңгімелеу 

және  сұхбаттасу  түрінде  өткізіледі.  Практикалық  сабақтар  қарулану  және 

әскери-техникалық  мүлікті,  құралдарды  және  өзге  де  жабдықтарды  қолдана 

отырып оқу материалын игеруге бағытталған. 

Оқу  пәнінің  мақсаттары  –  Қазақстан  Республикасы  Қарулы  Күштерінде 

қызмет  ету  туралы  түсінігін  және  әскери  іс  негіздері  бойынша  оқушылардың 

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: