Информатика Дәрістердің тірек конспектісі
жүктеу/скачать 249,63 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Информатика Дәрістердің тірек конспектісі
- Кафедра меңгерушісі
- ОӘК төрағасы
- БЕКІТЕМІН ИФМ және АТ директоры ____________
- Ақпарат
- Түрлерi
- Мәліметтермен жүргізілетін негізгі операциялар
- Санау жүйелерi
- Есептеуіш техника. Ақпараттық технологиялар
- Қолданылған әдебиеттер
- Конфигурация
- Дербес компьютердің құрылысы
- Процессордің негізгі параметрлері
- Шығару құрылғылары
- Процессордың машиналық коды.
- 2. Құрылымдық программалау.
- 5. Объектілік программалау.
- Утилиттер
- ОС-тың екі негізгі қызметі
- – ПУСК + Программы + Microsoft Word.
| Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі С. Торайғыров атындағы Павлодар Мемлекеттік Университеті Информатика Дәрістердің тірек конспектісі Павлодар Құрастырған: оқытушы А.Е. Жаќсылыќов. Информатика кафедрасы Кафедра
отырысында
құпталды
“______”
_____________200__ж. Хаттама №_________ Кафедра меңгерушісі________________________ Ж.К.Нұрбекова
«ФМжәнеИТ» институтының оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды “______” _____________200__ж. Хаттама №_________ ОӘК төрағасы _____________________________Ин.И.Павлюк
«_____»_________200__г.
в “____” ___________200__ж. Тақырып 1 Информатика тарихы. Ақпарат. Санау жүйелері. Информатика-ЭЕМ арқылы мәліметтерді жинау, сақтау, түрлендiру, тасымалдау, пайдалану заңдылықтары мен тәсiлдерiн зертейтiн ғылым. Мәліметтер дегеніміз регистрленген сигналдар. Физика курсынан белгілі, барлық физ. зат үнемі қозғ/ып, энергиямен алмасып тұрады. Зат энергиямен алмасқан кезде, сигналдар пайда болады. Бұл сигналдар ф/қ денемен әрекеттескенде дененің белгілі бір қасиеттері өзгереді, яғни мәліметтер пайда болады – бұл құбылыс сигналдардың регистрленуі деп аталады. Ақпарат (информация) –латын сөзi, “informatio”- баяндау, түсiндiру,бiлу. Ақпараттың анықтамасы жоқ, ондықтан оның орнына ұғымды қолданады. Бірақ бір ғылымда енгізілген ақпарат ұғымы екінші бір ғылымда мүлдем басқа ұғым береді. Ақпарат-белгiлi бiр нәрсе (адам, жануар, зат, құбылыс) туралы берiлетiн мәлiметтер тобы. Ақпараттың қасиеттері: 1) Дәлдiгi - iстiң ақиқаттық жағдайын толық ашу керек. 2) Толықтығы -информацияны түсiнуге және белгiлi бiр шешiм қабылдауға жеткiлiктi болуы керек. 3) Бағалылығы –информацияны пайдалана отырып, қандай мәселелер шеше аламыз. 4) Түсiнiктiлiгi -информацияның пайдаланушыға түсiнiктi тiлде жазылуы. 5) Объективтілігі және субъективтілігі. Мысалы, фотодағы табиғаттың суреті не құбылысы бізге объективті ақпарат береді. Ал адам салған бұл табиғат суреті объективті бола алмайды. Ақпатараттық процесс барысында ақпараттың объективтілігі әр қашан төмендейді. Мысалы, құқық пәндерінде бір оқиғаны көрген адамдар әр кім өз түсінігі бойынша әр – түрлі ақпарат береді.
сигналдар, электр сигналдары, магниттiк жазба. Берiлу жолдары: қимылдар, мимика, сызу-сурет, музыка, сөйлесу тiлдерi, байланыс құралдары, электрондық желiлер арқылы.
Мәліметтермен жүргізілетін негізгі операциялар: сақтау, жинақтау, беру (шығару), өңдеу Мәліметтердің құрылым типтері: 1. Сызықтық құрылымы (тізімдер) – элемент адресі өз номерімен анықталатын реттелген құрылым. 2. Кестелік құрылым (матрица) - элемент адресі жол мен баған номерімен анықталатын реттелген құрылым. 3. Иерархиялық құрылымда әр элементтің адресі маршрутпен анықталады. Мысалы, калькулятор программасын іске қосу жолы: Пуск – программы – стандартные – калькулятор. Санау жүйелері ЭЕМ енгiзiлген информацияны нөлдер мен бiрлер арқылы өрнектейдi. Себебi, 1-проводта сигнал (электр тогы) бар, 0-проводта сигнал (электр тогы) жоқ қалыптарына сәйкес келедi. Информацияны осылайша 0-дер мен 1-лер арқылы өрнектеу екiлiк кодтау деп аталады. 0 немесе 1 қалыптары бит деп аталады. Бит- информацияның ең кiшi өлшем бiрлiгi. Хабарламаны жiберуге арналған ең бiрiншi кодты телеграф аппараты үшiн Сэмюэль Морзе жасады. Қазiргi дербес компьютерлерде (ДК) информация ASCII кодымен ( American Standart Code for Information Interchange ) – американдық стандарттық кодта өрнектеледi. Россияда орыс алфавитiнiң символдары бар альтернативтi ASCII коды пайдалынады. Санау жүйелерi позициялық және позициялық емес болып екiге бөлiнедi. Позициялық санау жүйесiнде цифрдың мәнi оның сандағы позициясына (разрядына) байланысты. Мысалы: 455 санында 4 цифрасы жүздiктi, 245 санында 4 цифрасы ондықты, 184 санында 4 цифрасы бiрлiктi бiлдiредi. Позициялық емес санау жүйесiнде цифрдың мәнi оның сандағы позициясына (разрядына) байланысты емес.
Мысалы, римдiк санау жүйесiнде ХI санында Х- ондықты, I-бiрлiктi бiлдiрдi; IХ санында да I-бiрлiктi, Х- ондықты бiлдiрдi. Санау жүйелерiнiң айырмашылықтары оның базалық цифрларына байланысты. Санау
жүйелерi Базалық цифрлары Екiлiк Сегiздiк
Ондық Он алтылық 0,1 0,1,2,3,4,5,6,7 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C, D,E,F
Есептеуіш техника. Ақпараттық технологиялар Есептеу техникасы – мәліметтерді автоматты түрде өңдеуге арналған құрылғылар жиыны. Кәдімгі информациялық технологиялар деп көбінесе қағаз жүзінде әртүрлі информацияларды дайындау, жинау, өндеу және тасымадау процестерін айтады. Жаңа информацилық технологиялар деп ЭЕМ- дер мен олардың желілері арқылы-әсіресе дербес компьютерлер көмегі арқылы-информацияны дайындау, жинау тасымалдау және өңдеу технологияларын айтады.
Информациялық процестер-адамдар арасында, тірі организмдерде, техникалық құрылғыларда және қоғамдық өмірде информацияны тасымалдау, жинақтау және түрлендіру процестері. Дербес ЭЕМ-дер-жұмыста, үйде бір адамның пайдалануына арналған шағын компьютерлер. Дербес ЭЕМ-дер журналдар, кітаптар және әртүрлі құжаттар дайындауда текст теріп, оны түзету үшін кеңінен қолданылады. Оның үстіне осындай шағын не үлкен ЭЕМ-дерге негізделген жаңа информациялық технологиялар- картотекадағы, каталогтардағы, әртүрлі архивтердегі және кітапханалардағы информацияларды жинақтап, біріктіріп сақтай алатын, керектілерін жылдам іздеп таба алатын түрлі-түрлі мәліметтер базасы, әрі информацилық жүйелер болып табылады. Жаңа информациялық технологиялардың жан- жақтылығын дұрыс түсіну үшін «технология» ұғымының мәнін ашып алу қажет. Қоғамдық дамудың алғашқы кезеңдерінде «технологи» деп белгілі бір заттарды жасау кезіндегі жұмыстар жиынын айтатын еді.
Өндірістің күрделіленуі, оны механикаландыру мен автоматтандыру технология ұғымын машиналар, механизмдер, құрал-саймандар және т.б. өндіруді ұйымдастыру тәсілдері мен оған керекті техникалық жабдықтар жиыны ретінде қабылдады. Есептеу машиналарын басқару органдары ретінде пайдалана отырып, автоматтандыруға негізделген осы кездегі жаңа технологиялар өндіріске кететін жұмыс көлемі мен оны қайта құру істерін әлдеқайда оңайлатып жіберді. Осыған орай қазіргі «технология» ұғымына аз дегеннің өзінде үш компонент -өндіріске керекті жабдықтар, оны құру тәсілдері және оны ойдағыдай ұйымдастыру жолдары кіреді. Бірақ олардың бәрі де мәліметтер қоймасы мен мәліметтер қорлары бар, ЭЕМ арқылы жобалау жабдықтары және т.б. мүмкіндіктері ар компьютерлік техникаға негізделген болуы тиіс. Ал бұларды қарастыру үшін ЭЕМ жұмысын қалай басқаруға болатынын анықтайтын программаларды білуіміз керек.
етуге арналған құрылғылар мен программлар жиыны. Конфигурация- есептеу жүйесінің құрамы. Конфигурация аппараттық және программалық болып бөлінеді. Аппараттық қамсыздандыру - есептеу жүйесінің аппараттық конфигурациясын құрайтын құрылғылар жатады.
көмегімен ЕЖ-нің блоктарын қосады.Аппараттық интерфейс 2 түрлі: тізбекті, параллелді. Тізбекті интерфейс арқылы байттар бірінен соң бірі өтеді, ал параллелді интерфейс арқылы байттар блоктармен өтеді.
ЕЖ-де аппараттық интерфейстің стандартын – протокол деп атайды. Протокол – техникалық шарттардың жиыны. Бұл шарттардың орындалуын құрылғыны жасаушылар қамтамасыз етеді.
жазылып сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны.
Интерфес- программалық жабдық пен жұмыс істейтін адам арасындағы сұхбат жүргізу щарттары мен келісімдер жиыны.
Программалық жасақтар – информациялық технологиялардың елеулі бір бөлігі. Программасыз кез келген аппаратура жәй элементтер жиыны болады да, ол ешнәрсе істей алмайды. ЭЕМ программалары екі топқа бөлінеді: 1 жүйелік программалық жасақтар 2 қолданбалы программалық жасақтар Жүйелік программаларды да мынадай етіп жіктеуге болады: 1 операциялық жүйелер 2 утилиттер Қолданбалы программалақ жасақтар – белгілі бір мамандық салалсында нақты есептер шығара алатын программалар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта пайдаланатын және әмбебаб болып екіге бөлінеді. Әртүрлі информацияларды өндай алатын әмбебаб программалық жабдықтар мынадай түрлерге жіктеледі: - текст редакторлары; - графиклық редакторлар; - электрондық кестелер; - оқыту және ойнау программалары - информациялық жүйелер. Дербес компьютердің құрылысы ДК әмбебап техникалық жүйе. Оның конфигурациясын қажетінше өзгертуге болады. Оның негізгі конфигурациясы: жүйелік блок, монитор, клавиатура, маус. Жүйелік блок негізгі болып есептеледі. Оның ішіндегі құрылғылар ішкі, ал сырттан қосылған құрылғылар сыртқы деп аталады. Сыртқы қосымша құрылғылар перефириялық деп аталады. Дербес компьютердің негізгі құрылғылары: 1. Процессор 2. Жады
3. Енгізу құрылғылары 4. Шығару құрылғылары Процессор – барлық есептеулер жүргізетін компьютердің негізгі микросхемасы. Процессор ұяшықтардан тұрады. Онда мәліметтер сақталады
және өңделеді. Процессордың ішкі ұяшықтары регистр деп аталады. Процессордің негізгі параметрлері: -
– 1 такт ішінде өз регистрлерінде қанша байт мәліметтерді өңдей алатынын көрсетеді. - Процессордің такт жиілігі жоғары болса, ол көп коммандаларды орындайды, және өнімділігі сонша жоғары болады. -
мен жедел жад арасында дәнекерлік роль атқарады. Процессорге мәліметтер қажет болғанда ол алдымен кэш жадыға сұраныс жібереді. Егер онда керекті мәліметтер болмаса, жедел жадыға сұраныс жібереді. Жедел жадыдан мәліметтерді қабылдағанда процессор оларды кэш жадыға кіргізеді. Жады – мәліметтерді, программаларды сақтауға арналған құрлғы. Ол Ішкі және Сыртқы болып екіге бөлінеді.
жадысы.
CMOS Енгізу құрылғылары – мәліметтерді сыртқы ортадан комп/ге енгізу үшін қолданады. (Маус, трекбол, пенмаус, джойстик, дигитайзер- графикалық планшет, цифрлік фотокамера, сканер, микрофон, негізгісі пернетақта.)
адамға жеткізеді. (Принтер, колонкалар, негізгісі монитор.)
Ішкі жады (жедел, оперативті) Сырт қы
жады ЖЕС
Қ (ОЗУ
) ТЕС
Қ (ПЗУ
) Қатты
диск: Винчест
ер Иілгіш
диск: CD диск, дискета
Монитор - басты шығару құрылғысы. Оның параметрлері: типі, размері, бейненің регенирациялау жиілілігі, қорғаныс классы.
Процессорге шиналары арқылы арқылы келетін коммандалар негізінде электр сигналдар болып табылады. Бірақ оларды сандар ретінде, яғни нольдер мен бірлер жиыны ретінде қарастыруға болады. Әр- түрлі коммандаларға әр-түрлі сандар сәйкес келеді. Сондықтан программа өзі сандар тізбегін ұсынады. Ол
Алгоритмді компьютерге түсінікті түрде ұсынатын тіл – программалау тілдері.
Ең төменгі деңгей. Машиналық кодқа ұқсас тіл. Оған Ассемблер тілі жатады.
Жоғары деңгей. Компьютерге қарағанда адамға түсінікті тіл. Оған Бейсик (Basic), Паскаль (Pascal), Си (С), Ява (Java) тілдері жатады. Интернетке арналған программалау тілдері: оларды скрипт тілдер деп атайды.
(Алгоритмдік). Оның негізгі идеясы: Программаны бір немесе бірнеше әрекеттерді орындайтын модульдерге бөліп тастау. 2. Құрылымдық программалау. Ішкі программалар – керекті әрекеттерді орындайтын және программа кодының басқа бөліктерінен тәуелсіз операторлар жиыны. 5. Объектілік программалау. 80 жылдардыњ басында программалауда объект ±ѓымында негізделген жања баѓыт пайда болды. Программалау тілдерінде объект ұғымы – оның қасиеттерінің, өңдеу әдістерінің және объектінің қасиеттерін өзгертетін оқиғалардың жиыны. Объектілердің құрылымы ұқсас бола алады. Олардың айырмашылығы тек қасиеттерінің мәндерінде. Осындай кезде программа құрылымының жаңа типі жасалады. Ол класс деп аталады. Объектілік программалау үш концепцияға негізделген – инкапсуляция, полиморфизм, ұқсастық (наследование). Қолданылған әдебиеттер [13-16], [18], [25-26], [28]
Тақырып 3 Операциялық жүйе ұғымы. Windows операциялық жүйесі. Файлдық құрылым. Операциялық жүйелер – компьютерді басқаратын және қолданбалы программалармен байланыстыратын программа. Дербес компьютерлерде кең тараған операциялық жүйелерге MS DOS, WINDOWS, OS/2,UNIX, LINUX. WINDOWS, OS/2,UNIX – көп есепті жүйелер болып саналады. Көп есептілік –бір компьютерде бір уақытта қатарласа бірнеше есепті шығару мүмкіндігі немесе бірнеше әрекеттің қатар атқаралып жатуы. MS DOS- бір есепті жүйелер болып саналады.
керекті программалар тобы. Сервистік программалар -әрбір адамның операциялық жүемен жұмыс істеуін жеңілдететін программалар тобы. ОС-тың екі негізгі қызметі: 1) барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмысын, оларды бір – бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстыра отырып, қамтамасыз ету; 2) әрбір адамға ЭЕМ-ді жалпы басқару мүмкіншілігін беру. Файл атына тіркеліп тұратын оның заты немесе типі онда сақталатын информацияның тегіне, мазмұна, түріне қарап беріледі .ASM-ассамеблер тілінде жазылған программа .BAK-негізгі файлға зақым келген жағдайларда қолданатын резерв файл .BAS –BASIC тілінді жазылған программа түріндегі файл .BAT-дестелі түрінде өңдеуге арналған командалық файл .COM-тәуелсіз орындалатын командалық файл .DAT-берілген мәліметтер файл
.DOC-өңдеуге арналған текст файл .EXE-ОС басқаруымен жұмыс істейтін, бірден орындалатын файл .Pas-Паскаль тілінде жазылған программалық файл .txt- Текстік файл Кез келген программа немесе документ дискiге файл т‰рiнде жазылады. Файл дегенiмiз - дискiнiњ белгiлi бiр атпен аталѓан бµлiгi. Мысал: spravka.txt; pole.exe; autoxec.bat; abc.doc. Н‰ктеге дейiнгi жазу файлдыњ аты, ал н‰ктеден кейiнгi жазу – расширениесi деп аталады. Файлдыњ аты латын алфавитiнде, 8-символдан артыќ болмау керек. Расширение ‰ш символдан т±рады, ол файлдыњ типiн бiлдiредi.
[28]
Тақырып 4 Мәтіндік редактор. MS Word мәтіндік редакторы Word – Windows жүесіндегі құжаттарға мәтінді енгізуге, оларды редакциялауға, графиктерді безендіруге, суреттерді, формуларды, кестелерді, фото орналастыратын графикалық редактор. Word іске қосу – ПУСК + Программы + Microsoft
Word-тан шығу – Файл + Выход. немесе ALT + F4 Курсорды м әтін бойынша жылжыту. Курсорды құжат бойынша жылжыту үшін келесі пернелерді қолдануға болады: жүктеу/скачать 249,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|