Информатика пә



бет5/60
Дата10.12.2023
өлшемі1,41 Mb.
#136082
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   60
Байланысты:
МК-Лекция

Қолданылған әдебиеттер
[1], [2], [3], [5], [16], [18].


Бақылау сұрақтары:
1. Информатиканың негізгі объектісі?
2. Информатика ғылымы нені зерттейді?
3. Қазіргі информатика құрылымы.
4. Ақпарат дегеніміз не?
5. Ақпараттың берілу түрлері?
6. Ақпараттың қандай қасиеттері бар?
7. Ақпарат өлшем бірлігі.


Глоссарий
Ақпарат – белгілер мен сигналдар түрінде берілген зат немесе адам туралы мәлімет, есептеу техникасында компьтерге енгізіліп, оның жадында сақталатын, қажет кезінде өнделетін және сыртқы ортаға шығарылатын деректер.
Ақпарат анықтылығы –істің шынайы нақты жағдайын көрсететін ақпарат.
Ақпарат құндылығы–оның көмегімен қандай мәселелер шешуге болатын-дығына байланысты анықталады.
Ақпарат түрлері – мәтіндік, сандық және графикалық ақпараттар.
Байт 8 биттен тұратын ЭВМ жадының немесе ондағы деректердің адрестелетін ең кіші көлем бірлігі.
Бит – ең кіші ақпарат өлшем бірлігі.
Информатика –ақпаратты алу, сақтау, түрлендіру, тасымалдау және оны пайдалану заңдылықтарын зерттейтін ғылым.


Дәріс №3-4. Дискретті математика негіздері


Дәріс мақсаты: Дискретті математика негіздері туралы түсініктер беру. Логика
алгебрасының негізгі заңдылықтарын, ақиқат кестесін толтыруды меңгерту.
Кілттік сөздер: Функция, қатынас, жиын, графтар, бағытталған графтар, бағыттал-маған графтар, ағаштар, логика, логикалық байланыстар, ақиқаттық кестелері.


Жоспары:
1 Функция, қатынас және жиын
2 Бульдік алгебра және ЭЕМ-нің логикалық схемасы
3 Графтар және ағаштар


1 Функция, қатынас және жиын

Жиын ұғымы математиканың алғашқы ұғымдары қатарына жатады. Жиын деп обектілердің (заттардың) біріңғай тұтас болып қарастыратын кез келген жиынтығы аталады. «Жиын» сөзі математикалық термин: ол күнделікті кездесіп жүрген жинақ, коллекция, жиынтық, әулет және т.с. сөздердің жалпылама баламасы ретінде қолданылады.


Қандайда болмасын жиынды құрастырушы объектілер (заттар) жиынның элементтері деп аталады. Жиындар А,В, С,Е, әріптері арқылы бөлінеді. Мысалы кесіндінің нүктелер жиыны, қайсыбір теңдеудің шешімдер жиыны, аудиториядағы студенттер жиыны және т.б. туралы айтуға болады. Мұндағы кесіндінің нүктелері, теңдеудің шешімдері, студенттер жиынның элементтері болып есептеледі.
А ерікті жиын, ал а-қандай да бір объект болсын. Егер а, А жиынының элементі болса, онда а, А жиынына тиісті

(А-да жатады) дейді де бұны
a A , түрінде жазады. Егер

с, А жиынында жатпаса, онда бұны c
A түрінде жазады.






Бір де бір элементі болмайтын жиын бос жиын деп
аталады да символымен белгіленеді.

Сурет 1
Математикада қарастырылатын негізгі жиындар:
 N = { 1,2,3,…} –натуралды сандар жиыны;
 Z = { …, -2,-1,0,1,2,…} – бүтін сандар жиыны;
 Q –рационал сандар жиыны;
 R –нақты сандар жиыны.
Жиындарға қолданылатын операциялар (Эйлер – Венн диаграммасы):






Сурет 2 Эйлер – Венн диаграммасы
1. Жиындардың бірігуі. А мен В кез келген жиындар болсын. А немесе В жиындарының кемінде біреуінде жататын элементтерден және тек солардан ғана тұратын жиын

А мен В жиындарының бірігуі деп айтылады да өрнегімен белгіленеді. (Сурет 2 )
А В

2. Жиындарының қиылысуы. А жиынында да, В жиынында да жататын элементтерден және тек солардан ғана тұратын жиын А мен В жиындарының қиылысуы деп аталады да A B өрнегімен белгіленеді. (Сурет 2 в))

3. Жиындардың айырымы. А жиынының В жиынында жатпайтындай элементтерінен тұратын жиын А жиыны мен В жиынының айырымы деп аталады да, ол А\В өрнегімен белгіленеді. (Эйлер – Венн диаграммасында жиындарға қолданылатын операциялар штрихталып көрсетілген). (Сурет 2 г))
4. Жиындардың қосындысы. А жиынының В жиынында жататындай элементтерінен тұратын жиын А жиыны мен В жиынының қосындысы деп аталады да, ол А+В өрнегімен белгіленеді. (Сурет 2 д))
5. Жиындардың инверциясы (Сурет 2 е))
Мысалы, 1) А={1;2;3}, В={2;3;4;5} жиындары берілсін. Сонда

AB  {1;2;3;4;5},
A B  {2;3} , А\В={1}.

2) А={0,1,2}, В={-1,2,3} жиындары берілсін.
A \ B  {0,1,2} \ {1,2,3}  {0,1} ;
B \ A  {1,2,3} \ {0,1,2}  {1,3} .
Функция анықтамасы. Кез келген Х пен У жиындары берілсін. Әрбір Х жиынындағы х-тің әрбір мәніне У жиынының нақты бір у мәнін сәйкес қоятын ереже функция деп аталады.
Функция у= f(х), у=φ(х), у=g(х) және т.с.с. белгіленеді, мұндағы х-тәуелсіз айнымалы немесе функция аргументі; у-тәуелді айнымалы немесе функция.
Функция тиянақты мән қабылдайтын тәуелсіз айнымалының нақты мәндер жиынын функцияның анықталу облысы (D), ал анықталу облысынан алынған әрбір тәуелсіз айнымалыға сәйкес табылған функцияның мәндерін оның мәндер
жиыны (Е) деп атайды.
Сонда анықтамадан F функциясы үшін Х жиыны – функцияның анықталу облысы, У жиыны – функцияның мәндер жиыны деп аталады: Х=D(f); Y=E(f).
Функцияның жоғарыда берілген анықтамасына сәйкес төмендегі үш жағдайды анықтай білу керек:
1. D(f) функцияның анықталу облысы;
2. Х пен у мәндер арасындағы ереже немесе заңдылық;
3. E(f) функциясының мәндер жиыны.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   60




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет