Информатика пәнінде ақпараттық- коммуникативтік технологиялардың



Pdf көрінісі
Дата03.03.2017
өлшемі0,8 Mb.
#7259

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Информатика пәнінде  ақпараттық-

коммуникативтік технологиялардың 

мүмкіндіктерін қолдану 

 

 



 

 

 



№24 жалпы білім беретін мектептің  

 информатика пәнінің  

мұғалімі  

Бекмаганбетова Нургуль

   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



 



Кіріспе 

 

 

Қазіргі  кезде  біздің  қоғамымыз  дамудың  жаңа  кезеңіне  кӛшіп  келеді,  бұл  кезең 

ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық 

коммуникациялық  технологиялар  педагогтар  қызметінің  барлық  салаларына  кірігіп, 

оның  табиғи  ортасына  айналып  отыр.  «Білім  берудегі  АКТ»  ұғымы  «оқытудың  жаңа 

ақпараттық 

технологиялары», 

«қазіргі 

ақпараттық 

оқыту 


технологиялары», 

«компьютерлік оқыту технологиялары» және т.б., тіркестермен тығыз байланысты. 

Қазақстан  Республикасының  білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру  еліміздің  даму 

стратегиясының  негізгі  бағыттарының  бірі,  себебі  ХХІ  ғасыр  -  білім  беру  жүйесін 

ақпараттандыру ғасыры. 

  

Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  Қазақстанның  әлемдегі  бәсекеге  қабілетті  50  елдің 



қатарына  кіру  стратегиясы  атты  жолдауында:  «Білім  беру  формасы  –  Қазақстанның 

бәсекеге  нақтылы  қабілеттілігін  қамтамасыз  етуге  мүмкіндік  беретін  аса  маңызды 

құралдарының  бірі»  деп  атап  кӛрсетті..  Бүгінгі  мұғалімге  тек  пән  мұғалімі  ретінде 

қабылдау олқылық кӛрсетеді. Мұғалім қоғам айнасы.  

 

Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық білім беруге



меңгертуге  кепілдік  бермейтіндігін  мектеп  тәжірибесі  кӛрсетіп  отыр.  Сондықтан 

жаңартылған  әдістемелік  жүйенің  оқыту  үрдісінде  іске  асу  үшін  оны 

технологияландыру қажеттілігі туады.  

Оқушыға  тиянақты  білім  беріп,  білім  сапасын  кӛтеру  жолында  информатика  пәніне 

қызығушылығын ояту  үшін, АКТ-ны қолдану  тиімді: 

-

      



Уақыт ұтамыз /кӛрнекілік дайындау т.б./ 

-

      



Ұстаздардың ӛз білімін жетілдіруі, ӛзара тәжірибе алмасу. / Internet жүйесі / 

-Тәжірибе жинақтау. /компьютермен жұмыс істеу дағдысы қалыптасады/. 

-Бақылау мен бағалаудың объективлігін қамтамасыз етеміз. 

-Оқушылардың қосымша білім алуына мүмкіндік туғызамыз. 

Қызығушылық /мотивация/ оятуға болады. 

-Эстетикалық талғам ескеріледі. 

-Заман талабына сай қажеттілікті ақтаймыз. 

-Оқушылармен кері байланыс орнатылады. 

Ақпараттық  технологияның  ӛзектілігі  қоғамның  ақпараттандыру  жылдамдығының 

артуымен  сипатталады.  Сабақта  жаңа  ақпараттық  технологияны  пайдалану  білім 

мазмұнын  жаңартумен,  ақпараттық  ортаны  қалыптастырумен,  сандай-ақ  сапалы  білім 

беру мүмкіндігінің жоғары болуымен ерекшеленеді. 

 

 

 



 

 

 



 

 


 

 



«Баланың 

ынтасын 

артыру 

үшін      

оқылатын  нәрседен    біржаңалық  болуы 

керек»  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

   Жүсіпбек Аймауытов  

 

Қазіргі  заман  талабына  сай  адамдардың  мәлімет  алмасуына,  қарым-қатынасына 

ақпараттық-коммуникациялық  технологиялардың  кеңінен  қолданысқа  еніп,  жылдам 

дамып  келе  жатқан  кезеңінде  ақпараттық  қоғамды  қалыптастыру  қажетті  шартқа 

айналып  отыр.  Осы  орайда  келешек  қоғамымыздың  мүшелері  –  жастардың  бойында 

ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.   

Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам - ақпараттың қажет кезін сезіну, оны тауып 

алуға,  бағалауға  және  тиімді  қолдануға  қабілетті,  ақпарат  сақталатын  дәстүрлі  және 

автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек. 

Адамзаттың  қолы  жеткен  ең  үлкен  табыстарының  бірі  –  осы  ақпарат.  Бірақ  оны 

шектен  тыс  ашық  қолдана  берсе,  жастар  санасын  улайтын  да  нәрсеге  айналып  кетуі 

мүмкін.  Бұл  ақпараттың  пассивті  түрде  пайдаланатын  бӛлігінің  артуына  байланысты 

болып отыр.  Интернеттің  кең  таралуына  орай  ақпарат  таратудың  бақылауға  кӛнбейтін 

кері процесінің күннен-күнге артып бара жатқаны байқалады. 

Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі ӛзгеруі, 

оның  дүниежүзілік  білім  кеңістігіне  енуі  бүкіл  оқу-әдістемелік  жүйеге,  мұғалімдер 

алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр. 

Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының 

бірі – «Білім - бүкіл ӛміріңе» қағидасынан «Білім бүкіл ӛмір бойына» қағидасына ӛте 

алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып табылады. 



Ақпараттық  технология  –  қазіргі  компьютерлік  техника  негізінде  ақпаратты 

жинау, сақтау, ӛндеу және тасымалдау  істерін қамтамасыз ететін математикалық және 

кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны. 

Коммуникация  –  ақпаратты  тасымалдап  жеткізу  әдістері  мен  механизмдерін 

және оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым . 

Оқыту  үрдiсiнде  АКТ  -  ны  қолдану  мұғалiм  мен  оқушы  қарым  -  қатынасының 

бұрынғы қалыптасқан жүйесiн, олардың iс-әрекеттерiнiң мазмұнын, құрылымын үлкен 

ӛзгерiстерге  ұшыратады.  Қалыпты  бiлiм  беру  жүйесiнде  мұғалiм  –  оқушы  -  оқулық 

түрiнде құрылған үш жақты байланыс бұзылып, мұғалiм – оқушы - компьютер - оқулық 

жүйесi пайда болды. Мұндай жүйеде бiлiм беру оқыту процесiнде компьютердi қолдану 

бiлiм  мен  бiлiктiлiкке  қоятын  талаптарды  қайта  қарап,  жетiлдiрiп,  жүйелеудi  талап 

етедi. 

Ақпараттандырудың негізгі  бағыты  ХХІ ғасырдың талаптарына  сәйкес қоғамды  



дамытудың    жоғары    тиімділікті  технологияларына    сүйенген    жаңа    білім  

стратегиясына    кӛшу    болып    табылады.  Осыған    сәйкес    қазіргі    білім    жүйесінің  

ерекшеліктеріне  –  оның    іргелілігі,    алдын  алу    сипаты    және    оларға    қол    жеткізу  

мүмкіндіктері  жатады.  

Оқу  процесінде  қолданылатын   АКТ    құралдарын  орналастырудың  бірнеше 

жолдары  бар.  Ең  перспективтісі  және  мазмұндысы  жіктелу  критериі  ретінде   АКТ 

құралдарын  әдістемелік  тағайындау  облысы  болатын  жол  болып  табылады.  Мұндағы 

жіктеудің басты құрылымды элементтері                     1 - суретте кӛрсетілген. 



 

 



1-сурет. Оқу процесінде тәуелсіз қолдануға бағытталған ақпараттық – коммуникативтік 

технологиялар құралдарының жіктелуі. 



 

Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдарын меңгеру, жаңа элементтің 

енгізілуінің  негізінде  адам  қызметінің  ӛзгеруі  сияқты  мәселелер  кӛп  уақыттан  бері 

психологтарды  қызықтыруда.  1937  ж.  Л.  С.  Выготский  былай  деп  жазған:  «Адамның 

ӛмір  сүру  процесіне  құралдың  ендірілуі  осы  құралды  қолдану  және  басқарумен 

байланысты кӛптеген жаңа қызметтерді ӛмірге әкеледі, осы құрал орындай алатын кӛп 

жай  процестерді  керек  емес  қылады,  психикалық  процестер  және  олардың 

ұзақтылығын,  интенсивтілігін,  жүйелілігін  ӛзгертіп,  бір  қызметті  екінші  қызметпен 

ауыстырады, қысқаша айтқанда, бүкіл ӛмір сүру құрылымын ӛзгертеді».  

Ақпараттық – коммуникативтік технология құралдары оқушыларға жаңа ақпарат 

кӛздеріне жол ашады, жеке жұмыс пен білім алудың нәтижелілігін, тиімділігін кӛтереді, 

кәсіби  дағдыларды  қабылдау  және  бекіту  үшін  мүмкіндіктер  береді,  қашықтықтан 

оқытудың жаңа формалары мен әдістерін жүзеге асыруға мүмкіндіктер ұсынады.  

Ақпараттық  –  коммуникативтік  технология  құралдары,  ашық  білім  беру 

жүйесінде,  мұғалімдерге  осы  уақытқа  дейін  қол  жеткізе  алмаған,  оқыту  мазмұнын 

жылдам жаңарту және жаңа білім мен технологиялар пайда болған сайын оқыту жүйесін 

жаңадан  құру  мүмкіндіктерін  береді.  Ақпараттық  технологиялар  мұғалімді  дәстүрлі 

оқыту  жүйесіне  тән  күнделікті  оқыту  материалын  баяндау  сияқты  қызмет  түрлерінен 

босата отырып, мұғалімге еңбек етудің интеллектуалды формаларын ұсынады.  

Қазіргі  таңда  білім  саласы  қызметкерлерінің  алдында  тұрған  басты  мақсат  – 

ақпараттық  –  коммуникативтік  технологиялары  арқылы  білім  мазмұнын  жаңарту. 

Қазіргі  заман  қоғамын  ақпараттандырудың  басты  бір  бағыты  білім  беру  жүйесін 

ақпараттандыру болып табылады. Ақпараттық – коммуникативтік технология дегеніміз  

-  адам  қызметінің  барлық  түрінің  ақпаратын  ӛңдейтін  жүйелі  және  бұқаралық  әдіс-

тәсілдері мен амалдарының жиынтығы. 

Кез келген педагогикалық технология ақпараттық – коммуникативтік технология 

болып  табылады.  Ақпараттық  –  коммуникативтік  технологияға  кӛшпей  оқу-тәрбие 

процесінде  білім  беруді  меңгеру  мүмкін  емес.    Білім  берудегі  ақпараттық  – 

коммуникативтік  технология  –  оқу  мен  оқу-тәрбие  материалдарын  үйретуге  арналған 

 

Есептеуіш әр түрлі есептерді 



және басқа рутиналық  

операцияларды автоматтайды. 

Жаттығу орындары  

(тренатерлер) ӛтілген  

материалдарды бекіту немесе  

қайталау. 

Оқытушылар теңгерудің қажетті 

деңгейін қамтамасыз ете отыра,  

оқу және практика қызметінің 

ебін, біліктілігін қалыптастыра- 

ды, білігін таратады. 

Зертхана қашықтықтағы 

тәжірибелерді нақты құрылғыда  

жүргізуге мүмкіндік береді. 

Демонстративті зерттелетін 

объектерді, құбылыстарды,  

оларды  зерттеу және оқыту 

мақсатында жаңғырту. 

Имитационды құрылымдық 

және функционалдық сипаттама- 

ларды зерттеу үшін шындықтың 

нақты аспектісі кӛрсетіледі. 

Моделдейтін объектілерді, 

құбылыстарды, процесстерді 

оларды зерттеу және оқу 

 мақсатында моделдеуге  

мүмкіндік береді. 

Ақпаратты іздеу және анықта- 

малық ақпараттарды жүйелендіру 

бойынша біліктіліктерді және 

білетіндерін қалыптастыратын 

мәліметтерді хабарлайды. 



 

есептегіш техника мен инструменттік құралдардың жиынтығы, сондай-ақ ол есептегіш 



техника құралдарының оқу процесіндегі ролі мен орны, мұғалімдер мен оқушылардың 

еңбегін  жетілдіруде  оларды  пайдаланудың  түрі  мен  әдістері  туралы  ғылыми  білімнің 

жүйесі. 

Ақпараттық  –  коммуникативтік  технология  –  мұғалімнің  ӛз  жұмыстарының 

әдістері  мен  ұйымдастыру  түрлерін  түбегейлі  ӛзгертуге,  оқушылардың  жеке 

қабілеттелігін  дамытуға,  оқудағы  пәнаралық  байланысты  күшейтуге,  оқу  процесін 

ұйымдастыруды үнемі жаңартып отыруға мүмкіндік береді.  

Ақпараттық – коммуникативтік технология жағдайындағы жалпы оқыту үрдісінің 

функциялары: оқыту, тәрбиелеу, дамыту, ақпараттық болжамдау және шығармашылық 

қабілеттерін дамытумен анықталады (2 - сурет). 

 

2 – сурет. Ақпараттық – коммуникативтік технологияның 



 бағыттары мен міндеттері. 

Интерактивті тақта - сыныптағы оқушылардың барлығын оқыту үшін құнды құрал. 

Бұл  мұғалімдерге  жаңа  материалды  ӛте  қызықты  және  қарқынды  етіп  кӛрсету  үшін 

құнды құрал. Бұл мұғалімдерге жаңа материалдарды ӛте қызықты және қарқынды етіп 

түсіндіруге  кӛмектесетін  кӛзге  кӛрінетін  (визуалды)  ресурс.  Оның  ақпаратты  түрлі 

мультимедиялық  ресурстар  кӛмегі  арқылы  танысуға  мүмкіндігі  зор.  Ол  сызбаларды 

түсіндіруді  жеңілдетіп,  қиын  мәселелерді  шешуге  кӛмектесе  алады.  Оқытушылар 

ӛздерінің  жаңа  ойларын,  идеяларын  әсерлі,  тартымды  етіп  кӛрсету  үшін  осы  тақтаны 

қолданса  мақсаттарына

 

жетеді.  Бұл  тақтада  оқытушылармен  жаңа  материалдарды



 

бірігіп  талдауға  мүмкіндік  зор.  Зерттеулер  кӛрсеткендей,  түрлі

 

ресурстарды, 



қызықтыруларды  ұлғайта  отырып  қолданса,

 

оқытушылар  үшін  де,  оқушылар  үшін  де 



интерактивті  тақта

 

сабақты  қызықты  ететіні  анықталды.  Интерактивті  тақтамен  дұрыс



 

Бағыттары 

Мақсаттары 

 

Электронды  

оқулықтар 

Оқу-әдістемелік, 

электронды кешендер 

құру, әдістемелік 

Web-сайттар ашу 

Телекоммуникациялық 

технологиялар 

Жалпы компьютерлік 

желілерді пайдалану 

Мультимедиалық   

және гипермәтіндік 

технологиялар 

Бағдарламалау ортасында  

инновациялық әдістерді  

пайдаланып, бағдарламалық 

сайттар, құралдар жасау 

Қашықтан оқыту 

(басқару) (Internet) 

Ӛздігінен қосымша білім 

алуды қамтамасыз ету 

Жаңа ақпараттық – 

коммуникативтік технология 

 

жұмыс  жасаса,  оқушылардың  білімдерін  тексере  де  алады.



 

Интерактивті  тақта 

сыныптағы  барлық  оқушылардың  басты

 

назарына  айналады.  Ал  егер  де  керекті 



материалдардың барлығы

 

алдын ала дайындалып, түсінуге оңай болса, сабақтың жақсы



 

қарқынды ӛтуін қамтамасыз етеді.

 

Интерактивті тақтамен жұмыс істеудің артықшылықтары: 



 

Бағдарлама бойынша барлық сынып оқушыларына қолайлы; 



 

Web-сайттарды,  басқа  да  құралдарды  қолдана  отырып  жаңа  материалдарды 



түсіндіруге, меңгеруге қолайлы; 

 



Берілген  материалды  әсерлі  жеткізуге  және  оны  сынып  оқушылары  арасында 

талқылауға үлкен мүмкіндіктер туғызады; 

 

Мысалы  9  сыныпта  «Компьютерлік  желілер»  тақырыбында  ӛткізген  кезде    жаңа 



технологиялардың кейбір элементтерін  кӛрсетіп кеткенді жӛн кӛрдім:  

1. Венн диаграммасы  

                  

 

 

2. Бес жол ӛлең:  Интернет 



 

1. Интернет 

2. Қызықты, ақпаратты. 

3. Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады.  

4. Интернет - компьютерден құралған. 

 

   5. Ақпараттық ӛріс. 



Сонымен  бірге  сабақтың  қорытынды  түйіні  ретінде  «топтастыру»  стратегиясын 

қолдану оқушыларды шығармашылыққа баулумен бірдей. Ӛйткені берілген тапсырмаға 

сәйкес  ой  түйіндейді.  Сабақты  қорытындылау  мақсатында  «Компьютерлік  желі 

дегеніміз не?» сұрағы тӛңірегінде оқушылар ӛз ойларын  былай топтастырады: 



 

             Корпоративті                          Телекоммуникациялық  

                                                                          есептеуіш 

 

    Ауқымды желі                                                                      Аймақтық желі 

 

 

 

                                 

    Интернет желісі                     Жергілікті желі 

Компьютерлік 

желі 

  

Хабарламаларды 



компьютерлік желі  

 арқылы қабылдау  

    және жӛнелту 

тәсілі. Құпия сӛзбен 

        қорғалған. 

 

            Пошта бӛліміне 



           траспорт арқылы 

       жеткізіледі.         

              Адресаттың 

             жеке  пошталық                                                                                  

         жәшігіне салынады. 

Жӛнелтушінің 

пошта  

жәшігіне  



жетеді. 

 

 



Осы  жаңа  технология  стратегияларды  интерактивті  тақтадан  енгізіп  қойсақ, 

оқушылар  шығып  жауаптарын  орындайды.  Бұл  сабақты  алдын  ала  электронды 

оқулықтан кӛрсетіп, оқушылардың есте сақтауы бойынша орындатқан тиімді.  

 Сабақтың 

қызықты  да  түсінікті  болуы  мұғалімнің  шеберлігі  мен 

ізденімпаздығына тікелей байланысты.  

Педагогика  ғылымының  докторы,  профессор  Ж.Қараевтың  деңгейлік  оқыту 

жүйесіне  сүйеніп,  информатика  сабақтарында  деңгейлік  тапсырмалар  орындатып 

жүрмін.  Жаңашыл  ұстаздың  жаңа  технологияларын  қолдану  барысында  оқушылардың 

информатика пәніне деген қызығушылығын арттыру үшін жарыс, сайыс сабақтарын, әр 

түрлі ойын түрлерін қолданып, оқушыларды ізденімпаздыққа баулимын. 

Мысалы,  7-сынып  оқушыларына  бірден  күрделі  стратегияларды  пайдалану 

кӛздеген  мақсатқа  жетудегі  кедергілер  болары  сӛзсіз.    Сондықтан  жеңілден  ауырға 

қарай  біртіндеп  даму  арқылы  оқыту,  оқушыны  белсенді,  ӛзіндік  пікірі  бар  тұлға  етіп 

тәрбиелеуге  кӛмектеседі.  Сол  себепті  оқушылардың  жас  ерекшеліктерімен  білім 

деңгейлерін  ескере  келе  сабақ  барысында  оқушыларға  4  түрлі  деңгейде  тапсырма 

беремін. 

1-деңгейдегі  тапсырма  мемлекеттік  стандарттық деңгей,  бұны орындауға  барлығы 

міндетті. 

2-3 деңгей бірте-бірте күрделенеді және бұл тапсырманы орындауға құқылы, ал 4-

деңгейде шығармашылық жұмыс беріледі, бұл деңгейді оқушы  түгел орындап шығады 

деу артық. 1-2 деңгейді түгелге жуық орындайды да, жақсы оқитындар алға кетеді. 

 

 

 



8  -сынып  информатикасында  «Санау  жүйелері»  тақырыбын    ӛткен  кезде  сабақты 

бекіту  кезеңінде  «Үш  қадамнан  тұратын  сұхбат»  тәсілі  арқылы  және    «Перфокарта» 

арқылы сабақты қорытындыладым.  Ол тапсырмалар былайша берілді:  

                 1 – деңгей 

 

1.

 



Paint бағдарламасын 

жүкте. 


2.

 

Тӛмендегі суретті сал. 



3.

 

Кӛшіру және кері бұру  



4.

 

командасы арқылы 



суретті толықтыр. 

5.

 



Суретке аквариум атын 

беріп сақта. 

 

                 2 – деңгей 

 

1.

 



Paint бағдарламасын 

жүкте. 


2.

 

Тӛмендегі 



суреттікӛшіру және  

3.

 



Симметрияны 

қолдана отырып сал. 

4.

 

Ӛлшемдерін ӛзгерте 



отырып,  

5.

 



суретті кӛбейт. 

6.

 



Суретке жаз атын 

беріп сақта. 



                 3 – деңгей 

1.

 



Paint бағдарламасын 

жүкте. 


2.

 

Тӛмендегі суретті 



симметрияны қолдана 

отырып сал. 

3.

 

Кӛшіру және бұруды 



қолданып, суретті 

кӛбейт.  

4.

 

Суретті горизонталь 



осі бойынша  30

0

-қа 



еңкейт. (Кӛбелек 

суреті).  

5.      Суретті Кӛбелек деп     

        сақта. 



4 – деңгей 

       Шығармашылық 

жұмыс 

 

Графиктік редакторда 

қиып алу, 

кӛшіру, бұру, созу 

командаларын 

пайдаланып, еркін 

тақырыпта сурет салу. 


 



1. Перфокарта: 

 

2. «Үш қадамнан тұратын сұхбат»: 

1.

 



Сұраушы. (Оқушы сұрақ қояды.) 

2.

 



Жауап беруші. (Сол сұраққа жауап береді.) 

3.

 



Сарапшы (Жауапқа сараптама жасайды.) 

 

 



Сонымен, қорыта айтқанда, жаңа технологиялар: 

-

 



Оқушының ӛз қабілетіне, болашағына сенуіне; 

-

 



Оқушыны ынталандыруға; 

-

 



Оқушы мен оқытушының ынтымақтастық қарым-қатынасына; 

-

 



Оқушының  ӛз  білімін  бағалай  білуіне  бағыттауға  мүмкіндік  беретініне  кӛз 

жеткіздім. 

  

«Ӛзіңді  білу  -  адамгершілікке  жеткізеді»  -  деп  неміс  психологі  Н.Энкельман 



айтқандай  әрбір  мұғалімнің  алдына  қоятын  мақсаттары  болады.  Сол  мақсатқа  жету 

үшін  әрбір  мұғалім  тығырықтан  шығатындай  жол  іздейді.  Оқушының  пәнге  деген 

қызығуын және сабақтың сапасын арттыруда менің алға қойған мақсатым мынадай: 

-

 



логикалық ойлау қабілетін дамыту, ӛздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру

-

 



оқу материалында баланы қызықтыратындай құпиясы бар мәселе туғызу; 

-

 



оқушының ӛз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту; 

-

 



оқушының  жеке  басының  дара  және  дербес  ерекшелігін  ескеріп,  олардың  ӛз 

бетінше ізденуін арттырып, шығармашылықтарын қалыптастыру. 

Бұл  мақсаттардың  орындалуы  кӛптеген  оқу  бағытын  анықтауға  себебін  тигізеді. 

Оқылатын материалды толық меңгеруді қамтамасыз етеді. Пәннің тәрбиелік мәні оқыту 

әдістерімен айқындалады. 

Әрбір мұғалім шығармашылықпен жұмыс істеген жағдайда ғана еліміздің саналы, 

дарынды  азаматтарын  тәрбиелеп  шығуға  мүмкіндік  бар.  Шығармашылықпен  іздену 

мұғалімнің  еңбегіне,  ой-ӛрісінің  толысуына  кӛп  кӛмегін  тигізеді.  Бүгінгі  күн 

мұғалімдерінің  алдында  тұрған  басты  міндет-оқушылардың  сабаққа  деген  ынтасын 

арттыра білу, сол арқылы әр тақырыпты олардың санасына жеткізе түсіндіру. 

 

Осы орайда 7 - сыныпқа ӛткізген информатика сабағының үлгі жоспарын мысалға 



алып отырмын. 

Сабақтың тақырыбы: Есептеуіш техникасының даму тарихы.  ЭЕМ - нің   

 қоғам ӛміріндегі рӛлі. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары. 



Сабақтың мақсаты: 

1.

 

Екілік санау жүйесі 

2.

 

Сегіздік санау жүйесі 

3.

 

Ондық санау жүйесі 

4.

 

Он алтылық санау жүйесі 

1.

 

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. 

2.

 

0, 1. 

3.

 

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F. 

4.

 

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. 

 



а)  Білімділік  -      Оқушыларды  есептеуіш  техниканың  даму      тарихы-мен  оны 

құрылуының  негізгі  принциптерімен  таныстыру.  ЭЕМ-нің  қоғам  ӛміріндегі  рӛлін 

түсіндіру. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары туралы ой-ӛрісін кеңейту. 



ә)  Дамытушылық  –  Оқушылардың  жаңа  ақпараттық  технология-ларды  пайдалана 

отырып меңгерген білімдерін ӛмірде қолдануға дағдыландыру. 



б)  Тәрбиелік  –  оқушыларды  ӛмірдегі  керекті  жақсы  заттарды  тани  білуге,  оларды 

ӛмірде  қолдана  білуге;  ӛздігімен  жұмыс  істеуге,  пәнге  деген  қызығушылықты 

арттыруда,  сыйласу,  қарым-қатынас  жасай  білу,  ұжымдық  сезімді  ояту  сияқты  рухани 

тәрбие негізін қалыптастыру. 



Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ. 

Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, қозғау салу, ой қорыту, талдау. 

Кӛрнекілігі:  

Мультипроектор,  мультимедиа  құрылғылары,  қазіргі  заманғы  сандық 

техника. 

Сабақтың барысы: 

Ұйымдастыру. 

І кезең  Жолбастар. Үй тапсырмасын тексеру. 

1.

 

«Әр сұраққа – бір жауап» 

а. «Ақпарат» сӛзінің мағынасы? 

ә. Адам ақпаратпен не істейді? 

б. Ақпараттық процестер дегеніміз не? 

в. Ақпараттың ӛлшем бірліктері? 

г. Информатика  нені зерттейді? 

д. Компьютер деген не? 

е. Компьютер құрамына кіретін негізгі құрылғылар?       



2.

 

Тест тапсырмалары: 

1. Ақпарат дегеніміз не ?  

а.  қоршаған ортада болып жатқан құбылыстар; 

ә.  белгілі бір нәрсеге берілетін мағлұматтар; 

б. деректер жиыны; 

в. түрлі құбылыстар. 

2. Ақпараттың ең кіші бірлігі: 

а. байт; 

ә. Кбайт 

б. бит 


в. Мбайт 

3. Ақпаратты қандай түрде бере аламыз? 

а. ауызша, жазбаша, қимыл не қозғалыс түрінде; 

ә. жазбаша; 

б. тек ауызша;  

в. компьютер арқылы. 

4. Ақпаратты тарату құрылғыларын ата? 

а. теледидар, радио, компьютер; 

ә. газет,журнал, радио, теледидар, телефон, интернет; 

б. компьютер, адамдар, түрлі желілер;  

в. теледидар, телефон,интернет, компьютер. 

5.Информатика  -   . . . ғылым. 



 

10 


а.  техникалық     тасымалдаушыға  ақпараттарды  орналастыру  туралы 

ә.  мәліметтерді  сақтау  және  берілгендерді  сұрыптау  туралы 

б. ЭВМ кӛмегімен ақпараттарды  жинақтау , ӛңдеу , сақтау  және  беру, 

оның  қасиеттері, берілу  тәсілдері туралы 

в.  оқу  процесінде  компьютерді  пайдалану  туралы 

ІІ кезең  Жолсапар. Жаңа сабақты түсіндіру. 

Есепшоттың дамуы:  

 

 

 



 

 

 



 

 

Есептеуіш  құрылғылар  және  машиналар:  Логарифм  сызғышы  -  XVII  ғасыр  – 

шотландиялық  математик  Джон  Непер  логарифм  түсінігін  енгізді.  1761  жылы 

Д.Робертсон  логарифм  сызғышын  жасады.  Паскаль  машинасы  -  1642  жылы  француз 

математигі  Блез  Паскаль  қосу  машинасын  деп  аталатын  механикалық  есептеу 

машинасын  құрастырды.  Арифмометр  -  1694  жылы  неміс  математигі  Лейбниц 

механикалық  есептеу  машинасын  –  арифмометрді  құрастырды.  Қалта  калькуляторы  - 

орыс  ӛнертапқыштары  П.Л.Чебышев  пен  В.Т.Однер  қалта  калькуляторының  негізін 

салды.  Бэббидж  машинасы  -  1833  жылы  Чарлз  Бэббидж  “Аналитикалық  машина” 

жобасын жасады. Холлерит  машинасы - ХІХ ғасырдың соңында американдық Герман 

Холлерит  есепші-перфорациялық  машина  құрастырды.  «Марк  –  1»  -  1944  жылы 

американ  математигі  Говард  Айкен  «Марк-1»автоматты  есептеуіш  машинасын 

құрастырды.  ENIAC  -  1946  жылы  бірінші  электронды  есептеуіш  машина  ENIAC 

жасалды.  ENIAC-тың  конструкторлары  –  Дж.Моучли  мен  Дж.Эккерт.  МЭСМ  -  1947  - 

1948 жылдары академик Сергей Алексеевич  Лебедевтің  басшылығымен бірінші ЭЕМ 

“МЭСМ” жасалды. БЭСМ - 1952-53 жылдары БЭСМ пайдалануға енгізілді. 



ЭЕМ-нің буындары 

 

 

ІІ буын 



1955-1965 

ж.ж

ІІІ буын 

1965-1980 

ж.ж

Ібуын 

1980 ж. - 

І буын 



1940-1955 

ж.ж



 

11 


Компьютерлердің V буыны?  Кӛптеген  елдерде  бесінші  буындағы  ЭЕМ-ді  жасау 

қолға  алынуда.  Мақсат  –  бұл  машиналар  кәдімгі  адам  сӛйлейтін  тілге  жуық  тілді 

түсінетін, «жасанды интеллект» қызметін  атқаратын суперкомпьютер құрастыру. 

Мультимедиа құрылғылары 

 

Қазіргі заманғы сандық техника 

 

4. Сыныппен жұмыс. 



ІІІ кезең Аялдама.  

1. «Не? Қайда? Қашан?»  ойыны 

 

№ 

Не? 



Қайда? 

Қашан? 

1. 


Абак 

Ежелгі Қытай немесе ежелгі 

Египет 

2000-5000 жыл 



бұрын 

2. 


Паскаль машинасы 

Франция, Блез Паскаль 

1642 жылы 

3. 


Арифмометр 

Германия, Лейбниц 

1694 жылы 

4.  Логарифм сызғышы 

Англия,  Робертсон 

1761 жылы 

5. 

ENIAC 


АҚШ, Моучли, Эккерт 

1946 жылы 



CD/DVD 

дискжетегі 

TV-тюнер  Дыбыстық карта 

Дыбыс 

колонкалары 

Құлаққап 

Джойстик 

Руль 

Виртуалды нақтылық 

дулығасы 

Геймпад 

Микрофон 

Видеокарта 

Ноутбук 

ҚДК-қалталық 

дербес 

компьютер 

MP3-плеер 

Электронды 

жазба 

кітапшасы 



GPS-

навигатор 

Мультиме-

диялық 

проектор 

Сандық 

фотоап-

парат 

Сандық 

видеока-

мера 


 

12 


6. 

“Марк - 1” 

Америка, Говард Айкен 

1944 жылы 

7. 

БЭСМ 


ССРО, С.А.Лебедев 

1952-53 ж.ж. 

 

2. «Ой толғаныс». Компьютердің қоғамдағы ролі. (Оқушылар ӛз пікірлерін айтады). 

 

3. «БҮҮ» стратегиясы бойынша кестені толтыру. 



 

 

5. Сабақты бекіту. 

 

 

6. Үйге тапсырма: 2.1. тақырып  Есептеуіш техникасының даму  тарихы 



 

 

 



    Реферат «ЭЕМ-ның даму тарихы». 

7. Оқушыларды бағалау

Интерактивті  оқыту  моделін  пайдалану  -  ӛмірлік  ситуацияларды  моделдеуді, 

ролдік ойындарды қолдануды, мәселені бірлесіп шешуді қарастырады.  Оқу процесінің 

қандайда бір қатысушысын немесе идеяны /яғни, жақсы оқитындарға ғана назар аудару 

сияқты/ ерекшелеуді шектейді. Бұл  моделге адамгершілікпен, демократиялық жолмен 

келуді үйретеді.   

Сонымен  қатар  сабақтарыма  мерзімді  баспасӛз  беттеріне  жарияланып  отырған 

әріптестерімнің  сабақтарын  да  жүйелі  пайдаланып  отырамын.  Мысалы  «Информатика 

негіздері»  ғылыми  әдістемелік  журналының  2009  жылғы  №2  санындағы 

Б.Абдукаримовтің  «Сот  сабағы»  атты  сабағы  да  оқушылардың  информатика  сабағына 

деген  қызығушылығын  арттырып,  оқушылардың  шығармашылық  даралығын,  алған 

білімдерін бекіту бола алады.  

Демек,  жаңа  технологиялық  әдіс  –  тәсілдерді  пайдалану  білім  сапасын 

арттырудың бірден – бір жолы. Оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын молайтуға, 

белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге кӛмегі бар. 

Информатика  пәнін  оқытуда  жаңа  ақпараттық  технологияларды  қолданудың 

маңызы  ӛте  зор.  Сондықтан,  ізденген  ұстаздан  ғана  шығармашыл,  дарынды  шәкірттің 

шығары анық. 

 

 

 



 

 

 



Электронды есептеуіш 

машиналардың 

құрылғы- 

лары – жүйелік блок,  

монитор және 

пернетақта.  

Есепшоттың, 

есептеуіш  

құрылғылар мен 

машина- 

лардың даму тарихы, 

ЭЕМ-нің буындарын. 

 

Компьютердің V 

буыны 

-

 «жасанды 



интеллект»  

қызметін атқаратын  

суперкомпьютерлер  

туралы. 

 

13 


 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

 



1.

 

 «Информатика  негіздері»  журналы    №4-2008  жыл  –  Ж.  Садыбекова  «Оқу  – 



тәрбие  үрдісінде  ақпараттық  –  коммуникациялық  технологияны  қолдану 

қажеттілігі»  (4-5 бет)  

2.

 

Информатика  негіздері  №2-2008  жыл  Сұрауымбетова  Р.  «Білім  беру  деңгейін 



кӛтеруде ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың рӛлі» - 2 бет 

3.

 



Б.А.Әлмұхамбетова,  М.А.Ғалымжанова  «Білім  беру  жүйесі  қызметкерлерінің 

біліктілігін  арттыруда  ақпараттық  –коммуникациялық  технологиялардың 

қолданылуы» - 17 бет 

4.

 



М.А.Ғалымжанова 

«Педагогтардың 

ақпараттық 

– 

коммуникациялық 



құзырлылығын қалыптастыру бағыттары» - 48 бет  

5.

 



Информатика негіздері №2-2009 жыл Б.Абдикаримов «Сот сабағы»  33-34 бет. 

6.

 



Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, 8-бап. 

7.

 



Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2005-2010  жылдарға 

арналған Мемлекеттік бағдарламасы. 



8.

 

Интернет мәліметтері. 



 

 


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет