Иондаушы сәулелерді нормалау және бақылау 1 Иондаушы сәулелердің белсенділігі

жүктеу/скачать 86,66 Kb.

бет	1/4
Дата	19.05.2023
өлшемі	86,66 Kb.
	#94982

1 2 3 4

Байланысты:
Лекция 5

4.2 сәулелену дозасы және өлшем бірлігі

4 ИОНДАУШЫ СӘУЛЕЛЕРДІ НОРМАЛАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ

4.1 Иондаушы сәулелердің белсенділігі

Радиоактивті сәулелердің қуатын санау үшін белсенділік тұжырымдамасын пайдаланылады.

Белсенділік ыдырау санының уақыт мөлшеріне байланысты (4.1).

A= dN/dt (4.1)

СИ система жүйесінде өлшем бірлігі 1 Бк ( беккерель), 1 Бк= 1 расп/с, жүйеден тыс 1 Кu ( кюри). 1 Кu = 3,7х10¹⁰ Бк.

Сәулелену қуатының характеристикасын анықтау үшін нақты белсенділік қолданылады(массалық, көлемдік және беттік ).
Нақты массалық белсенділік радионуклидттердің атом массасына және жартылай ыдырау периодына байланысты (4.2)

А = 1,13х10¹⁶/ ( А_r*T_1/2) (4.2)

СЭС рұқсаты қажет етпейтін радионуклидттердің зияндығын анықтау МЗА (ең төменгі айтарлықтай белсенділік) ұзындығына 4 группаға бөлінеді

А группасы – жоғарғы радиозияндылығымен радионуклидттер МЗА=3,7х10³Бк;
Б группасы - жоғарғы радиозияндылығымен радионуклидттер МЗА=3,7х10⁴Бк;
В группасы – орташа радиозияндылығымен радионуклидттер МЗА=3,7х10⁵Бк;
Г группасы – аз мөлшерлі радиозияндылығымен радионуклидттер МЗА=3,7х10⁶Бк.
4.2 сәулелену дозасы және өлшем бірлігі

4.2.1 Жұтылу дозасы – иондаушы сәулеленудің энергия саны, сәулеленетін дененің масса бірлігінің жұтылуы.

4.2.1 Поглощенная доза – количество энергии ионизирующего излучения, поглощенной единицей массы облучаемого вещества.
Си жүйесінде өлшеу 1Гр – грей (Д_п = 1 дж/кг, 1 Гр), жүйеден тыс 1 рад = 10^-2Гр.
4.2.2. Экспозициялық доза – ауада .иондау әсері, СИ жүйесінде өлшем бірлігі 1Кл/кг, жүйеден тыс 1 рентген(р)
1р = 2,576*10^-4 кл/кг
Экспозиялық және жұтылған доза арасында байланыс (4.3)

Д_эксп = К_экспхД_п, (4.3)

мұнда К_эксп – коэффицент 34 кл/дж немесе 0,876 р/рад.

4.2.3 Эквиваленттік доза радиобиологиялық әсері есебіне қолданылады Д_п

Бірдей болса (4.4)

Д_экв = К_ОБЭхД_п, (4.4)

Мұнда К_БӘК– биологиялық әсердің коэффиценті (БӘК). 4.1 кестеде биологиялық әсердің коэффиценті мағынасы келтірілген.

Кесте 4.1 - К_БӘКәр түрге сәулелену мағынасы

Сәулелену түрлері	К_БӘК_,Зв/Гр
Рентгендік және γ-сәулесі	1
Электрондар, позитрондар, β-сәулесі	1
Энергиясы 20 кэВ аз нейтрондар	3
Энергиясы 0,1-10 МэВ нейтрондар	10
Энергиясы 10 МэВ аз протондар	10
Энергиясы 10 МэВ аз α-сәулесі	20
Ауыр қайтарымынды ядролар	20

СИ жүйесінде Д_экв өлшем бірлігі 1 зиверт, жүйеден тыс 1 бэр (биологиялық эквивалент рад)

1Зв = 100 бэр
4.2.4 Тиімді баламалы доза әр түрлі тері мен организмдердің сәулеленуі мен онкологиялық аурулар және генетикалық өзгерістерді қаупін санау үшін қолданылады.
Д_{эфф.экв.} в Зв немесе бэрде өлшеніледі.
4.2.5 Ұжымдық тиімді доза иондаушы сәулелердің персонал мен халыққа әсерін бағалау үшін қолданылады (S = Д_эквхn). Өлшем бірлігі чел.Зв.
4.2.6 Жұтылған сәулелену дозасының қуаты (р) Д_п сәулелену уақытың қатынасы деп аталады (4.5).

Р = Д_п/t (4.5)

Өлшем бірлігі 1 Гр/с немесе 1 рад/с.

4.2 кестеде сәулелену дозаларының өлшем бірліктерінің өзара байланыс көрсетілген.

Кесте 4.2 – радиациялық дозиметр өлшем бірліктерінің қатынасы

Сәулелену	сипаттамалары	Белгілену	СИ өлшем бірліктері	Жүйеден тыс бірліктер	өзара байланыс
Сәулелену	белсенділік	А	1Бк=1расп/с	1Ки	1Ки=3,7^.10¹⁰
Ауа немесе орта	Экспозициялық доза	Д_эксп	1 Кл/кг	1Р	1 =3,88^.10³Р
Жансыз объектілер	Жұтылған доза	Д_п	1Гр=1Дж/кг	1 рад	1Гр = 100 рад
Тірі организмдер	Эквиваленттік доза	Д_экв	1Зв	1 бэр	1Зв= 100 бэр

жүктеу/скачать 86,66 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4