Электр жетектерін басқару схемалары

234
•
Полуавтоматическим
•
Автоматты
Басқару операциясы 
-
эго сипаты бойынша анықталған әрекет:
•
қозғалтқышты қосу және өшіру;
•
"жұлдыздан ""үшбұрышқа" ауысу»;
•
жылдамдықты реттеу;
•
құлыптау;
•
қозғалтқышты белгілі бір күйде жол немесе соңғы ажыратқыштар 
арқылы тоқтату;
•
электржетектің және оның жекелеген буындарының жай
-
күйі мен 
жағдайы туралы сигнал беру және т. б.
Электр тізбектерінің жіктелуі.
Электр схемалары негізгі мақсатына қарай бөлінеді:
•
құрылымдық;
•
функционалдық;
•
-
Принципті
•
қосылыстар;
•
қосу.
Құрылымдық схема
-
бұйымның негізгі функционалдық бөліктерін 
(тораптарын, элементтерін), олардың мақсаты мен өзара байланысын 
анықтайтын схема. Мұндай схемалар өніммен немесе қондырғымен жалпы 
танысу үшін қолданылады.
Функционалды схемалар әдетте тіктөртбұрыштар түрінде бейнеленген, 
ал құрылғының атауы, түрі немесе белгіленуі тіктөртбұрыштың ішіне 
енгізілген (сурет.5.70). Процестің бағыты көрсеткілермен көрсетіледі.
Сур.5.70. Электр қозғалтқышын басқарудың функционалдық схемасы:
УУ 
-
басқару құрылғысы, мысалы, кнопка станциясы; У
-
күшейткіш, 
мысалы, магниттік Стартер; ОУ 
-
басқару объектісі (қозғалтқыш)
Функционалды схемалар құрылымдық схемалардан ерекшеленеді, 
өйткені оларда жебелермен көрсетілген байланыстардың орнына сымдар, 
кабельдер түрінде элементтер арасындағы нақты қосылыстарды көрсетуге 
рұқсат етіледі.
Қағидаттық схема (толық) құрылғының немесе қондырғының жұмыс 
қағидаттары туралы егжей
-
тегжейлі түсінік береді және басқа 
конструкторлық құжаттарды әзірлеу үшін негіз болады.
Құрылғыға кіретін әрбір элемент әріптік
-
цифрлық белгіге ие болуы тиіс.
Әріптік белгі
-
бастапқы немесе сипаттамалық әріптерден тұратын 
элементтің қысқартылған атауы. Ең жиі қолданылатын әріптік белгілер:
•
контакторлардың, магниттік іске қосқыштар мен электромагниттік 
релелердің контактілері мен катушкалары
-
К, Р, Л;

235
•
ажыратқыштар, жол ажыратқыштары, кнопкалы ажыратқыштар
-
5, В, 
Кн;
•
сақтандырғыштар, жылу релелері және ажыратқыштар
-
F, РТ;
•
электр қозғалтқыштары
-
М.
Сандық белгі бірліктен бастап диаграммада бірдей әріптік белгілері бар 
элементтерге беріледі.
Қуат тізбектері немесе негізгі ток тізбектері қалың сызықтармен 
сызылады, ал катушкалардан, релелерден, контактілерден, қорғаныс және 
сигнал беру тізбектерінен тұратын қосалқы тізбектер (басқару тізбектері) 
жұқа сызықтармен бейнеленген (сурет.5.
71).
Сур.5.71. Қозғалтқышты магниттік Стартер арқылы қосудың электрлік 
схемасы
Жалғау (монтаждау) схемалары бұйымның құрамдас бөліктерінің 
қосылыстарын көрсетеді және осы жалғаулар жүзеге асырылатын сымдарды, 
жгуттарды, кабельдерді, сондай
-
ақ оларды қосу және енгізу орындарын 
анықтайды. Олар сымдарды орнату кезінде қолданылады.
Қосылу схемаларында бір аппараттың жекелеген элементтерінің 
орналасуы олардың бір
-
біріне тікелей жақын орналасуына сәйкес беріледі.
Электрлік схеманың негізінде басқару қосылыстарының схемалары 
жасалады.
Бірі
-
сурет.5.72 қосылыстар тізбегі схемаға және тізбек бөлімдерінің 
таңбалануына сәйкес жасалуы керек екенін көруге болады. Негізгі тізбектер 
а, В, с әріптерімен таңбаланады, басқару тізбектері 
—
араб сандарымен. Бір 
бағытта жүретін сымдар бір сызықпен көрсетіледі.

236
Сур.5.72. Магниттік стартер және түйме станциясы арқылы 
қозғалтқышты қосу схемасы
Электр тізбектеріндегі электр аппараттарының жабу және ашу 
контактілері байланыс жүйесіне механикалық әсер болмаған кезде, мысалы, 
түйме қосқышына қысым болмаған кезде, осы құрылғылардың 
катушкаларынан кернеуді алу кезінде алатын позицияда бейнеленген.
Қосылу схемасы
-
сыртқы орнату қосылымдарын көрсететін схема. Өнім 
әдетте тіктөртбұрыш түрінде, ал оның кіріс және шығыс элементтері 
(қосқыштар, қысқыштар және т.б.) шартты графикалық белгілер түрінде 
бейнеленген [60].

жүктеу/скачать 5,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: