Iv халықаралық Ғылыми-практикалық конференция еңбектері

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
234
 
 
Мы  считаем,  что  внедрение  информационных  технологий  при  выполнении 
лабораторных, практических, курсовых и дипломных работ способствует лучшему усвоению 
содержания учебного материала, активизирует деятельностный подход студента к решению 
учебных  задач,  стимулирует  познавательно-поисковую  работу  и  формирует  практические 
навыки.  Работая  с  программами  имитационного  моделирования,  студенты  развивают 
логическое  мышление,  лучше  усваивают  правила  анализа  и  моделирования,  получают 
навыки контроля качества выполнения работы. Экспериментальные задачи, построенные на 
принципах  увеличения  количественных  и  качественных  связей  между  объектами 
исследования  и  величинами  и  понятиями,  которые  описывают,  а  также  задачи  на 
формирование определенных профессиональных качеств, стимулируют постоянное развитие 
и совершенствование знаний, умений, навыков студентов [3]. 
Работа  студента  со  специальными  средствами  информационных  технологий  помогает 
сформировать  определенную  эмпирическую  логико-структурную  схему  исследуемого 
объекта  в  зависимости  от  его  собственного  опыта.  В  этом  случае  преподаватель  не 
ограничивает  студента  инструкциями  по  выполнению  опыта.  Как  показывает  практика, 
оперирование  собственными  абстрактно-эмпирическими  понятиями  облегчает  будущему 
специалисту  процесс  адаптации  к  определенному  профессиональной  среды  на  этапе 
усвоения базовых знаний, умений, навыков. 
Качественным  отличием  компьютерных  моделей  от  реальных  приборов  является 
возможность создания ошибки в процессе исследования объекта и определение его влияния, 
а  также  прогнозирования  и  воспроизведения  нескольких  сценариев  развития  ситуации. 
Разработку  сценария  студент  делает  постепенно,  на  основе  собственных  знаний  и 
результатов 
предыдущей 
деятельности, 
сравнивая 
результаты 
каждого 
шага 
с 
прогнозируемым  (конечным)  результатом  [2].  Компьютерное  моделирование  формирует  у 
студентов представление о динамике рассматриваемых процессов. 
Учитывая  вышесказанное,  можно  сказать,  что  использование  компьютера  для 
моделирования  физических  и  технологических  процессов,  явлений,  является  средством 
индивидуализации  обучения,  повышает  заинтересованность  в  получении  знаний  и 
приобретении профессиональных навыков. 
Методы моделирования технологических процессов в значительной степени упрощают 
процесс  познания,  увеличивая  размеры  наглядности  для  демонстрации  работы  станков  или 
приборов,  формируют  профессиональные  навыки  у  будущих  специалистов.  Высокая 
гибкость  системы  моделирования  позволяет  преподавателю  значительной  степени 
индивидуализировать  постановку  задачи  для  каждого  студента  с  учетом  его  личностных 
качеств.  Формировать  у  студентов  навыки  по  созданию  баз  данных  с  использованием 
современных  программируемых  языков,  создание  запросов,  интегрировать  в  учебный 
процесс элементы работы с глобальной сетью Интернет и сетями различных типов. Научить 
студентов  основным  правилам  поиска  и  обработки  информации  с  помощью  справочно-
информационных, поисковых и экспертных систем. 
Опыт  применения  информационных  технологий  в  учебном  процессе  позволяет 
утверждать,  что  при  таком  подходе  обеспечивается  целый  ряд  положительных  факторов: 
наглядная  демонстрация  информации;  значительная  экономия  средств  и  времени; 
повышенная  заинтересованность  студентов;  оформление  результатов  исследований  не 
только  в  виде  таблиц,  но  и  в  виде  двухмерных  и  трехмерных  графиков,  позволяющих 
анализировать влияние различных факторов на исследуемый процесс. 
Список использованных источников: 
1. Закон Республики Казахстан Об образовании (с 
изменениями и дополнениями
 по состоянию 
на 24.10.2011 г.), 2011. – 77 с. 
2.  Автоматизированные  информационные  технологии  в  экономике:  Учебник/  Под  ред.  проф. 
Г.А. Титоренко. - М.: Компьютер, ЮНИТИ, 1998. -400 с. 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
235
 
 
3.  Информационные  системы  в  экономике  /  Под  ред.  В.В.  Дика.  -  М.:  Финансы  и  статистика, 
1996. - 272 с. 
4.  Калянов  Г.Н.  CASE  структурный  системный  анализ  (автоматизация  и  применение).  -  М.: 
ЛОРИ, 1996. - 242 с. 
УДК 004.054 
 
КУЗЕНБАЕВ Б.А.
1
, КУЗЕНБАЕВА А.А.
2
  
 
ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ НА ОСНОВЕ ТРЕБОВАНИЙ 
МЕЖДУНАРОДНЫХ СТАНДАРТОВ ISO 9000 И ISO 9001 
 
(
1 
Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева, 
2 
Костанайского государственного университета имени А. Байтурсынова) 
 
Проблема  качества  и  управления  качеством  образования  остается  одной  из  ведущих 
для  теоретиков  и  практиков  системы  образования  различных  уровней,  как  отечественных, 
так и зарубежных. 
В  связи  с  этим,  в  последние  годы  делаются  попытки  использовать  в  качестве 
методологической  основы  создания  соответствующих  систем  управления  качеством 
подготовки  специалистов  в  вузе  известные  международные  стандарты  серии  ИСО  9000  и 
ИСО 9001, рассматривая образовательную деятельность как процесс оказания услуг. 
Оценка  качества  образования  –  все  виды  деятельности,  направленные  на  создание 
уверенности,  что  требования  к  качеству  образования  будут  выполнены.  К  данному  виду 
деятельности  относится  деятельность  самой  организации  образования,  заинтересованных 
сторон  и  третьей  стороны  по  самооценке  и  оценке  системы  качества  организации 
образования, лицензированию, аттестации и аккредитации, а также проведение внутренних и 
внешних аудитов[1]. 
Оценка качества образования может распространяться на оценку: 
– образовательных программ; 
– персонала организации образования; 
– процессов организации образования; 
– системы качества организации образования; 
– успеваемости студентов; 
– учебно-методических материалов; 
– учебных планов и т. д. 
В отличие от других производств, результат в образовании складывается из следующих 
оценок:  качества процесса обучения и качества результата образования[2].  
Следовательно, качество образования определяется: 
- качеством субъекта получения образовательных услуг;  
- качеством объекта предоставления образовательных услуг;  
- качеством процесса предоставления образовательных услуг.  
При построении системы менеджмента качества на основе требований международных 
стандартов качества ISO 9000 и ISO 9001 важно четко знать своих клиентов, чтобы полнее 
удовлетворять  их  требования  и  потребности,  так  как  именно  в  этом  заключается  суть 
качества. Потребителями и заинтересованными сторонами для вузов являются: абитуриенты, 
студенты,  обучающиеся,  государство,  общество,  родители,  конкретные  предприятия, 
организации, образовательные учреждения[3].  
В качестве примера для оценки качества образования приведена структура управления 
системой менеджмента качества вуза (университета).  
 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
236
 
 
 
 
Рисунок 1. Структура управления системой менеджмента качества университета 
 
Качество  образования  было  и  остается  одной  из  важнейших  и  сложнейших  проблем 
образования.  Постановка  проблемы  качества  в  образовании  самым  непосредственным 
образом связана с прагматическими аспектами деятельности образовательных учреждений, и 
в  первую  очередь  высшей  школы,  а  система  обеспечения  качества  рассматривается  как 
совокупность  средств  и  технологий,  используемых  для  создания  условий,  гарантирующих 
достижение определенного уровня подготовленности обучающихся[4]. 
Вышесказанное позволяет сделать вывод, что качество образования – это, прежде всего 
качество  составных  частей  всей  образовательной  системы  и  ее  субъектов,  в  том  числе  и 
системы  управления.  Таким  образом,  сегодня  качество  становится  основным  фактором, 
определяющим  приоритеты  прогресса  в  высокоразвитых  странах  мира  во  всех  сферах 
жизнедеятельности,  в  том  числе  и  в  образовании,  являющемся  источником  развития 
производительных сил общества и формирования человеческого капитала государства.  
Литература: 
1. Международный стандарт ИСО 9000. Системы менеджмента качества. Основные положения 
и словарь. 2-е изд. 2000-12-15. ISO - 2000. 
2. Международный стандарт ИСО 9001. Системы  менеджмента качества. Требования. 3-е изд. 
2000-12-15. ISO – 2000. 
3. Минажева Г.С. Разработка, внедрение и совершенствование системы менеджмента качества 
в  высших  учебных  заведениях  Казахстана:  Научно-практическое  издание.  –  Алматы:  Қазақ 
университеті, 2009. – 111 с 
4.  Ватолкина,  Н.Ш.  Управление  инновационными  образовательными  технологиями  в  системе 
менеджмента вуза /Н.Ш. Ватолкина // Университетское управление. – 2009. – №2. – С.23–28. 
 
 
 
 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
237
 
 
ӘOЖ 004.891 
 
ҚАБЕНОВ Д.И., РАЗАХОВА Б.Ш., ЗУЛХАЖАВ А. 
 
БIЛIМДI БАҚЫЛАУДЫҢ ЗЕРДЕЛI ЖҮЙЕЛЕРIН ЖАСАУДА ЗАМАНАУИ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ 
 
(Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана қ., Қазақстан) 
 
Кіріспе 
ХХ  ғасырдың  ортасында  атақты  ғалым  В.М.Глушков:  «ЭЕМ  желілері  мен  оларға 
терминал арқылы байланысу жүйелерінің дамуы келесі ғасыр басында техникалық жағынан 
жетілген  елдерде  ақпараттың  басым  бөлігі,  бірінші  кезекте,  ғылыми  техникалық, 
экономикалық,  саяси  -  әлеуметтік  мәліметтер  электронды  құжат  күйінде  –  ЭЕМ  жадында 
сақталады.  Соның  салдарынан  ХХІ  ғасыр  басында  осындай  ақпаратты пайдалана  алмайтын 
адам ХХ ғасыр басында оқи да, жаза да алмайтын жанға ұқсас болады...», - деген болатын. 
Елбасының  «Жаңа  әлемдегі  жаңа  Қазақстан»  атты  жолдауында  «Онлайн  тәсілінде 
оқыту тәжірибесін дамытып, елімізде оқу теледидарын құру қажет» деп атап көрсетілгендей 
бүгінгі  күні  білім  беру  жүйесі  жаңа  педагогикалық  технологияға  негізделуді  және 
ақпараттық  құралдарының  кеңінен  қолданылуын  қажет  етеді.  Осылайша  оқу–тәрбие 
үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан туындап отыр. 
Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге 
асыруға бағытталған үрдіс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде әдеттегі 
технологияларды  тиімді  және  компьютерлік  ақпараттандыру  технологияларына  алмастыру, 
оларды сүйемелдеу және дамыту, нақты жүзеге асыру шаралары. 
Білім  беруді,  білім  алмасуды,  өңдеуді  автомматандыру  бүгінгі  күннің  маңызды 
тақырыптарының бірі. Осы мәселелерді жүізеге асыру үшін көптеген жаңа әдістер мен жаңа 
технологиялар  қалыптасты.  Бұларға  семантикалық  желілерді,  логикалық  модельдер  мен 
білімді бейнелеу тілдерін, т.б. жатқызуға болады. Соның ішінде RDF/XML синтаксисін, яғни 
семантикалық  желілерде  ресурстарды  бейнелеуге  қолдануға  арналған  W3C  (ағылшын 
тілінде.  World  Wide  Web  Consortium  –  Бүкіл  әлемдік  желі  үшін  технологиялық 
стандарттарды  жасаушы  және  ендіруші  ұйым)  консорциумомымен  берілген    xml  құжат 
түріндегі  өрнек  синтаксисі,  мәліметтер  моделін,  бір  сөзбен  айтқанда  белгілі  бір  білімді 
бейнелеу  тілін  атап  өтуге  болады.  Resource  Description  Framework  (RDF,  "ресурстарды 
сипаттау  ортасы")  ресурстар  туралы  тұжырымдарды  машиналық  өңдеуге  жарамды  түрде 
сыйпаттайды және семантикалық желі концепциясының бір бөлігі болып табылады.  RDF-та 
ресурс кез келген болмыс болуы мүмкін – мысалы ақпараттық (веб-сайт немесе сурет, т.с.с.), 
және ақпараттық емес (адам, қала немесе қандайда бір абстрактілі ұғым). Ресурс жайындағы 
айтылған  тұжырымдама,  "субъект  –  предикат  –  объект"  түрінде  болады  және  триплет  деп 
аталады.  
"Аспан  көгілдір  түсті"  тұжырымдамасын  RDF-терминологияда  мына  түрде  ұсынуға 
болады: субъект – "аспан", предикат – "түсі бар", объект – "көгілдір". RDF-те субъектілерді, 
қатынастарды және объектілерді белгілеу үшін URI қолданылады.  
Осы  RDF  ресусрстар  түрінде  сыйпатталған  білімдер  қорын  толтыру,  оған  сұраныстар 
жасауды автоматтандыру үшін программалауда қолдануға арналған көптеген фреймворктер 
жазылған. Солардың ішінде біз Apache Jena фрэймворкіне тоқталамыз. 
Apache Jena фрэймворгін қолдану 
Apache  Jena  –  Java-да  жазылған  Semantic  Web  және  Linked  Data  ашық  бастапқы 
кодымен жазылған фреймворк. Ол RDF - графтан деректерді шығаруға және керісінше оған 
деректерді 
жазуға 
арналған 
API 
(ағылшынша 
application 
programming 
interface, 
қосымшаларды  программалау  интерфейсі).  Графтар  абстрактілі  модел  түрінде  берілген. 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
238
 
 
Модел  файлдағы  деректерден,  деректер  базасынан,  URL-адрестерден  немесе  олардың 
комбинациясынан алынуы мүмкін. Сонымен қоса, модел SPARQL сұранысы арқылы алынуы 
және SPARUL арқылы жаңартылуы мүмкін.  
 
 
 
Сурет 1 - Apache Jena фрэймворгін қолдану арқылы білім базасына қол жеткізу немесе сұраныс 
жасау 
 
Осы Apache Jena фрейморкін падалана отырып білімді бағалау жүйесін іске асыру үшін 
программалау технологиясы ретінде  java тіліне негізделген  Java Enterprise Edition (Java EE) 
платформасы  таңдап  алынды.  Программалау  ортасы  ретінде  Eclipse  Java  EE  IDE  for  Web 
Developers пайдаланылды.  
Java EE платформасы 
Java  EE  платформасы  ірі  немесе  орташа  мекеме  есептеріне  арналған  серверлік 
платформаның архитектурасын сыйпатайтын Java тіліне негізделген спецификациялары мен 
сәйкес  құжаттамалардың  жыиынтығы.  Java  EE  негізінен  веб  арқылы  интернетте  және 
локалды  желіде  қолдануға  арналған  және  өндірістік  технология  болып  табылады.  Көбінесе 
сенімділікті,  ауқымдылық  пен  икемділікті  қажет  ететін  жоғары  өнімді  проектілерде 
қолданылады. 
Java EE келесі технологиялардың стандарттарын қамтиды: JPA, EJB, Servlet, JSP және 
т.б. Біздің жүйемізде JSP (Java Servlet Pages – сервер жағынан веб парақтарды динамикалық 
түрде  құру)  мен  Servlet  (Веб  клиенттің  сұраныстары  бойынша  қызмет  көрсету) 
технологиялары  қолданылады.  JSP  технологиясының  басты  ерекшеліктерінің  бірі,  ол 
динамикалық  және  статикалық  компоненттерден  тұратын  веб  парақтарды  құруға  мүкіндк 
береді.  JSP  платформадан  тәуелсіз,  көшіруге  жеңіл,  әрі  веб  қосымшаларды  құру  үшін 
ыңғайлы технология болып табылады. 
Біздің құрған жүйеміз сұрақ қою  сұраққа жауап беру  жауапты талдау  жауапты 
бағалау – тізбегі бойынша жұмыс істейді. Сұрақ қою бөліміне тоқталатын болсақ, бұл бөлім 
сұрақты  дайындаушы,  қажет  онтологиялық  базаны  толтырушы,  сұрақтарды  сәйкес  топтар 
мен тестілерге топтаушы оқытушының қызметіне қажет құралдарды қамтитын интерфейстен 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  IV ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 
 
 
239
 
 
және  сұрақтарды  күрделілігі  мен  деңгейіне  қарай  сараптап  жауап  берушіге  жіберуші 
серверлік бөлімнен тұрады.  
Қолданушы  интерфейсіне  тоқталсақ.  Қолданушы  мен  жүйе  арасындағы  жұмыс  пен 
байланысты  қамтамасыз  етуге  арналған  оқытушы  мен  оқушылар  үшін  web-парақ  негізінде 
жеке  интерфейстер  жасалды.  Қолданушы  жүйемен  жұмысты  бастаған  уақытында  ең 
алдымен авторизациядан өтеді. Жүйе қолданушының типіне қарай отырып оны сәйкес бетке 
бағыттайды. Оқытушы қызметі үшін келесі интерфейстер жасалды: 
1) Белгілі бір топ үшін жаңа тест құру, тест сұрақтарын енгізу бөлімі.  
2) Морфемдік деректерді енгізу және өңдеу интерфейсі; 
3) Көмекші құрал ретінде қазақ тілінен грамматикалық шағын анықтамалық; 
4) Онтология негізіндегі білім базасын құру және өңдеу интерфейсі; 
5) Математикалық формулаларды жазу және конверттеу интерфейсі; 
Деректер  базасындағы  оқытушынің  енгізген  сұрақтары  «өңделмеген»  және  «дайын» 
деген екі түрге бөлінеді.  «Өңделмеген» сұрақтар әлі тексерісті және өңдеуді талап етеді,  ал 
«дайын» сұрақтар жүйе тексерісінен сәтті өткен, қойылуға дайын сұрақтар. Оқытушы таңдап 
алынған  тест  бойынша  жаңа  сұрақ  мәтінін  енгізіп  оны  жүйеге  тексеріске  жібереді.  Жүйе 
сұрақ  мәтініндегі  әрбір  сөзге  морфологиялық  талдау  жасап,  таныс  емес,  яғни  морфемдік 
базада жоқ сөз кездессе, оны оқытушыдан енгізуді сұрайды. Оқытушы морфемдік базаға сол 
сөздің түбірін енгізіп, оның қай сөз табына жататынын көрсетеді. Морфологиялық талдаудан 
сәтті  өткен  мәтін  келесі  кезекте  синтаксистік  талдауға  жіберіледі.  Бұл  талдау  барысында 
сөйлемнің  негізгі  мүшелері  анықталып,  сөйлем  сөз  тіркестеріне  жіктеледі.  Сосын  осы  сөз 
тіркестері  арқылы  сұраныс  құрылып,  ол  онтолгиялық  базаға  жіберіледі.  Онтологиялық 
базадан  сол  тіркестерге  сәйкес  білімдік  мәліметтер  қайтарылады,  сәйкесінше  білімдік 
мәліметтер  бойынша  есепті  шешу  жүргізле  бастайды.  Егер  есепті  шешу  үшін  алынған 
білімдік  база  жеткіліксіз  болса,  онда  жүйе  оқытушыға  онтологияны  толықтыру  туралы 
ұсыныс  жасайды.  Оқытушы  базаны  толықтырып,  сұрақты  қайта  тексеріске  жібереді. 
Сұрақтың  жауабы  жүйе  өздігінен  есептей  алатын  деңгейге  жеткен  уақытта  ғана,  оқытушы 
оны «дайын» сұрақ ретінде сұрақтар базасына енгізеді. 
Морфемдік  базаға  теріс  енгізілген  немесе  сөз  табы,  сөздің  түрі  дұрыс  көрсетімеген 
сөздерді  түзету  үшін  жеке  қолдануға  болатын  морфемдік  деректерді  өңдеу  интерфейсі 
сөздерді алфавит бойынша, түрі мен табы бойынша сұрыптауға, қажет сөзді іздеуге мүкіндік 
беретін функционалды кесте түрінде жасалған.  
Қорытынды 
Жалпы  білім  берудің  мақсаты  –  терең  білімнің,  кәсіби  дағдыларын  негізінде  еркін 
бағдарлай  білуге,  өзін-өзі  дамытуға  адамгершілік  тұрғысынан  жауапты  шешімдерді 
қабылдауға  қабілетті  жеке  тұлғаны  қалыптастыру,  яғни  жеке  тұлғаны  қалыптастыруға 
негізделген,  ақпаратты  технологияны  терең  меңгерген,  жылдам  өзгеріп  жататын  бүгінгі 
заманға лайықты, жаңашыл тұлғаны қалыптастыру. 
Қорытындылай  келе  интернетке  бағытталған  құралдарды  орынды  қолдану  оқыту 
сапасын жетілдіруге көмектеседі. Білімді бақылау жүйелерін құруда ұсынылған әдіс білімді 
зерделі  бағалауға  мүмкіндік  береді.  Білім  беру  саласындағы  соңғы  уақытта  көптеп  сынға 
алынып  жүрген  білімді  бақылау,  бағалау  мәселелерін  шешуге  оң  себебін  тигізеді  деген 
сенімдеміз. 
Пайдаланылған әдебиеттер 
1.  Н.Ә.Назарбаевтың  «Жаңа  әлемдегі  жаңа  Қазақстан»  (Ел  президентінің  халыққа  жолдауы) 
2007 жыл 
2.  D.Kabenov,  G.Nurgazinova,  B.Razahova.  Automated  knowledge  monitoring  with  intellectual 
handling of the students' answers in a natural language. Life Science Journal, Volume 11 - Number 12, 2014: 
Acta  Zhengzhou  University  Overseas  Edition.  рр.305-310  (ISSN:  1097-8135).  Impact  Factor  2013:  0.139 
http://www.lifesciencesite.com. 
 

жүктеу/скачать 19,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: