«Қызмет адамының жеке-бас қасиеттері» Адалдық пен туралық
жүктеу/скачать 1,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ҧяттың қанша тҥрі бар?
Ұят сезімі екіге бӛлінеді. Біріншісі, барлық адамда болатын табиғи ұят сезімі. Мұның нәтижесі ретінде адам басқаның қасында ашылуы харам болған жерлерін ашудан ұялады. Бұл дінде «Сәтри аурет» деп аталады. Ӛздеріңіз білесіздер, әурет әйелдерде қол мен беттен басқа барлық денесі, ал еркектерде кіндік пен тізені қосқандағы осы екеуінің арасы. Әурет жерлерін басқаға кӛрсету - ұятсыздық. Адамда алғаш пайда болған сезім осы. Тӛрт-бес жастардағы балада ең әуелі осы сезім пайда болады. Сосын басқа да ахлақтық құндылықтар осыған сүйене отырып дамиды. 18 Дарими, Кукаддиме, 43 19 Б ұ хари, Китабул Енбия, 7\100; Ибн Маже, Китабуз Зухд, 2; М ү снед, 4\121 20 Вехби Акшит, «Утанма дуйгусу ве хая», Диянет дергиси, 49-с, 51-б 8 Екіншісі, адамның басқаны мазалап, ұялтудан аулақ болуы және ахлақтық тұрғыдан әдеп пен тәрбие шегінен сыртқа шықпауы. Ұяттың бұл бӛлімін де үшке бӛлуге болады: 1. Аллаһтан ұялу. Мұның ең тӛменгі ӛлшемі және кӛрінісі - адамның парыздарды орындап, харамдардан сақтануы. 2. Адамдардан ұялу. Бұл - әдепсіз әрекеттерден аулақ болып, адамдарды мазаламау. 3. Ӛз нәпсісінен ұялу. Бұл - адамның жалғыз болған кезде де күнәға кіруден сақтануы. «Ұяттың аздығы адамды бара-бара күпірлікке апарады» деген пайғамбарымыз «Ұят иманның жүйесі. Бір нәрсенің жүйесі бұзылса ол бӛлшектеніп, ыдырайды. Діннің ахлақы - ұят» 21 деп ұятсыздықтың адамды терең шыңырауларға құлататын қатер екенін айтады. Раббымыз Құран Кәрімде мүміндердің ерекшеліктерін мынадай сӛздермен сипаттайды: «Мүміндер мынадай адамдар, намаздарын бой ұсынып оқиды, бос және керексіз сӛз сӛйлемейді, зекеттерін береді, ұяты мен арын сақтайды, аманатқа қиянат жасамайды, уәделерінде тұрады. Міне, осылар - нағыз мүміндер». (Мүминун, 23\1-5) Аяттан түсінгеніміздей әрбір мүмін иман, намаз, зекет, ар-намыс, ұят, аманат және туралық сипаттарына ие болуы тиіс. Ӛйткені, бұл сипаттар - мүмінге бұ дүние мен ақырет бақытын әкелетін қасиеттер. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|