Ж. М. Батыршаева, А. Е. Касымжанова, Д. К. Жумадилова
жүктеу/скачать 9,37 Mb.
|
ÐÐÐС меÑодиÑка2
- Бұл бет үшін навигация:
- Д.К. ЖУМАДИЛОВА «Аэроғарыштық түсірістің әдістері» пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
- Қарағанды 2018 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
- ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР Қарағанды 2018 ӘОЖ 528.48
- Т.К. Исабек
- 1 зертханалық жұмыс. Ғарыш түсірістерінің параметрлерін анықтау: ЖҚЗ ҒҰА ұшу параметры
- 2 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ ҒҰА-ның түсіріс параметрлері
- 3 зертханалық жұмыс. Ғарыш түсірістерінің параметрлерін анықтау: ЖҚЗ деректерінің параметрі
- 4 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ-ы деректерінің параметрлері
- 5 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ жүйесінің түсіріс параметрлері
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Ж.М. БАТЫРШАЕВА, А.Е. КАСЫМЖАНОВА, Д.К. ЖУМАДИЛОВА «Аэроғарыштық түсірістің әдістері» пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ «Маркшейдерлік іс және геодезия» кафедрасы Ж.М. БАТЫРШАЕВА, А.Е. КАСЫМЖАНОВА, Д.К. ЖУМАДИЛОВА «Аэроғарыштық түсірістің әдістері» пәні бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
Әдістемелік нұсқаулар «Аэроғарыштық түсірістің әдістері» пәнінің оқу жоспары мен бағдарламасының талаптарына сәйкес құрылып, «Аэроғарыштық түсірістің әдістері» пәні бойынша практикалық жұмыстарды орындау үшін барлық керекті мәліметтерді қамтиды. Әдістемелік нұсқаулар 5В071100 «Геодезия және картография» мамандығының «Қолданбалы геодезия» және «Картография »білім беру траекториялары бойынша оқитын студенттерге арналған. Пікір жазған: ҚарМТУ-дың Редакциялық-баспа кеңесінің мүшесі, техника ғылымдарының докторы, профессор Т.К. Исабек Университеттің Редакциялық-баспа кеңесі бекіткен ©Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті, 2018 Мазмұны
Кіріспе Аэроғарыштық түсіріс әдістері адам мен әртүрлі ғаламшарлардағы тіршілік ортасын зерттеу үшін қолданылады. Кеңістіктік ақпараттың сан алуан түрлерін алудың аса кең таралған және осы заманғы атауы – қашықтықтан зондтау (remote sensing), бұл жерде зерттелетін объектіні аппаратураның қабылдайтын сезімтал элементтерімен тікелей қарым-қатынассыз қашықтықта объектілерді зерттеу түсініледі. Зондтау бағыты әлі де зерттеуді қажет етеді. Өйткені Жерді қашықтықтан зондтаудың (ЖҚЗ) мәліметтерін пайдалану аясы үздіксіз кеңейюде, сондықтан ЖҚЗ атауымен оқу пәнінің шегінде түсіріс материалдарын қолданудың барлық ықтимал бағыттарын қамту мүмкін емес. Осы себеп бойынша картография-геодезиялық бағыттағы мамандар үшін курс «Аэроғарыштық түсірістер әдістері» атауын алды, мұнда ЖҚЗ материалдарын қолдану бағыттарына баса назар аударусыз, ЖҚЗ-ның ең жалпы ғылыми-әдістемелік мәселелерін зерттеу қарастырылып отыр. Сонымен қатар, әуелік және ғарыштық негіздегі ЖҚЗ түсіріс жүйесі дамуының қазіргі кезеңінде бір-бірінен ерекшелігі болмашы ғана. Оқу құралының мәтіні бойынша алдағы уақытта осы ескертпелерді ескере отыра, ЖҚЗ, сондай-ақ «Аэроғарыштық түсірістер» сияқты анықтамалардың пайдаланылуы мүмкін. №1 зертханалық жұмыс. Ғарыш түсірістерінің параметрлерін анықтау: ЖҚЗ ҒҰА ұшу параметры Интернетте жергілікті аймақта бейнематериалдар жинау. Геоақпараттық технологиялар тез дамып жатыр, бағдарламалық қамтамасыз ету үнемі жетілдірілуде, деректерді өңдеудің сапасы жақсарып, жаңа ақпараттық қызметтер пайда болуда. Мұндай қызметтер геосервис(гео қызмет көрсету) деп аталады. Қайта қызмет көрсетудің ең маңызды түрі - бұл геопортал. Геопортал веб-қызметтер арқылы географиялық ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік беретін веб-портал. Оларға: Google карталар, Google Earth, Yandex желісінің жаңа мүмкіндіктері мен Карталар, Росғарыштық, Ғарыштық суреттер, Maps-for-free, DigitalGlobe, Yahoo! Mans, Navitel, OSM, Bing Maps және тағы басқалары жатады.
Google карталары. Google карталары (ағыл. Google Maps бұрынғы Google Local) – 2005 жылы Google компаниясы ұсынған тегін картографиялық сервис және технология негізінде құрылған қосымшалар жиынтығы. Бұл сервис өз алдына Жер планетасының картасын және жерсеріктік түсірістерін ұсынады. Берілген сервисте Меркаторға ұқсас сфероид жобасының көрінісі бар. Көптеген аймақтарға жоғары деңгейде егжей – тегжейлі түсірілген аэрофотосуреттер (250-500 м биіктіктен алынған), ал кейбіреулері үшін - 45° бұрышта төрт жағынан көру мүмкіндігі бар. Қосымша ретінде Ай мен Марстың суреттері ұсынылған. Google карталарында келесі режимдер ұсынылады: «Карта» режимі, «Жерсерік» режимі, «Ландшафт» режимі, «Гибрид» режимі, «Кептеліс» режимі. Карта режимі Жерсерік режимі Ландшафт режимі Гибрид режимі Google Earth Google Earth (Google Earth) Интернет желісінде бүкіл жер бетіндегі жерсеріктік (немесе кейбір аэросурет нүктелерінде) суреттер орналастырылған Google компаниясының жобасы. Кейбір өңірлердегі суреттер бұрын-соңды болмаған жоғары рұқсаттамаға ие. Басқа ұқсас қызметтерден айырмашылығы, жерсеріктік суреттер тұрақты браузерде (мысалы, Google карталары) көрсетіледі. Бұл қызмет пайдаланушы компьютеріне жүктелген арнайы Google Жер клиенті бағдарламасын пайдаланады. Бұл тәсіл бағдарламаны жүктеуді және орнатуды қажет етсе де, бірақ болашақта веб-интерфейсті қолдана отырып қиындықсыз қосымша мүмкіндіктер бере алады. Google жер ғаламшары 3D Яндекс картасы Яндекс.Картасы — 2004 жылы ашылған ақпараттық картографиялық қызмет. Карта бойынша іздеу, кептелістер туралы ақпарат, ірі және басқа қалалардың маршруттары мен көше көріністерін салу қызметтері ұсынылған. Ресей, Абхазия, Әзірбайжан, Андорра, Армения, Белоруссия, Грузия, Израиль, Иордания, Ирак, Иран, Қазақстан, Қырғызстан, Латвия, Ливан, Литва, Молдова, Палестина, Польша, Сирия, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан, Украина, Франция, Эстония және Оңтүстік Осетия үшін екі аптада бір рет жаңартылып отыратын компанияның жеке карталары ғана пайдаланылады. 2017 жылға дейін әлемнің қалған елдері үшін деректерді "НАВТЭК" компаниясы жеткізіп отырды. Маршрут жөнелтілу нүктесі мен соңғы нүктесі түрлі елдердің аумағында болған кезде де салынады. 2017 жылдың мамыр айындағы жағдай бойынша Ресейлік ресурс аудиториясы 24,9 миллион пайдаланушыға жетті. Карталар төрт нұсқада қол жетімді: сызбалар, жерсеріктік суреттер, жазулары мен шартты белгілері бар жерсеріктік суреттер (гибрид) және халық картасы. Карталармен жұмыс істеу бойынша мүмкіндіктер жиынтығы жеткілікті кең, бірақ барынша толық көлемде қалалардың шектеулі саны үшін ғана қол жетімді. Географиялық нысандар (мекенжайлар, көшелер, қалалар, аймақтар және елдер) бойынша да, ұйымдар бойынша да іздеу қолжетімді. Карталарда қашықтықты өлшеу, маршруттар салу және көше көріністерін көру мүмкіндігі бар. Бірқатар қалалар үшін " Яндекс.Кептелістер"- автожол кептелістерінің индикаторы. Кептеліс деңгейі он балдық сандық шкала бойынша және төрт түсті графикалық шкала бойынша анықталады, ал ақпарат жол камераларынан жиналады. Бұл қызметтің көрсеткіштері маршруттарды автоматты түрде салу кезінде ескерілуі мүмкін. Нақты уақытта веб-камералардан бейнелерді көру мүмкіндігі , әдетте, ірі магистральдар бойымен және жол жанында болады. 2010 жылы "Яндекс" негізгі функционалдығын біріктіретін (Android, iOS, Windows Phone) карталар (Android, iOS, Windows Phone) жасап шығарылды. Ал 2012 жылы - "Яндекс.Навигатор" (Android, iOS, Windows Phone), тек навигатор ретінде жұмыс істеді. "Яндекс.Көлік" (Android, iOS) қаладағы қоғамдық көліктің бағыттарын және аялдамаға келу уақытын көрсетеді. "Яндекс.Метро" (Android, iOS және Windows Phone) Ресей, Украина және Белоруссияның ірі қалаларының метроларын бағдарлауға көмектеседі. "Яндекс.Қала" (Android, iOS) барларды, дәріханаларды, кинотеатрларды, сауда орталықтарын және т.б. қоғамдық орындарды іздеуге, олар туралы пікірлер оқып, таңдалған орынға орындар қосуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, "Яндекс. Кептелістер" Android үшін жұмыс атқарады. Яндекс картасы Maps-For-Free Бұл портал Жер шарының ауданы үшін солтүстік ендік 60 градус солтүстікке және оңтүстік ендік 54 градус оңтүстікке қарай болатын радиолокациялық аппараттың көмегімен алынған рельефтің сандық модельдерінен тұрады. Темір, мұз, өсімдік жамылғысы және т.б. түрлі қабаттардың жиынтығы бар. "Maps-For-Free" әзірлеушілері Google Maps стандартты қосымшасына бірнеше жаңа қосалқы қабаттарды әзірлеп шығарды. "Қабат" (layer) пайдаланушыға әр түрлі беттерді таңдауға мүмкіндік береді, мысалы: су, объектілер, климаттық аймақтар, автокөлік, темір жолдар, әкімшілік бөлу және т. б. Материктердің цифрлық модельі Росғарыш Геопорталы Росғарыш Геопорталы – Ресей Федералдық ғарыш агенттігінің жерсеріктік суреттер мен жер карталарын ұсынатын тегін картографиялық қызметі. NASA мен Росғарышпен ұсынылған жерсеріктік суреттер және картографиялық деректер - OpenStreetMap және Росреестр, ал іздеу құралдары - GeoNames OpenStreetMap Nominatim болып табылады Негізгі деректер көздері « Ресурс-ДК1», «Монитор-Э» және «Метеор-М1» Ресейлік жерсеріктері болып табылады. Сондай-ақ сервисте шетелдік ДДЗ аппаратының: Alos, Ikonos, Geoeye, Formosat, Spot, Quickbird, Rapideye, Terra,Worldview деректер топтамасымен танысуға болады. 2011 жылға «Канопус-В» және «Ресурс-П» жерсеріктерінен ақпарат жіберу жоспарланған. Геопартал құру алдында Ресейлік жерсеріктік деректер түрлі мағлұматтар түрінде сақталған және каталогизация толықтай болмады, сол себепті де ғарыштық түсірістердің тапсырыс берушілері өтінімдерін орындауды баяулатты. Осы мәселені шешу үшін Геопортал құрылды. Геопорталдың бірыңғай каталогына Росғарыштың каталогтары және ең беделді Ресейлік ғарыштық аппараттар компаниясы «Совзонд» жіберілді. Күні көрсетілген сурет Күні көрсетілмеген сурет Digital Globe Digital Globe – американдық компания, бірнеше азаматтық Жерді қашықтықтан зондтау жерсеріктерінің коммерциялық операторы, жерсеріктік түсірілім және геокеңістіктік деректер нәтижелерінің ірі жеткізушісі (атап айтқанда, Google Maps/Earth және Virtual Earth үшін). Компания 1992 жылы құрылды, 279 миллион АҚШ долларын капиталдандыруға алып, 2009 жылдың мамыр айында NYSE акцияларын шығарды. WorldView-1 (рұқсат — 50 см), WorldView-2 (46 см), QuickBird (61 см), GeoEye-1 (41 см) және IKONOS (1 м) аса жоғары дәлдікті Жерді қашықтықтан зондтаудың азаматтық жерсеріктерінің операторы болып табылады. Топтың жалпы тәуліктік өнімділігі - 3,5 млн шаршы км. Ғарыштық түсірістер Bing Maps Bing Maps (бұрынғы атауы Live Search Maps, Windows Live Maps, Windows Live Local, MSN Virtual Earth) — Microsoft картографиялық сервисі, Bing порталының бөлігі. Microsoft MapPoint және Terra Server технологиясы базада бастапқыда Live Local түрінде 2005 жылдың желтоқсан айында құрастырылған. 2006 жылғы қарашада 3D режимі қосылып, бұл өнімге "Live Search Maps" атауы берілді және Live Search порталына интеграцияланды. 2009 жылдың маусым айында Bing Maps атауы берілді, ал Virtual Earth платформасы Bing Maps for Enterprise деп өзгертілді. 2012 жылы comScore бағдарламасы АҚШ-та картографиялық порталға кіру бойынша Google Maps және MapQuest - тан кейінгі 3-ші орынды алды. Карта режимі Жерсерік режимі Ғарыштық түсірістер Ғарыштық түсірістер – СканЭкс ИТО Scanex Web GeoMixer Веб – Гис технологиялық платформасын әзірлеу және Ресейдің барлық аумағы үшін жерсеріктік суреттердің бірыңғай негізін құру бойынша жобасы. Жоба РФ қалалары мен облыстары бойынша жеке мозаикалар жасау кезеңдерінен тұрады. Бірыңғай кеңістіктік негіз геоақпараттық және веб – картографиялық сервистерде база ретінде пайдалану мақсатында құрылады. Технологиялық өңдеу ең алдымен кеңістіктік деректерге және ғаламторға қашықтықтан зондтау деректеріне қол жеткізу құралдарын дамытуға бағытталған. 2007 жылы «New!» «Ғарыштық суреттер» жобасы бойынша online суреттерді сатып алу, суреттер мен карталарға қол жеткізу жүйесінің сервистерінің бірі болды, ал барлық мозаикалар еркін қарауға салынды. «Карта» режимі «Түсіріс» режимі «Жерсерік» (арқылы түсірілген көрініс) режимі Жоба сайтында келесі сервистер бар: қашықтықты және ауданды өлшеу; OziExplorer (ағылш.); векторлық контурды жүктеу: shp/tab; Координаттар және мекен-жайлар бойынша іздеу. Жобаның қосымша бірегей сервистері: Жерсеріктік суреттерді іздеу; Online суреттерді сатып алудың фрагменттері. Yahoo Карталар Yahoo Карталар - бұл Yahoo ұсынған тегін карта қызметі. Қызмет Google Maps аналогы болып табылады. Yahoo карталарындағы үш басты көрініс: карта, жоғарыдан қараған кездегі көрініс және гибрид. АҚШ пен Канаданы қамтитын іздестіруі, бизнес-анықтамалар мен магистральдар картасы бар. Кейбір АҚШ жолдарында кептелістер туралы ақпарат көре аласыз. Сондай-ақ, әлемнің ең үлкен қалаларының карталары ұсынылған. Карталар туралы деректерді NAVTEQ және Tele Atlas ұсынады. GeoEye компаниясы Yahoo Maps қызметіне метрлік рұқсаттамасы бар ғарыштық түсірістерді ұсынған. Америка Құрама Штаттарының бүкіл аумағы үшін, сондай-ақ планетаның айналасындағы ірі қалалар үшін 1-2 метрлік рұқсат суреттері бар. Сервиспен жұмыс істеу үшін браузерде JaveScript немесе Flash-плагин қосулы болуы керек. Yahoo 2002жылы MapQuest сервисінің орнын басты. 2015 жылдың маусымында сервис жабылды. Yahoo Maps карталар түсірісі Open Street Map бағдарламасы Open Street Map (сөзбе — сөз «көшелердің ашық картасы»), OSM-әлемнің толық, еркін және тегін географиялық картасын интернет пайдаланушылары қауымдастығының күштерімен құрылған коммерциялық емес веб – картографиялық жоба. Карталарды жасау үшін кейбір компаниялар ұсынған дербес GPS-трекерлерден, аэрофотографиядан, бейнежазбадан, жерсеріктік суреттерден және көше көріністерінен деректер, сондай-ақ картаны салған адамның білімі пайдаланылады. Google Maps сияқты еркін емес сервистер картасын жасау үшін құқық иеленушінің рұқсатынсыз пайдалану мүмкін емес. Әрбір тіркелген пайдаланушы картаға өзгерістер енгізе алады. Бұл жобаның деректері Open Database License еркін лицензиясының шарттары негізінде қолданылады. 2012 жылдың 12 қыркүйегіне дейін Creative Commons Attribution Share-Alike 2.0 лицензиясы пайдаланылды. Open Street Map ресми сайтында жарнама жоқ. Жобаны Open Street Map Foundation коммерциялық емес ұйымы қолдайды. Open Street Map карталар түсірісі «2ГИС» бағдарламасы «2ГИС» (сөзбе – сөз «көшелердің ашық картасы») — 1999 жылдан бастап қалалық карталармен бірдей электрондық анықтамалар шығаратын халықаралық картографиялық компания. «2GIS» компаниясының бас кеңсесі Новосибирск қаласында орналасқан. Компанияда Ресейдің көптеген қалалары, сондай-ақ шетелдегі бірнеше қалалар - Қазақстан, Италия, Чехия, Чили, БАЭ, Қырғызстан, Украина мен Кипр үшін каталогтар бар. Компанияның 2018 жылдың шілде айындағы деректеріне сәйкес, 2GIS сілтемесі 350-ден астам қалаларда жұмыс істейді, олардың айлық аудиториясы 40 миллионнан асады. Қызмет күн сайын 2,2 миллионнан астам сұрауларды өңдейді. 2GIS-тің барлық нұсқалары мен жаңартулары пайдаланушылар үшін тегін. «2GIS» компаниясының негізгі табыс көзі картада және каталогта жарнама нүктелерін сату болып табылады (баннер, тізімдегі орын, қосымша мәтін). 2018 жылы журнал құны 211 млн. долларға бағаланған. HeadHunter нұсқасы бойынша Ресейдің алғашқы 10ең үздік жұмыс берушілерінің бірі. 2013 жылы компания 3 млрд рубль пайда тапқан. «2ГИС» бағдарламасы «2ГИС» бағдарламасымен жұмыс №2 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ ҒҰА-ның түсіріс параметрлері Z осі Жердің айналу осі бойымен бағытталған және cолтүстікті көрсетеді. X осі көктемгі күн теңелуіне бағытталған. Y осі X және Z осіне перпендикуляр. Орбитаның параметрлеріне төмендегілер жатады: • Н - Жер бетінің үстінде орналасқан жер серігінің орбита биіктігі; •Т - айналым кезеңі - Орбитаның сол нүктенің екі дәйекті өтуі арасындағы уақыт; • Ω – өсу торабының бойлығы; •ω – перигея аргументі - Орбита жазықтығының көтеру түйінінен, орбитаның перигитіне дейінгі бұрыштық қашықтық; • а – үлкен жарты ось; • b – кіші жарты ось; • е – орбитаның эксцентриситеті; - орта аномалия; • і - орбитаның қиғаштығы. Орбита қашықтығы дегеніміз орбитаның көтеру түйінінің шығыс жағынан, сағат тіліне қарсы бағытталған, экваториальді жазықтықтан есептелетін бұрыш. Практика кезіңде орбитальді элемент NORAD форматында қолданылады, ол деректердің екі жолын қамтиды, әр қайсысы 69 элементтен тұрады. FENGYUN 2F 1) 38049U 12002A 16264.56743281 - 0.0000379 00000-0 00000+0 0 9993 2) 38049 1.1679 76.7027 0003207 204.2803 35.1025 1.00264382 17224 38049 – NORAD системасындағы спутник; U - жалпыға бірдей қолжетімділік; 12 - спутник 2012 жылы іске қосылды; 002A - 2013жылы ұшырылған нөмірі; 16264.56743281 - орбита элементтері; 463.92000255 - - орбиталық элементтердің уақыты; 16- жыл 264 - жылдың басынан бастап саналған күндер; 56743281 – 1/100000000 тәуліктік бөлігі. Гринвич бойынша ´06.19ʺ; 0.0000379 00000-0 – қолданылмайды; 00000 + 0 - =0.00000 жазудың қысқартылған түрі; 0 - орбита моделі; 999 - орбиталық мәліметтердің сеанс нөмірін түзету; i = 1.1679 - орбитаның еңіс бұрышы 76.7027 = ´09.72ʺ - шығыс түйінінің бойлығы e = 0003207 - орбитаның эксцентриситетінің мәні .2803 = ´49.08ʺ - перигей аргументі ´09ʺ - орташа аномалия n = 1.00264382 - тәулігіндегі айналымдардағы орташа қозғалыс 1722 - жерсерікті ұшыру кезіндегі нөмірі Кезеңді есептеу: T === 1436.203 мин. Орбитаның биіктігін анықтау: R= = 42181020,861м. H = R- = 42181020,861226 - 6370000 = 35811020,861м. Жер серігінің айналмалы жылдамдығын анықтау: V= = 3074.041 м/с. Жер серікті нүктенің қозғалыс жылдамдығын жер беті боцынша анықтау: = = 464,229 м/с. №3 зертханалық жұмыс. Ғарыш түсірістерінің параметрлерін анықтау: ЖҚЗ деректерінің параметрі ҒҰА орбитасынан бірмаршрутты немесе көпмаршрутты түсірістерді орындайды. Жер бетінің маршруттық түсірісі жерсерікті ұшыру трассасының бойында жүргізіледі. Көпмаршрутты түсіріс деп, ҒҰА-ны ұшыру кезінде әрбір орамда бір маршрут алуды, әрі тізбекті маршруттар өзара жабынын айтады. Жабын – бір жер телімінің бейнесімен берілген екі көршілес жатқан ғарыштық түсіріс бөлігі. Ғарыштық түсірістердің бойлық жабыны Р, ҒҰА ұшыру бағытын, ал көлденең Р бағыт, ҒҰА ұшыру бағытына перпендикулярлығын анықтайды. 1 – сурет - Көлденең және бойлық жабындар Соңғы кадрлардағы екі ұстаным басының сәттері арасындағы уақыт аралығы, берілген шама Рх алу, фототүсірістің интервалы деп аталады. Негізгі геометриялық түсіріс параметрлері – түсірістің биіктігі, бойлық жабу, түсірілетін беттің ауданын, ғарыштық түсіріс материалдарына, фотограмметриялық талаптарды есепке ала отырып, есептеп шығарады. Көлденең және бойлық жабу түсірістерін анықтауға арналған жалпы формула: Оқшаулануды анықтайтын формуланың байланысы келесі суретте көрсетілген: Орбитадан түсіріс жасалған жақын айналмаға қатысты: S1, S2,…,Sn – центрлер қатары; Н – КЛА ұшу биіктігі; L1,L2,…,Ln – ғарыштық суреттердің кезекті қабаттасуы; 2 ω – ғарыштық түсіріс камерасының көру аясының бұрышы; ε –кезекті кадрлар арасындағы ғаламшар центрлік бұрыштардың шамасы; R0 – Жер радиусы. Суреттердің бойлық жабынын анықтау жердің айналуын есепке алуды талап етеді. Жер мен жерсеріктің айналу жылдамдығын ескереміз. Жер бетіне қатысты ҒҰА жылдамдығын анықтауға арналған формула 2 - формула бойынша анықталады, себебі жер жылдамдығына қатысты ұшу жылдамдығының векторы.
W – жер бетіне қатысты ҒҰА ұшу жылдамдығының векторы; V1 – Жер бетінің W векторының проекциясы; V - тәулік астындағы нүктенің тәуліктік айналу жылдамдығының сызықтық векторы. Шеңбер орбитасы үшін орбиталық жылдамдық векторының модулі мынадай формула бойынша анықталады: Жер нүктесінің тәуліктік айналу жылдамдығының сызықтық векторының модулін осы сәтте ҒҰА жобаланып отырған формуладан анықтауға болады: ТЗ – Жердің айналу периоды; φ – спутник асты нүктесінің ені 4-ші және 5-ші формулаларды ескере отырып, косинустар теориясынан айналмалы орбиталар үшін вектордың модулін аламыз: Орбитаның негізгі элементтері жер айналуын ескеретін Рх бойлық жабынын анықтауға арналған түпкілікті формула келесі түрде болады: Рү көлденең жабынын анықтау үшін білу қажет εү, оның формуласы: ωЗ – Жердің айналуының бұрыштық жылдамдығы. μ – Жердің гравитациялық параметрі. γ / бұрышын есептеу үшін келесі формуланы қолданамыз: №4 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ-ы деректерінің параметрлері Түсіру бағыты бойынша толық сканерлеу бұрышы сканерлеу жүйесінің түріне қарамастан, көру бұрышы деп аталады, ал жер бетіндегі тиісті шамалар түсіру ені деп аталады. 1-сурет.Сканерлік түсіріс Көршілес пикселдер орталықтарының арасындағы қашықтыққа сәйкес келетін жер бетіндегі арақашықтық жер сынамалық дискретизациясының интервалы (GSI) деп аталады. GSI түсірістің бойлай және көлденең маршрутына дискретизация жиілігімен сәйкес, сондай-ақ платформаның жылдамдығымен анықталады. Іс жүзінде дискретизация жиілігі жердің дискретизация интервал аралығының шамасы лездік көрініс көлеміне тең болып таңдалады, яғни жер бетіне бір детекторлы элементтің проекциясының еніне тең. 2-сурет. Детекторлық элементтің орналасу сұлбасы Бірқатар себептерге байланысты интегралдаудың нақты алаңы GIFOV шамасының квадратынан қарағанда неғұрлым көп. Алынған интегралдық мән алдымен электрлік сигналға, содан кейін пиксел суретінің бүтін мәніне айналады. Пикселдердің дискретті мәндері екі түрде сақталады, жалпы әрбір пикселге жазылуы мүмкін мәндердің саны әрбір санды жазып алу үшін Q жадысы битінің санына байланысты: (1) Бұл жағдайда пикселдің диапазон мәні кез келген бүтін сан болуы мүмкін (2) Q шамасы неғұрлым көп болса, соғұрлым дискретті деректер дәлірек аппроксимацияланады, бастапқы үздіксіз сигнал және радиометриялық детектордың рұқсат ету қабілеті соғұрлым жоғары. Осылайша, пикселді үш параметрмен сипаттайды: GSI, GIFOV, Q. Сенсордың көру бұрышы (FOV) көлденең маршрутты ұшу аппаратының түсіру бұрышы деп атайды. Осы бұрышқа сәйкес GFOV қашықтығы Жер бетінде былай анықталады:
№5 зертханалық жұмыс. ЖҚЗ жүйесінің түсіріс параметрлері GeoEye -1 3 - сурет – GeoEye -1 Жерсерігі «GeoEye -1» ғарыш аппараты 2008 жылдың 6 қыркүйегінде іске қосылды. GeoEye-1 ғарыш аппараты бұрын-соңды болмаған кеңістіктік ажыратымдылыққа ие, суреттің ең жоғары дәлдігін және күн сайын көптеген суреттерді қамтамасыз етеді. Бұл перспективалық ғарыш жүйесінің иесі және жетекші әзірлеушісі General Dynamics (ғарыштық платформа), IBM (өңдеу жүйесі), Kodak және ITT Industries (оптикалық-электрондық камера), MDA (жер үсті сегменті) бірге жұмыс істейтін GeoEye. Оның алдыңғы ғалымдарымен салыстырғанда, GeoEye-1 екінші буынды ғарыш кемесі болып табылады және қазіргі заманғы әскери спутниктерден алынған жаңа технологиялық шешімдердің арқасында атудың жоғары маневрлік және өнімділігін қамтамасыз ету үшін оның мүмкіндіктері едәуір кеңейе түсті. Платформаның дизайны мен оның тірек жүйелерінің маңызы зор. Құрылымдық жағынан, КА GeoEye-1 ғарыш кемесі қызметтік кіші жүйелердің блоктарын орналастыратын телескопты және жағында күн панельдерін қамтиды. Ғарыш аппаратын биіктігі 684 км биіктіктегі полярлы күн синхронды орбитаға шығарып, жердің кез-келген аймағын жергілікті уақыт бойынша сағат 10: 30-да көшіруді қамтамасыз ету керек. GeoE ye-1 ғарыштық аппараттары үш осьтік тұрақтандыруға ие. Кеңістіктік позицияны анықтау GPS қабылдағышының көмегімен орындалады. Бағдарлау жүйесіндегі маневрлікті арттыру үшін ғарыш аппараттарының жылдамдығы секундына 4 ° жылдамдықта айналуына мүмкіндік беретін сегіз рейстер пайдаланылады. Нәтижесінде ғарыш аппаратын 50 км-ге дейінгі ұшу жолында, стерео атуды және трассаның бойында, көру аймағын ұлғайтуға және жердің ендікіне байланысты 2-3 тәулікке дейінгі уақытты азайтуға мүмкіндік беретін ғарыш аппараттарының ауытқуларын жылдамдықпен басқаруға болады. Орбитадағы кем дегенде 7 жыл ішінде ғарыш аппараттарының болжалды мерзімі (10 жылға отын беру). Бұл спутникте оптикалық-электрондық бақылау жүйесі бар. Камера панхромдық диапазонда 0,41 м, көк, жасыл, қызыл және инфрақызыл диапазондарда 1,65 м кеңейтуге мүмкіндік береді. топографиялық карталар мен масштабы 1 жоспарларын 1) құру және жаңарту: бұл жағдайда, ату GeoEye-1 жер серігінің алынған деректерді пайдалану негізгі бағыттары . Панхромдық және мультиспектральных жолақтар бір мезгілде және бөлек жүзеге асырылуы мүмкін 2000; 2) цифрлық биіктік үлгілерін (DEM) жоғары дәлдікті құру; 3) мұнай мен газды тасымалдауға және өндіруге арналған инфрақұрылымдық объектілерді салуға арналған инженерлік ізденістер; 4) табиғи ресурстарды пайдалануды бақылау; 5) түрлі салаларда зерттеулер жүргізу; 6) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерiн түгендеу, жерге орналастыру жоспарларын жасау және т.б.
жүктеу/скачать 9,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||