Й менеджмент и технологии в эпоху глобализации 10-17 января 2014 г. (Bogmallo Beach Resort, Гоа, Индия) Том II bogmallo Beach Resort, 2014 2
жүктеу/скачать 4,13 Mb. Pdf көрінісі
|
| собственных текстов, а получает их в готовом виде. Как сделать так,
чтобы сломать сложившийся стереотип, преодолеть нежелание и неумение читать вдумчиво? На уроках литературного чтения, работая с текстами художественных произведений, можно заметить, что часто при чтении дети воспринимают изображенное неточно и даже неверно, следят только за ходом сюжета, замечают лишь основные поступки героев. Многие ученики еще не способны полноценно воспринимать художественное произведение, которое характеризуется не только логической стороной произведения, но и восприятием его образной и эмоциональной стороны. Проблема понимания эмоционального тона художественного произведения представляется очень серьезной, поскольку понять эмоциональный тон текста, значит, уловить его смысл на интуитивном уровне в целом. Проблему понимания художественного произведения надо поставить на первое место. Для реализации поставленных задач на уроках чтения надо использовать приемы развития критического мышления. Для начала проведите диагностику, чтобы выявить исходный уровень восприятия художественного текста у учащихся. Картина восприятия одного и того же произведения учениками одного и того же класса будет неоднородной. Как варьируется восприятие литературы младшими школьниками, исследовала М.П. Воюшина. Она выделила четыре уровня восприятия художественного произведения, характерных для младших школьников. 1. Фрагментарный уровень - на данном уровне у ребенка отсутствует целостное представление о произведении, т.к. его внимание сосредоточено лишь на отдельных, обычно самых ярких 148 событиях – завязке, кульминации или развязке, – т.е. фрагментах произведения. 2. Констатирующий уровень (репродуктивный уровень) - все самостоятельно поставленные детьми вопросы к произведениям носят воспроизводящий (репродуктивный) характер, связаны с событийной стороной произведения и не требуют размышлений, не раскрывают проблемы. Часто читатели этой группы задают вопросы типа: «Чему учит это произведение? Что вы поняли из этого произведения?» – при этом повторяют формулировки, которые слышали раньше от учителя, но ответить на эти вопросы, как правило, не могут. 3. Уровень персонажа (или аналитический) - в произведении такого читателя интересуют прежде всего герои. Дети верно определяют мотивы и последствия поступков персонажей, дают оценку героям, обосновывают свою точку зрения ссылкой на поступки. Для ученика, заканчивающего обучение в начальной школе, уровень персонажа (аналитический) является нормой. 4. Уровень идеи (или концептуальный) - это самый высокий уровень восприятия, качественно отличающийся от аналитического (уровня персонажа). Если ученик начальной школы при самостоятельном чтении оказывается на уровне идеи, то это, как указывает М.П. Воюшина, говорит о значительном опережении в его литературном развитии и его больших читательских способностях, а может быть, и о филологической одаренности ребенка. Большинство учащихся класса находятся на констатирующем уровне восприятия, им еще сложно полноценно воспринять художественное произведение. По мнению Воюшиной М.П., если ребенок находится на констатирующем уровне самостоятельного восприятия художественного произведения, значит, он отстает в литературном развитии. Причины отставания могут быть разными: и несовершенство учебных программ, и плохое обучение, и общее отставание в развитии. Для поднятия уровня восприятия необходимо преодоление формального ''прохождения'' произведений в соответствии со школьной программой, что требует дальнейшей разработки и поиска особых форм работы, направленных на ''продвижение'' учащихся в литературном развитии. Это доказывает предположение, что без специального обучения читатель младшего школьного возраста не может достичь ни уровня персонажа, ни уровня идеи. Одной из причин, почему наши дети не хотят брать книгу в руки, на мой взгляд, является то, что школьная программа по чтению не учитывает читательских и жизненных интересов ребенка, многие произведения ему просто неинтересны, так как не учитывается особенности восприятия современного ученика, особый тип его читательской культуры. Проанализировав предлагаемые программой 149 3 класса произведения, пришла к выводу, что уроки чтения можно построить с применением методов развития критического развития, так как при целесообразном сочетании они помогут овладеть учащимся такими мыслительными действиями, как анализ, синтез, сравнение, обобщение, формирование выводов, которые так необходимы при работе с художественными произведениями. Еще один ключевой момент – это научить детей задавать вопросы. Как сказано в Руководстве для учителя, постановка вопросов является ключевым навыком, так как при их удачной формулировке они становятся эффективным инструментом для преподавания и могут поддерживать, улучшать и расширять обучение учеников. Умение задавать вопросы может стать развивающим для любого ученика. Мы привыкли, что если нам задают вопросы, то, как правило, «сильные» ученики. А как помочь условно «средним»? На любой из трех фаз урока можно использовать один из простых приемов: это – таблица «тонких» и «толстых» вопросов». Чтобы научить детей формулировать различные типы вопросов используй прием «Ромашка вопросов». Используя памятку-ромашку, учащиеся будут формулировать вопросы по какой-либо теме и записывать их на соответствующие лепестки ромашки. Использование этого приема помогает дифференцированно обучать всех в классе. Вопросы низшего порядка составляют, как правило, дети со средними способностями, а вопросы высшего – дети с высокой мотивацией. Вы видите, что творческий вопрос требует более сложного развернутого ответа. И зачастую, ребенку придется еще раз поработать с литературой, чтобы дать полный и грамотный ответ на «толстый» вопрос. Как указано в «Руководстве для учителя», важны не только первоначальные вопросы учителей, но и те вопросы, которые возникают после внимательного ознакомления с ответами учеников. В диалогической беседе вопросы учеников столь же важны, как и вопросы учителя и ответы на них. Учитель использует вопросы не только для того, чтобы протестировать знания учеников, но и для того, чтобы предоставить возможность ученикам размышлять, развивать и расширять свое мышление. На уроках литературного чтения надо придавать большое значение этапу рефлексии и домашнему заданию. На стадии рефлексии представляются важными не только логические умозаключения, но и эмоциональные переживания. Использую как устные, так и письменные приемы проведения рефлексии. Это такие задания как: - Упражнение «От обратного» - детям предлагается выполнить следующее задание: Что было бы, если…… - Упражнение «Синквейн» - Составление словаря по тексту произведения 150 - Написание сочинений - Исследование по отдельным вопросам Использование таких заданий позволяет детям четче формулировать свои мысли, лучше запоминать изученное. Использование методов развития критического мышления позволить достичь следующих результатов: - изменить отношение детей к уроку чтения (после изучения произведения какого-либо автора ученики идут в библиотеку и продолжают самостоятельно знакомиться с творчеством писателя); - повысить познавательное отношение к прочитанному (учащиеся продемонстрировали свое исследовательское отношение, желание глубже вникать в суть произведения); - появится положительное отношение к заданиям творческого и проблемно-поискового характера; - изменить у учащихся отношение к собственным ошибкам и затруднениям, возникающим в ходе работы (они стали восприниматься ими более спокойно, возросло умение преодолевать трудности, доводить начатую работу до конца); - появится мотивация учащихся к дальнейшей деятельности (они учатся рефлексировать свою деятельность и развивают коммуникативную культуру); - работа в атмосфере доверия, сотрудничества в системе «учитель-ученик-класс», выработалось осознанное отношение к индивидуальной, групповой и коллективной деятельности. Практика показала, что дети учатся эффективнее и их интеллектуальные достижения выше, при условии активного их вовлечения в обсуждения, диалог и аргументацию, как отмечено в Руководстве, в целом критически мыслящие учащиеся активны, задавая вопросы и анализируя доказательства, сознательно применяя стратегии для определения значений; открыты для новых идей и перспектив. В заключение хотелось бы отметить, что раньше учителя стремились довести до сознания учащихся сведения, заключенные в читаемом произведении, теперь вся наша деятельность направлена на то, чтобы подвести их к пониманию и осознанию содержания художественных средств и идеи. Здесь очень важно ни в коем случае не навязывать детям своего художественного опыта, а стараться создать условия для самостоятельного приобретения индивидуального опыта каждым учеником-читателем. Каждый урок должен строится на принципах учебного диалога читателей о произведении, как отмечено в Руководстве, в ходе диалога детям предоставляются альтернативные перспективы и предлагается рассмотреть точку зрения другого человека способами, стимулирующими развитие и углубление их собственного концептуального понимания. Таким образом, вооружение детей 151 навыками и качествами, необходимыми для жизни в XXI веке и в последующих веках, является важным и стимулирующим делом для педагогов, которое не может быть так просто проигнорировано. Дети должны развивать критическое мышление и навыки исследования, которые позволят им участвовать эффективно и благополучно в более широких коммуникативных процессах, к которым у них имеется увеличивающийся доступ. Список литературы: 1. Развитие критического мышления на уроке: Пособие для учителя / С.И. Заир-Бек, И.В. Муштавинская. – М.: Просвещение, 2004. 2. Учим детей мыслить критически: Пособие для учителя / И.О. Загашев, С.И. Заир-Бек, И.В.Муштавинская. – СПб.: Альянс «Дельта», 2003. 3. Критическое мышление: технология развития: Пособие для учителя / И.О. Загашев, С.И. Заир-Бек. – СПб.: Альянс «Дельта», 2003. 4. Граник Г.Г., Бондаренко С.М., Концевая Л.А. Когда книга учит. – М., 1987. 5. Воюшина М.П. Методические основы литературного развития младших школьников. – СПб.: «Специальная Литература», 1998. - С. 44-52. 6. Руководство для учителя. 7. Руководство для тренера. 8. S.M. Fishman, 1998. 5.9. ИНТЕРАКТИВТІ ӘДІСТЕР - ОҚЫТУДАҒЫ ӨЗГЕРІС ШАРТЫ С.С. Жүсіп Средняя школа № 204 имени Алтынсарина (Кызылординская область, п. Айтеке би, Казахстан) Аннотация: Автор в своей статье показывает как обучение протекает, осуществляется, развивается, совершенствуется и что является движущими силами процесса обучения. В рамках обучения она выделяет основные цели обучения в соответствии с интерактивными методами обучения, как создание максимально благоприятных условий для умственного, нравственного, эмоционального и физического развития личности, всемерного развития ее способностей, добиваясь получения учащимися прочных знаний, основ наук и умения самостоятельно пополнять их. Бүгінгі жаһандану жайлап бара жатқан қоғамның мектепке әлеуметтік сұранысы бүгіндегі білім беру үрдісінің мақсаты мен міндетін түбегейлі өзгертуді қажет етеді. Соңғы уақытта еліміздің білім беру ісінде жаңа өзгерістер болып жатыр. Ең бастысы, әлемдік білім 152 кеңістігіне ену бағытында оқытудың дәстүрлі түрінен инновациялық әдістерге көшу кезеңі жүріп жатыр. Қазіргі кезде педагогика ғылымында жаңа ұғымдар көп. Солардың бірі инновация ұғымы. Инновациялық әдіс-тәсілдерді оқу процесіне енгізу - оқушының саналы да сапалы білім алуының бірден- бір шарты болып табылады. ХХІ ғасырдағы білім сапасы оқушыдан үлкен жауапкершілікті күтеді. Оқушы білімінің жоғарғы деңгейде болуының бірден - бір себепшісі мұғалім екендігі рас. Жаңа білім формациясы баланың білімі мен білік дағдысын ғана емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуына ден қояды. Жеке тұлға - бұл адамның психикалық рухани мәні жинақталған қасиеттер жүйесіне тән. Қазіргі әлемде болып жатқан жаһандық өзгерістер әлемдік білім жүйесіне де өз ыкпалын тигізуде. Оқушыларға «ХХІ ғасырда нені оқыту керек?» деген сұрақ және «мұғалімдер оқушыларды ХХІ ғасырға қалай дайындайды?» деген сұрақтар өзекті болып табылады. Кембридж университетінің білім беру факультеті мен педагогикалық шеберлік орталығы дайындаған біліктілікті арттыру курстарының бағдарламасы ЮНЕСКО мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (ЭЫДҰ) білім алушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі ұсыныстарының негізгі қағидаттарымен үйлеседі [1]. Бұл бағдарламаның негізгі зерттеушілік идеялары сындарлы оқытуға негізделген. Сындарлы оқытудың мақсаты - оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез-келген жағдайда тиімді пайдалана білу қабілетін дамытуды көздейді [2]. Сыни тұрғыда ойлауды дамыту деген ұғымды кез –келген жаңа идеяны сол күйінде қабылдау немесе оған түбегейлі сенім арту емес, ол идеялардың негізгі себептерін, жүзеге асыру жолдарын және нәтижесін білу, оларды өз ортасына, өз мүмкіндігіне, өз керегіне, өз іс- әрекетіне лайықты кіріктіру, мәселені талдау, зерттеу, ой елегінен өткізіп ой толғау, яғни проблемаға сыни тұрғыдан қарап, өз мақсатына пайдаланып, сабақ барысында оқушылар ақпаратты іздейді, өңдейді, тәжірибеде қалай қолдану керек екенін біледі, бірлесіп және жеке дара ой қозғап, қабілеттерін одан әрі жетілдіруге жол аша алады. Мен оқушыларымның өзін-өзі реттей отырып, сыни тұрғыдағы ойлары мен көзқарастарын көру үшін, өз-өзімді реттеу барысында ең оңтайлы тәсілдер арқылы дәлелді шешімдер дамыту қажет екенін түсіндім. Сондықтан да мен әрбір іс-әрекетімді оқушылардың сыни тұрғыда ойлау қабілеттері мен дағдыларын дамыту үшін әртүрлі әдіс- тәсілдерді пайдалану маңызды деп білдім. Мектепте сыни тұрғыдан ойлауды дамытудағы мақсатым – оқытуды оқушыға бағыттау, оқушыларға ойланып-толғануға, ойын ашық айтуға мүмкіндік беру. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдауға үйрену барысында оқушылардың белсенді іс-әрекетін 153 қолдауға, кейбір оқушылардың бір-бірінің жауабына жасаған сынының дәлелді, дәйекті болуына бағдар беріп үйрет, оқытудың барлық компоненттерін пайдалана отырып, оқушыға жалпы орта білім деңгейінде терең білім беру. Сын тұрғысынан ойлауда өз қабілеттерін бағалай білуге үйрету болып табылады. Мектеп тұрғысында оқушыларда сыни тұрғыда ойлауды дамытуда шығармашылық, танымдық,зерттеушілік, ізденушілік қабілеттердің маңызы зор, «сындарлы оқыту теориясына негізделген, оқушыға нақты білім беру мақсат тұтқан мұғалімнің өз сабақтарын оқушының идеясы мен білім-біліктілігін дамытуға ықпал ететін міндеттерге сай ұйымдастыруын талап етіледі» - деп айтылған [1]. Сондықтан сыни тұрғыдан ойлау- сынау емес, шыңдыққа бағытталып айтылатын ой. Нәтижесінде оқушының ойы ұшқыр, сан қырлы пікірлері арқылы белгілі бір жетістіктерге қол жеткізе алады. Интерактивті әдістер арқылы оқушылардың бойына сыни тұрғыда ойлауын қалай дамыта алуға болады? Осы сұрақ аясында сабақ беретін сыныптағы оқушылардың ішкі уәжімен санасып және ата-аналардан мектептің даму жоспарына өзгеріс енгізу үшін құндылығын арттыру арқылы бастапқы сауалнамалар алып, содан туындаған мәселелерді басшылыққа алдым. Себебі сабақты өту үшін оқушыларды бір орында отырып оқудан гөрі, сыныптастарымен аралас жүріп ой бөлісіп, өз ойын еркін айтып, сыни көзқараста пікірлер білдіргенде ғана жасаған жұмыстың нәтижесін көре аламын деген ой болды және балаға еркін тәрбие қажет деп білем. Сабақ барысында оқушылар жұмыс жасаған кезде интерактивті әдістер баланың ойлау қабілеті мен дамуына ықпал ететіндігін, өзіндік ой-пікірлері мен көзқарастырын сыни тұрғыда тиімді пайдалана алатындығын байқадым. Мендегі мақсат оқушыны толыққанды мазмұнды сөйлету, ойын элементтерін өздерінің қажеттіліктеріне қарай қолдану, кез келген құбылыстарды өмірмен байланыстыру мен құндылықтарын сезіндіру болды. Оқушылар танып-білген интерактивті әдістер арқылы білімдерін кез-келген жағдайларда қолданып, сыныптан тыс жұмыстарда тиімді құндылықтарын арттырып, дамытып отыруды міндет етіп алдым. Бұдан күтетін нәтижем - интерактивті әдістер арқылы оқушылардың оқуға деген сыни көзқарасын дамытып, өздігінен шешім шығаруға, жүйелі білім алуына бағыттап үйрету. «Іс-әрекеттегі зерттеуді жүргізу мұғалімнің қажетті рөлді көре білуіне, таным және даму әлемінде оқушыларға бағдар беріп, өзін-өзі сын тұрғысынан қарастыра білетін жан ретінде тануына мүмкіндік беретін тәсіл» [1] екендігін басшылыққа ала отырып, сабағымның барлық бөлімдерінде сыни тұрғыда ойланудағы интерактивті әдістердің тиімділік жақтарын орнатуға тырыстым. Сыныптағы оқушыларды зерттеуде қандай нәтижелерге қол жеткізе алды деген сұрақтар туындады: 154 - «Джигсо» әдісі арқылы топтық жұмыстарды зерттеуде оқушылар «Бүгінгі сабақтың тақырыбынан нені ұқтық?» деген сұраққа өз пікірлерін білдірді. Оқушылар өзіндік пікірлер айтуға дағдысын жетілдіре білді; - «Екі түрлі түсініктеме күнделігі» стратегиясы бойынша берілген тапсырманы әр топ өздері орындады. Оқушының жұмысында оқушы сыни пікірлер мен ізденудің тиімді тұстарын көрсете алды. Оқушылар бұл жұмыста топқа бағыт-бағдар бергеннен гөрі, өзінің түсініп орындағынын ашық айтты. - «Үш қадамнан тұратын сұхбат» стратегиясы бойынша интерактивті тақта арқылы суреттердегі көріністермен жұмыс жасалынды; - «Күн мен түн» стратегиясы бойынша оқушылар салыстырмалы тұрғыда ойларын айту, тапсырманы топта талқылап, бір-біріне пікірлерін білдіру дағдысын дамыта алды; - Ой қозғау кезеңінде «Меню» ойыны арқылы шағын топ жұмыс жасады; сыни көзқарастарын сұрақтар арқылы бір-біріне қоя білуі, жауаптарын назардан тыс қалдырмай талқылау жасауымен құнды болды. Сындарлы оқыту тәсілінде мұғалім білім алушылардың өзіндік пайымдауларын, «ақылды» сұрақтарын, саналы түрде өзі түзеткен қатесін бағалайды. Оқудың нәтижесі ғана емес, жаңа білімді құрастыруға жұмсалған оқушының күш-жігері мен оның ілгерілеуі, оқу- танымдық іс-әрекетінің барлық өнімдері бағаланады. Бақылау мен бағалау шынайы оқыту процесінің жүруімен тығыз байланыста жүзеге асады [3]. Бұған күнделікті тәжірибеде формативті бағалауды жүйелі қолдану арқылы қол жеткізуге болады. Кембридждік бағдарламаның «Оқыту үшін бағалау және оқу үшін бағалау» модулі формативті бағалауды оқыту мен оқу тәжірибесіне енгізудің тамаша мүмкіндіктерін береді. Формативті бағалау бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек және қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшін оқушылар және олардың мұғалімдері қолданатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі. Бұл бағалау түрінде оқушылар өздерінің сыныптастарын және өздерін бағалауға тартылуы мүмкін және мұғалімдер бағалауды белсенді жүргізген кезде, оқушылар белсенді қатысуы керек [2]. Ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби: «Дүниедегі ең оңай нәрсе – біреуге ақыл айту, ең қиыны - өзін-өзі тәрбиелеу» деген екен. Осы тұжырымды басшылыққа алып, қоғамның да алдындағы өз міндеттерімді айқын аңғарып, дұрыс шешімдер қабылдап, оларды оңтайлы жүзеге асыруда үнемі ізденісте болуым қажет. «Білгенім бір тоғыз, білмегенім тоқсан тоғыз» екеніне көз жеткізе бастағандаймын. 155 Мұғалім мен оқушы арасында ынтымақтастық, сыйластық, ізденушілік, шығармашылық қабілеттерін арттыруда зерттеушілік іс- әрекетті әрі қарай дамытып, жеке тұлғаның дамуына, бағдарланған оқуға, тұлға дамуының сыртқы әсермен бірге оқушының ішкі түрткілері мән бере қарап, кездескен қиындықтарды жеңу керек деп білем. жүктеу/скачать 4,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|