Жаңа экономикалық саясат жылдарындағы Қазақстан

Жер-су реформасы

Жер мәселесіндегі патша үкіметінің отаршылдық саясатының ауыр зардаптарын жою шаралары

іске асырылды.

1921  жылы  сәуірде  бұрынғы  Сібір  және  Орал  казак  әскерлеріне  берілген  жерді  қазақтарға

қайтару туралы декрет нәтижесінде Ертіс өңірінен 177 мың десятина жер қайтарылды. Оралдың

сол жағалауынан 208 мың десятина жер қазақтарға берілді.

1921  жылы  Жетісуда  жер  –  су  реформасы  жүргізілді.  Нәтижесінде  қазақ,  қырғыз,  ұйғыр

еңбекшілеріне  460  мың  десятина  жер  қайтарылды.  Сонымен  бірге  Жетісу  мен  Оңтүстік

Қазақстанның  қазақ  және  орыс  халқына  жер  беру  үшін  көлемі  1  млн.  десятинадан  астам  жер

қоры құрылды.

1921-1922 жылдары аграрлық қайта құрулар нәтижесінде 300 мың адам Қытайдан Қазақстанға

оралды.

Реформаны жүзеге асыруда қателіктер мен асыра сілтеулерге жол берілді. Кей жағдайда қоныс

аударушы  кедейлер  жерден  айырылды.  Қоныс  аударушылар  негізінен  отаршыл  –  кулактар

қатарына жатқызылып, қазақтар мен қоныстанушылар арасында ұлт араздығы туып отырды.

Сөйтіп,  1921  –  1922  жылдардағы  жер  –  су  реформалары  нәтижесінде  патша  үкіметі  алған  жер

түгел қазақ еңбекшілеріне қайтарып берілді.

Ауылда әлеуметтік өзгерістер мен жер реформаларын жүзеге асыру үшін бұқаралық ұйым 1921

жылы «Қосы одағы» құрылды (1930 жылдан «Кедей одағы» атанды).

 

Оның міндеттері:

1) Еңбек артельдерін құру.

2) Кедейлерге жер беру.

3) Еңбекшілердің саяси сана – сезімі мен мәдени

деңгейін көтеру.

1921 – 1922 жылдардағы жер реформасының маңызы:

1) Еңбекшілерді социалстік құрылысқа тартуда үлкен

роль атқарды.

2) Отаршылдық аграрлық саясатқа соққы берді.

3) Қазақ ауылындағы патриархаттық – феодалдық

негізді әлсіретті.

4) Ұлттық келісімнің орнығуына жағдай жасады.