178
III тарау. О ртағасы рльщ ф илософ у
Қызметшің жатьтр ішіп-жеп.
...Оны неге білмейсің?!
Қатын алдың қарадан -
Айрылдың хандық жорадан,
Ел ұстайтын ұл таппас,
Айрылар ата мұрадан,
Мұны неге білмейсің?!
Құладын кұстың құлы еді,
Тышқан жеп жүнін түледі.
Аққу - кұстың төресі,
Ен жайлап көлде жүр еді.
Аңдьш жүрген көп дұшпан,
Елге жау боп келеді.
Құладын қуды өлтірсе,
Өз басьща келеді!
Құлыц көп сені өлтірер,
Осыны Асан біледі.
Қазақ ақыл-ой тарихын зерделегенде, ағартушылықтың екі түрі көрініс
тапқанын аңғарамыз. Оның бірі - мәдени дәстүрге, заман талабына сай прогрес-
сивті бағыттағы реформалар сияқты құбылыстар. Қалың бұқараны өнерге, білім-
ге шақыру, есесіне өз бойындағы элеуметтік кеселден, жат қылықтардан арылту
сияқты ұмтылысты қай халық та өркениетке талпыну жолында басынан өткізеді.
Адамдыққа, кісілікке бастаған ағартушылық қазақ халқында ежелден үзіл-
мей келе жатқан игі дәстүр - қалың қауымға уағызымен жақын Асан қайғы
шығармашылығы негізінен, ағартушылық сарында.
Есті көрсең, кем деме,
Бөрі тұйғын табылмас.
Қарындасын жамандап,
Өзіңе туған табылмас.
...Арғымакқа міндім деп,
Артқы топтан адаспа.
Күнінде өзім болдым деп,
Кең пейілге таласпа.
Артық үшін айтысып,
Достарыңызбен бөлісу: 
