Жакыпбек Алтаев, Аманжол Ңасабек философия тарихы
V III тарау. Крзаі$ философиясы
жүктеу/скачать 20,78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып бойынша сұрақгар
| V III тарау. Крзаі$ философиясы
Даланың ат бегілік-көіппенділік мэдениеті қазақ халқының ұлттық өзін-өзі тану қасиеті болып саналатын шыдамдылық, төзімділік белгілерін қалыптас- тырды. Ежелгі мэдени дэстүрлер қазақ халқының ұлтгық өзін-өзі тану компо- ненттері ретінде кеңпейілділік, шыдамдылық, қонақжайлылық, қатынастық қа- сиеттерін анықгады. Өтірік, сатқындық, еріксіздік мүлде жат қылықтар болып саналды. Қазақ этносының ұлттық өзін-өзі тануына тэн сипаты ата-баба культі, үлкендерге деген ізет, кішіге ибалық, еркіндікке құштарлық үғымдары қүрайды. Сондай-ақ соңғысы өзінен-өзі айтып тұрғандай жаңа уақыттың негізгі құнды- лығы болып саналады. Қазіргі жағдайда посткеңестік кеңістіктегі ұлттық мэдениеттерге тэн руха- нилықты эмбебаптайтын бірнеше парадигмалар бар: батыстық, шығыстық (исламдық) және т.б. қайта жаңғырудың, гуманизмнің, парасаттылықтың жалғыз көрінісі деп сипаттау көңілге көншімді емес, ал ұлттық рухани мэдениетті руханилықтың әмбебап модельдерінің біріне теліп қою ақылға қонымсыз екені де рас. Тек ұлттық тамырлардан нәр алған дәстүрлі модениеттің жаңғыруы ғана заманауи өркениет кеңістігінде өз бірегейлігі мен жасампаздығьш, бәсекеге қа- білеттілігін қамтамасыз ете алады. Тақырып бойынша сұрақгар: 1. Елімізде марксизм мен ленинизмді зертгейтін ғылыми орталықтар қай жылдары қалыптаса бастады? 2. Философиялық зертгеулер қандай бағытгарда болды? 3. Кеңестік кезеңдегі философиялық зерттеулерге қандай баға бересіз? 4. Кеңестік философияда марксизм мен ленинизм бағытгарынан басқа қандай философиялық зерттеулерді білесіз? 5. XX ғ. аяғьшда зерделене бастаған қазақ философиясын зертгеудің барысы туралы ойыңыз- ды қалай тұжырымдайсыз? ҚОРЫТЫНДЫ Философия тарихын оқыту, насихаттау жэне зерттеу Қазақстанда XX ғасыр- дың алғашқы онжылдықтарында қолға алынды. 1949 жылы қазақ мемлекеттік университетінде философия факультеті ашылып, кәсіби философтар даярлау қолға алынғаннан соң бұл бағыт еселенген қарқынмен дами бастады. Ғылым академиясының философия институты 1958 жылы құрылғаннан кейін, филосо- фияның көптеген мэселелері ғьшыми түрде жүйелі зерттеліп келеді. Еліміздегі жоғары оқу орындарында жемісті қызмет үлгісін көрсетіп жүрген философия мамандары осы міндеттерді атқаруда өз үлестерін қосып отыр. Тоталитарлық жүйе кезінде дүниежүзілік философия тарихын маркстік-ле- ниндік методология тұрғысынан талдап, оның мэнін насихаттау басты бағыт болып келді. Ұлттық философияны танып-білуде таптық көзқарас үстемдік көр- сетті. Соның нэтижесінде сыңаржақтылық, субъективті пайымдау, басқа жүрт- тың топырағында пайда болған идеологиялық қасаңдықтарға бағындыру прин- циптеріне кең жол ашып, философия тарихын бұрмалауға, бұрыс зерделеуге жетеледі. Қазіргі кезде еліміздің рухани өміріндегі өзекгі мэселелердің бірі отандас- тарымыздың философиялық мэдениетін өркендету болып табылады. Оған қоға- мымыз басынан кешіп отырған қайшылықтарды әлемдік философия тарихы- ның өзекті мәселелерін танып, талдап, зерттеу арқылы шешіп, құрьшып жатқан азаматтық қоғамның ерекшеліктерін халыққа ашып корсету арқылы қол жеткізу- ге болады. XX ғасырдағы Шығыс жэне Батыс философиясының компоративис- тік тәсілдеуі арқьшы ұлттық философияның' ерекшеліктерін зерттеуге мүмкіндік туды. Түркі тщдес философияның қыр-сыры арқылы туысқан елдердің рухани көкжиектеріне назар салу міндеті тұр. Қазақстан Республикасы дүниежүзілік экономикалық кеңістікке кіру үшін алдымен экономикалық құрылымын прогрессивті түрде қайта қүрып, техноло- гиялық артта қалушылықты жеңіп, дүрыс мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруы қажет. Бұлар рухани өмірдің рөлін жоғарылатпай жүзеге аса алмайды. Ғылым мен философия дамуы бәсеңдесе немесе тоқталса, онда еліміз тез арада- ақ дамымай қалған қоғам қатарында қалып қою қаупі бар. Философияның дамуы барлық әлеуметтік-мәдени себептермен байланысты, ал мазмұндық жағынан ғылымның элеуметтік-мэдени факторларымен жүйелі жэне танымдық байланысын естен шығармай, біртұтас құбылыс ретінде ашып көрсету маңызды. жүктеу/скачать 20,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|