ЕҢБЕКАҚЫНЫҢ НЫСАНДАРЫ МЕН ЖҮЙЕЛЕРІ

Бухгалтерлік есепте еңбекақы төлеудің 2 
нысаны бар:
1-нысаны – мерзімдік;
2-нысаны - кесімді;

Мерзімді еңбекақы жай және мерзімді –
сыйақылар болып бөлінеді.
Жай мерзімдік еңбекақы тек жұмыспен 
өтелген уақытпен және қызметкерлердің
тарифтік ставкасымен немесе қызметақысымен 
анықталады. Практикада осы табыстарды
есептеудің 3 түрлі әдісі қолданылады:
- Сағаттық;
- Күндік ақы;
- Айлық ақы;
Мерзімдік – сыйақылық еңбекақы кезінде тек 
нақты жұмыспен өтелген уақыт қана ескеріліп
қоймай, сондай – ақ еңбектің соңғы нәтижесі 
ескеріледі (белгілі бір көрсеткішьерге қол 
жеткізгені үшін сыйақы көзделеді).

Кесімді еңбекақы шығарған өнімін ескеруге
болатын жұмыскерлерге ғана (токарьлар, 
тігіншілер, тас қалаушылар) қолданылады.Бұл 
нысанда еңбекақы төлеудің 5 жүйесі бар:
1. Тікелей кесімді жүйе;
2. Кесімді- сыйақылақ жүйе;
3. Ілгерішіл – кесімді жүйе;
4. Жанама – кесімді жүйе;
5. Аккордық жүйе;

Тікелей кесімді төлемде жалақының мөлшері тек 
шығарылған бұйымның саны мен өнім бірлігі үшін 
белгіленген бағалауға тәуелді болады.
Кесімді – сыйақылық төлемде кесімді жалақы 
сомасынан басқа, белгілі бір сандық және сапалық
көрсеткіштерге қол жеткізгені үшін сыйақы есептейдә.
Ілгерішіл – кесімді төлемде өндірілген өнімді 
белгіленген нормалар шегінде тікелей бағалаулар 
бойынша төлеу көзделген. Ал нормадан тыс
бұйымдарды шығару көтермеленген бағалар бойынша (2 
есе кесімді бағалаудан аспайтындай төленеді).
Жанама - кесімді жүйе жабдықтарға және жұмыс 
орындарына қызмет көрсетуші жұмыскерлердің еңбек 
өнімділігін өсіруге ынталандыру үшін қоланылады.
Мұндай жұмыскерлердің еңбегі олар қызмет көрстетін 
негізгі жұмысшылар өндіретін өнімнің есебінен жанама
– кесімді бағалаулар төленеді.

жүктеу/скачать 1,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: