Жалпақ әлемді қан қақсатқан сонау 1941-45

Жалпақ әлемді қан 

қақсатқан сонау 1941-45 

жылдардағы қанқұйлы 

соғыс оты сөнгеніне биыл 

70 жыл. Соғыстың лаңы, 

өлшеусіз қасіретін адамзат 

істеген пионер ұйымының 

ұ й ы м д а с т ы р у ы м е н 

23 ақпандағы Қызыл 

Армияның құрылған күні 

және 9 мамырдағы Жеңіс 

күні мерекелері жоғары 

дәрежеде аталып өтілетін. 

Соның бірі - соғыс 

ардагерлерімен өтетін кез-

десулер. Шағын ауылда 

сол кезде соғысқа бастан-

аяқ қатысып, жеңіспен 

оралған майдангер 

әкелеріміз Әсет Жақыпов, 

Сейдіғали Омарбеков, 

Сейдуәли Омарбеков, 

Ақыжан Айнабаев, Сейтқас 

Ақпанбаев, Зәрухан 

Төлеуқұлов, Жақыпбек 

Исмағұлов, Орынбай Жұ-

манбаев тұрды. Олардың 

«Қаратал» кеңшарының 

Қуаныш бөлімшесінде туған. 

1935-38 жылдары Қарқаралы 

қаласындағы бастауыш 

мұғалімдерін даярлайтын 

училищені бітірген соң Сәуле 

бастауыш мектебіне мұғалім 

болып орналасады. Қуаныш 

сегізжылдық мектебінің 

шаруашылық меңгерушісі 

болып жүргенде атамыздың 

жанына жүгіріп барған біз-

ге беріп тұратын қызыл 

тоқаштарының дәмі әлі күнге 

таңдайымызда тұр. Зайыбы 

Шәмен тәте екеуі 3 қыз, 5 ұл 

тэрбиелеп осірді. 

Елдің батысында соғыс 

өрті лап етіп тұтанғанда 

алғашқы лекпен Әсет 

Жақыпов та 1941 жылдың 23 

маусымында әскери комис-

наводчик Жуков (жауынгер 

достарым мені Алеша Жуков 

дейтін) оқтың шыққан жерін 

аңдып тұр,-деп бұйрық берді. 

Комбаттың бұйырғанын-

дай сәлден соң Козловтың 

әр жерден ербендеткен 

белгісі 100 метрдей жерден 

шыққанын байқап қалдым. 

Сөйттім де пулеметтің ау-

зын солай қарай ыңғайлап, 

жау мергені көрініп қалған 

сәтте пулемет тетігін басып 

қалдым. Мүлт кетпеппін, 

үйілген топырақтың жанында 

айдаладағы ат арқандаған 

қазық сияқты жау мергенінің 

шошайған стволы ғана қалды. 

Бірнеше күн жасырынған 

орнын білдірмей, талай 

боздақты қыршынынан 

қиған жауды қалың қардағы 

ЖАУ ҰЯСЫН 

ТАЛҚАНДАҒАН МЕРГЕН 

баласы әлі ұмытқан жоқ, 

ұмытуы да мүмкін емес. 

Жарды жесір, баланы 

жетім етіп, елді күйзелткен 

отты жылдар жарасы әлі 

күнге бәріміздің санамызда 

жаңғырып тұр. Осынау 

қасиетті Жеңіске жету 

жолында жалғыз баласын, 

әкесі мен бауырларын 

соғысқа аттандырмаған 

отбасы кемде кем. Дерек-

тер бойынша бір ғана 

Ақтоғай ауданынан 1217 

азамат Отан үшін қан 

майданға аттаныпты. Ал, 

алақанға сиятын аядай 

ғана Қуаныш ауылынан 

74 азамат әскери борышын 

өтеуге аттанып, соғыстың 

азапты жолдарына жас 

ғұмырлары шарпылған 

екен. (Бұл әзірге қолдағы 

деректер). Оның алайда 

31-і ұрыс даласынан 

хабар-ошарсыз кеткендер 

санатында елге оралмады. 

Яғни, осыншама шаңырақ 

жабылып қалды. 

Сол қаһарлы соғыс 

құрсауынан аман-есен елге 

қайтып оралған майдангер 

әкелеріміздің біразын 

көзіміз көрді. КСРО кезінде 

бір жақсы қалыптасқан 

үрдіс -әр мектепте жұмыс 

маидан даласындағы жаумен 

соғыстағы естеліктерін 

тыңдап отырып, өзіміз де 

сол соғыстың ортасында 

жүргендей эсерге боле-

нетініміз бар. Ал, естелікті 

айтып отырған қарт жауын-

герлердің жан жарасын біз 

сездік пе десеңізші. 

Бүгінгі айтпағым, сол 

ардагердіңбірі-Әсет Жақыпов 

атадан естіген естелікті газет 

оқырмандарына ұсыну. Әсет 

атаның бақилық болғанына 

да 30 жылдың жүзі болыпты. 

1986 жылы 78-ге қараған 

шағында дүниеден өтті. Оқ 

пен оттың ортасынан оралып, 

бейбіт күннің тыныштығын 

тілеген майдангер ауыл 

іргесіндегі Қызылшоқы 

тауының баурайында мэң-

гілікке қоныс тепті. 

Атамыздың тірі кезін 

көргенімізде 7-8 сыныпта 

оқимыз. Кенже баласы 

Перизатпен бірге оқыдық. 

Қазір Алматы қаласында 

тұрады, отбасылы, хабар-

ласып тұрамыз. Оз балалары 

әкесін әптэ, шешесін папа 

деп айтатын. Олардан естіген 

ауылдың барлық балалары да 

солай атап кеткенбіз. 

Әсет ата 1918 жылы 

Ақтоғай ауданына қарасты 

сариатқа шақырылады. 

Оны сол бетте Петропавл 

қаласындағы авиамектепке 

оқуға жібереді. Бірақ ол өзі 

өтініш білдіріп, ақыры 1942 

жылы майданға аттанып, 30 

атқыштар дивизиясының 1077 

атқыштар полкының 2-ші 

ротасына түсіп, пулеметші 

болады. 

-Өзім 11-13 жасымнан 

неге екенін, мылтыққа үйір 

болдым -деп әңгімелейтін 

майдангер атамыз. -Мыл-

тық тұрсын, көздеп атқан 

рогаткамнан торғай құтыл-

майтын. Мылтыққа әуестігім 

соңында аңшылыққа 

үйретті. Міне, майданда осы 

аңшылығымның бір іске 

асқан жері болды. 

1942 жылдың 12 қыр-

күйегінде Сталинград 

түбінде кескілескен ұрыс 

болды. Мықтап бекінген жау 

мергені қалт еткенді қағып 

тастайды. Талай мерген, 

талай боздақтар оққа ұшты. 

Әлгі фашистпен аңдысу 

кезегі маған да келді. Осы 

кезде жанымызға батальон 

командирі Юршинин кел-

ді. Келе қасымдағы кіші 

лейтенант Козловқа:-Сен 

каскаңды 2-3 метрдей сол 

жақтан көтер. Ал, сен 

кеуікте жатқан қоянды 

аңдып жатқандай жайратып 

салғаныма риза болған бір 

қуанышты күнім болды. 

Атамыз бұдан кейін де 

бірнеше ұрыстарға қатысып, 

кезекті шайқаста ауыр 

жараланып, әуелі 105-ші 

қызметін жалғастырады. 

Кеудесінде бірінші дәрежелі 

«Отан соғысы», үшінші 

дәрежелі «Даңқ» ордендері, 

кейінде Ұлы Жеңістің 20, 

30, 40 жылдық мерекелік 

және «Еңбек ардагері» 

медальдары жарқырады, 

«Қазақ ССР халық ағарту 

ісінің озық қызметкері» 

атанды. Отанды сүю, елге 

деген құрмет адал жүректен 

басталады деп үнемі айтып 

жүретін қарт жауынгердің 

осы естелігінің өзі бүгінгі 

ұрпаққа рух беріп, өз 

елінің патриоты болуға 

тәрбиелемей ме? 

Сөз соңы 

Ұлы Жеңістің 70 

жылдығы тойланатын күнге 

де аз уақыт қалды. Соғыс 

қасіретін бастан өткерген 

ардагер әкелер рухын тағы 

бір жаңғыртып, олардың 

қайсар қайратын қастерлеу 

бүгінгілердің парызы. Ондай 

мақсаттарды іске асыруға 

бағытталған шаралар жер-

жерде басталып та кетті. 

Жоғарыда айттық, Қуаныш 

ауылынан да осы жойқын 

соғысқа қатысқандар аз 

емес. Егер сол майдангер 

аталарымыздың ұрпақтары 

далалық госпитальде, кейін 

Әндіжан қаласындағы 45-

61/7 госпитальда емделеді. 

Госпитальда ұлты орыс 

мейірбике қыздардың бірі 

қанын бергенін, енді бірі 

жазылып шыққанша емдеген 

еңбектерінің зор екенін 

айтып отыратын. Екі рет 

операция жасатқан майдангер 

госпитальдан мүгедек ретінде 

елге запастағы сержант 

болып оралады. Ауылға келіп 

қарап жата алмады, ұстаздық 

қолдап, демеушілік көрсетіп 

оны басқамыз қостап, 

қаһарман ұлдарымыздың 

есімін мәңгі есте қалдыру 

мақсатында ескерткіш 

тақта орнатылса, бұл 

жастардың Отанға адал, 

ұлтының патриоты болып 

қалыптасуына әсерін тигізері 

хақ. 

Сейфолла Болғанбаев, 

С.Ибраев атындағы негізгі 

орта мектептің тарих 

пәнінің мұғалімі, 

Қуаныш ауылы 

Тоқырауын тынысы. - 2015. - 20 наурыз (№12). - 8 б.