әсерлесуші екі дененің бір-біріне әсері әр уақытта сан жағынан тең, бағыттары жағынан қарама-қарсы болады.
Ньютон механикасы тек қозғалыс жылдамдықтары, жарық жылдамдығынан өте аз болған жағдайда орындалады (vc)
Импульстің сақталу заңы.
Тұйық жүйенің импульсі уақыт өтуімен өзгермейді:
3. Салыстырмалық теориясының элементтері
3.1 Галилей түрлендіруі
Классикалық механикада, яғни (v<барлық инерциалды санақ жүйесінде динамика заңдары бірдей.
Екі санақ жүйесін қарастырамыз: инерциалды К(x,y,z) санақ жүйесін (қозғалмай тұр) және К’(x’,y’,z’) санақ жүйесін, (ол v жылдамдықпен K жүйесімен салыстырғанда бірқалыпты және түзу сызықты қозғалыста). Р нүктесіндегі координаталар мен екі санақ жүйесінде уақыт бірдей деп есептеп мынадай төрт теңдеуді алуға болады:
Бұдан әртүрлі санақ жүйесінде барлық механикалық құбылыстар бірдей жүреді және бір санақ жүйесінен екіншісіне өткенде координаталар түрлендіруі бір-біріне инвариантты деген қорытынды шығады.
3.2 Эйнштейн постулаттары.
1) Салыстырмалылық принципі: берілген инерциалды санақ жүйесінде жүргізілген ешбір тәжірибе, жүйенің тыныштықта ма, әлде қозғалыста ма оны айта алмайды. Табиғатта бір жүйе екіншісіне өткенде барлық заң бір-біріне инвариантты.
2) Жарық жылдамдығының инварианттылығының принципі: жарық жылдамдығы вакуумда барлық санақ жүйесі үшін бірдей.
3.3 Лоренц түрлендіруі
Лоренц түрлендіруінің Галилей түрлендіруінен айырмасы, ол жылдамдықты жарық жылдамдығына жуық деп есептеді: .
Лоренц түрлендіруі мынадай теңдеуден тұрады:
Бұлар кеңістік пен уақыт арасындағы байланысты көрсетеді - координаталарды түрлендіру заңына уақыт кіреді, ал уақытты түрлендіруге – кеңістік координаталары кіреді.
3.4 Релятивистік динамикадағы негізгі теңдеулер
Массасы m релятивистік бөлшектің жылдамдықпен байланысы:
мұндағы m0 – бөлшектің тыныштықтағы массасы, ал - жылдамдықтардың қатынасын береді :
Релятивистік импульс
Кеңістіктің шектілігінің салдарынан релятивистік импульсі сақталады.
Релятивистік динамикадағы негізгі теңдеу:
Бұл теңдеу v< шекті шарт үшін:
Толық энергия: ; ал - тыныштық энергиясы болып табылады.
Тұйық жүйеде толық энергия сақталады: ол уақыттың біртектілігінің салдары.
Кинетикалық энергия сақталады:
Достарыңызбен бөлісу: |
