§3. Сойлеудің атқаратын қыт ет і

қандай да болмасын затгы білдіреді, қавдай да болмасын 
сөздерді айта отырып, біз әр уақытга да белгілі бір затты 
немесе құбылысты білдіреміз. Осымен адамның тілі 
жануарлар тілінен ерекшеленеді, ол тек қана дыбыстар 
арқылы аффективтік жағдайды білдіре алады, бірақ ешуақытга 
да дыбыстармен белгілі заттарды білдіре алмайды.
Сөздің осы негізгі қызметін сигпификативтік деп атайды. 
Ол тілді қүрайтын сөздің негізгі қызметі болып табылады. 
Ол адамға ерікті түрде заттардың бейнесін жасауға 
мүмкіншілік береді.
Сөз одан да басқа, өте күрделі қызметке ие, ол заттарды 
талдауға мүмкіншілік береді.
Сөйлеудің келесі қызметі оньщ — коммуникативтік қызметі, 
ол өзі мәнерлі бейнелеудің қүралдарын қамтиды. Мәнерлі 
бейнелеу қызметі өздігінен сөйлеуді анықтай алмайды.
Сөзді мәнерлі бейнелеу қүралы ретінде ым, әртүрлі бет 
қимылы деп танылады, басқалармен қатар мәнерлі бейнелеу 
қозғалыстарына кіреді. Дыбыс мәнерлі қозғалыс ретінде 
жануарларда да болады. Сөз мәнерлі бейнелеу қүралы болумен 
қатар, ықпал ету қүралы болып табылады. ЬІқпал ету қыз- 
меті — сөздің негізгі қызметтерінің бірі. Адам сөйлегенде 
басқа адамдардың мінез-қүлқына, ойлауы мен сезіміне, 
санасына эсер етеді.Сөздің әлеуметгік мәні бар, ол — қатынас 
қүралы, ықпал ету қүралы болғандықтан,ең алдымен осы 
қызметті атқарады.
Жануарлардың сигналдық мимикасы басқа жануарларда 
да әртүрлі реакция беруі мүмкін, бірақ саналы ықпал ету 
қүралы тек қана соз арқылы болады. Сөздің қоғамнан тыс 
пайда болуы мүмкін емес, сөз — әлеуметтік қүбылыс, ол 
қарым-қатынас үшін бағытталған және қарым-қатынаста 
пайда болады.
Сөздің екі негізгі коммуникативтік және сигнификативтік 
қызметінің арқасында ол қарым-қатынас қүралы және 
ойдың, сананың өмір сүру түрі болып табылады, біріншісі 
екіншісі арқылы қалыптасады.

жүктеу/скачать 11,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: