Жануарлар экологиясы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Популяцияның өсу қарқыны. Популяциядағы дарактар санының уақыт бірлігінде өзгеру керсеткіші популяцняның өсу қарқыны делінеді.
| Өлім —
жітімділік немеее әлім — жһгім екпіні деп уақыт бірлігінде популяциядан өліп шығынданған дарақтардың сандық көрсеткішін атайды (жыртқыштардьщ, аурудың, кэріліктің эсерінен). Бүл популяциядағы жалпы өлім — жітім немесе абсолют өлім — жітімнің мөлшерін көрсетеді. Оны өлім — жітім екпіні деп те атауға болады. Өлім - жітім екпінін мөлшері 1 Щ қатьшасы бойьшша анықтапады. Мұндағы ЙМш - уақыт (аі) бірлігінде өлімге үшыраған дарақтардың саны. Өлім — жітім екпінін популяцияның бастапқы санымен салыстырғандағы сандық мэні сыбағалы өлім — жітім деп аталады. Оны т “ сШш/ сіі N қатынасы аркьілы анықгайды. ® - сыбағалы ӨЛІМ - ЖІТІМ, * - попушщюшьщ Туу көрсеткіші жоғары болған сайын өлім — жітімғе мол үшырайды. Соның нәтижесінде популяцияның шамадан тыс осуі шектеліп, түрактылығы сақгалады. 133 \ Популяцияның өсу қарқыны. Популяциядағы дарактар санының уақыт бірлігінде өзгеру керсеткіші популяцняның өсу қарқыны делінеді. Популяцияның өсім қаркыны оң санды не теріс санды көрсетуі немесе нөлге тең болуы мүмкін. Қандай көрсеткіште болуы туу, өлім және қоныс аудару (миграция) қүбылысының сипатьша байланысты. Туу мен көшіп келіп қоныстану (иммиграция) популяцияның өсімін арттырады. Өлім мен көшіп кету (эмифация) популяциясыньщ өсімін азайтады. Популяциядағы дарактардың өсу қарқынын (немесе популяцияның өсімі) жалпы яғни накты (абсолют) өсім және сыбағалы (ягни салыстырмалы) өсімі деп бөледі. Белгілі бір уакыт аралығьшда 0 ®) популяциядағы дарақтар санының (^^) өзгерісі популяцияның жалгіы немесе нақты өсімі деп аталады: Популяцияның өсімін (® ) оның бастапқы санымен (**) салыстырғандағы сандық мэні сыбағалы (немесе салыстырмалы) өсім деп аталады: «Н*/(**<&) % Егер популяцияға сыртқы ортадан ешбір шектеуші фактор эсер еттіесе оның саныньщ өзгерісі туу екпіні мен өлім В жітім екпінің айырмасына тең келеді. Бүл көрсеткіш сырттан ешбір эсер бөлмаған жағдайда популяцияның тек өзіне тэн өсімталдық касиетін сипаттайды. Ол жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|