Тұрақтанушы жануарлар. Мекендейтін аумақтары

Басекелестіктен шығуының екінші мүмкіндігі ол кеңістіктегі орналасуы мен репродуктивті және жемшөп белсенділігінің бөлінуінде көрсетілген. Ол құстардың ұй саулымен жақсы көрсетіледі. Бірақ азықтандыру ұяшықтан тыс болып жүреді. Дегенмен, аумақтық жануарларға тән, колонияларда бірқатар мінезқұлықнысандары сақталады.

Қауіп туралы хабарлар белсенді болуы мүмкін, атап айтқанда, акустикалық дабыл сигналдары көптеген құстар мен сүтқоректілерге тән. Мысалы, маймылдарда дабыл сигналы басқаларға қарағанда күрт және қысқа болады. Соларға тән көптеген басқа жануарларда, дабыл сигналдары аз узақтығымен қарқыны жоғаруымен ерекшеленеді.

Дарақтардың интеграциясы белгілі бір дәрежеде кеңістіктік жақындастырумен әртүрлі ішкі популяциялық топтармен әрқашан бірге жүреді. Бұл ішкі популяциялық бәсекелестігіне әкелуі мүмкін. Жағымсыз қарымқатынастардың әлсіреуі, ресурстарын ұтымды пайдаланудан шығады. Жоғары дәрежелі жануарларда бұл көрініс ерекше әлеуметтік мінезқұлықкешені ретінде қарастырылады.

Жалпы дарақтардың қарым-қатынасы барлық ішкі популяциялық топтарға сәйкес және оларды айқын немесе одан кем басымдылық жүйесіні жақызуға болады. Басымдылықтың нақты формасының көрінісі әр түрлі түрлерінде кеңінен құбылып отырады. Осындай өзара қарым-қатынас жүйесін иерархиялық деп атайды. Мұндай жүйе кезінде топ құрамында түрлі дәрежеге жеткен дарақтар ерекшеленеді: «доминант», «субдоминант» (доминантқа бағынады, бірақ басқалардан жоғары болады). Мұндай иерархиялық жүйе көптеген түрлерде болады. Атап айтқанда, ол зертханалық ақ тышқандарда зерттелген. Осындай иерархиялық жүйе кейбір бауырымен жорғалаушыларда да сипатталған, атап айтқанда игуаналарда аумақтық қарым-қатынастар қалыптасады, яғни доминанты дарақтар көршілес аймақтарына кіріп, олардың тарапынан қауіпке ұшырамайды.

Ішкі популяциялық иерархияда басқа да нұсқалары болады. Мысалы, нильдік қолтырауының Crocodylus niloticus популяциясын алсақ, оларда доминанты аталықтар аумақтарды жаулап, оларды қорғайды, ал барлық қалған дарақтарда аумақтар болмайды. Жекелеген түрлерінде «диспотикалық» басымдылық байқалады. Мұндай қарым – қатынастың құрылымы атжалмандарға Onychomys lucogaster breviauritus тән. Әсірессе, өзара қарым-қатынас жабайы үй тышқандарда байқалады және олар адамадардың тұйық құрылыстарында мекендейді. Басымдылық-бағыну қарым қатынасы жиі аталық жануарлар арасында ғана байқалады, бірақ бірқатар түрлерінің паралелі қалыптасады, яғни доминанты ұрғашы жануар болады. Осының басты биологиялық мәні ұйымшылдық дәрежесінің артуы, табынның «басқарылуы» және өзара қарым-қатынас ерекшелігі болып табылады.