Жануарлар этологиясы оқу құралы Қостанай, 2016 Әож 591. 500(075) кбж 28. 6я7
Құстардың бисексуальді мінезқылығы
жүктеу/скачать 365,26 Kb.
|
Жануарлар этологоиясы
| Құстардың бисексуальді мінезқылығы. Бисексуальді мінезқұлығы аномальды жыныстық қасиеті тән құстарда байқалады. Жыныстық мінезқұлықтың айырмашылықтарының негізі генетикалық деңгейінде гормондар әсерінің әрекетінен ғана қалыптасады.Сонымен қатар ода бір аналық жыныс безі мен бір аталық жұмыртқасы бар. Жаурауықты бойлай және кесе-көлденең толықтай зерттеген мамандардың қорытындысы бойынша, құстар мен сүтқоректілердің ми қызметіндегі жыныстық айырмашылықтарды анықтайтын гормондар екенің бұрыннан қалыптасқан теориясына қарсылық білдірді. "Біздің зерттеу есептемесі көрсеткендей, ми жасушаларының генетикалық жынысы ішінара көңілкүй жұмысына жауапты, соның ішінде ол ерлер немесе әйелдер құрылымы болып саналады ",деп, айтқан Лос-Анджелесте Калифорнияның Университетінде зерттеушілердің басшысы профессор Арт Арнольд. Олардың зерттеу нәтижелері Ұлттық Ғылым Академиясында ұсынылып, тыңдалды және есеп кітапша журналында аттас тақырыппен жарияланды. Жыныс гормондары аналықта аналық жыныс безінен, ал аталықта жұмыртқадан пайда болып, құс ағзасындағы көптеген мүшелеріне әсер етеді, сүтқоректілерде және адамдарда - сыртқы белгілері жыныстық диморфизмадан, ақыл-ой қабілетінің көріністеріне дейін байқалынады.
Егер мидың жыныстық мінезі толығымен гормондарға байланысты болса, онда бастың екі жақ миында аталық пен аналық гендері бірдей қамтылуы керек, өйткені екеуі де гормондық қоршаған ортаға бейім. Арнольд пен оның әріптестері жолақты жаурауықты(Taeniopygia guttata) зерттеген, ол жартылай аналық – жартылай аталықтан пайда болған балапан. Олар оның миындағы гендердің байланысты көріністерін зерттеген, сонымен қоса гонадасын(жыныс бездерін), бұлшық еттерін және қауырсындарын. Мидың оң жағындағы жасушалардың денесі генетикалық жағынан аталыққа тән, ал сол жағы – ұрғашыға тән болды. Олардың нәтижелері жыныс гендері жасушалардың модификациясын гонададан (жыныс бездерін) тыс басқара алуына байланысты. Бұл зерттеу, сондай-ақ не себебті тек жолақты жаурауықтың аталықтары ғана күтім кезінде ән айтатынын анықтады. Құстың миындағы клеткалық ядролардың шиеленісіп қалуы, «ән циклоны» деп аталатын критикалық атрибуты болып саналады, бұл құсты ән айтуға мәжбүрлейді. Әншілік қабілетін дамуы, әлі күнге дейін аталық құстардың миының эстрогендерді бөлу кезінде пайда болады деп есептелінеді. Алайда, зерттеушілер тапты, ән айту жасушалары 'аталық' ми бөлігінде көп болды, 'аналық' жағынан көрі. Ашылудың маңыздылығы , әлі күнге дейін біз білетіндей, жасушалық ядролардың (ән ми жасушалары) өзгеруі, гонадальды гормондарға байланысты. Бұл зерттеу көрсеткендей, жергілікті гендер ән жасушаларының ядроларына тікелей байланысты. Бұл нәтижелер адамдардың табиғи жыныстық ауытқуларына түйінді түрде мәліметтерін бере алады. Егер құстардан алынған нәтижелер, адамдардікінк ұқсас болса, ми жасушалары XX мен XY және жасушаның басқа дене жерлерінде табылатын болса, онда сондай-ақ, үздік, Y немесе Х-хромосомалары болады. Яғни, мысалы, жыныстық ауытқулар, белгілері әйел туылса, өзін еркек болып сезінеді, ал туылғаны еркек болса, өзін әйел сезінеді, бұл бастапқыда генетикалық деңгейде олардың миы жыныстыққа қалыптасады. Сүтқоректілер мен адамның жынысы анықталады X немесе Y хромосомасомасымен; әйелдердің жинағы XX хромосомалардан болса, ерлер хромосомалардың XY жинағы. Сондықтан, егер ми жасушалары ХХ жиынтығынан қалыптасса, ал жыныстық жасушалар мен дене XY жиынтығынан, онда бұл адам іштей өзін әйел сезінеді, немесе өз жынысына ұқсас тартылысына иеленеді. Мүмкін, дәл осында адамдардың аномальды мінезіне лесбийлігіне және гомосексуальдығына себебкер болады. Ал әзірге бұл ауытқулылар неге мұра арқылы берілетіні айқын көрінісін табуда. Өйткені ата-аналарымен қаланған қабілеттерімен қатар, балаларға психикалық кемшіліктер, ауытқулар да қоса беріледі. Сонымен қатар жыныстық ауытқулар ми жасушаларында қаланған болуы мүмкін, олар да мұраға берілуі мүмкін. Әзірге статистика бұны тек қана растайды.
жүктеу/скачать 365,26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|