Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Морфометрия.
| синтетикалық кезең
деп атауға болады. Жасуша кӛпжасушалы жануарлар мүшелерінде жеке-дара тіршілік етпей, ұлпалардың құрылымдық бірлігі болатыны XIX ғасырдың екінші жартысында белгілі болған. Сол уақытта ұлпалардың соңғы жіктелуін ашуға мүмкіндіктер жасалған. Ф. Лейдиг (1853) және А. Келикер (1855) жиналған мәліметтерді жүйеге келтіріп, сол кезеңге дейінгі белгілі барлық ұлпаларды 4 топқа біріктірді. Бірақ, жануарлардың ұлпалық құрылысының заңдылықтарын түсіну үшін фактілер қажет болды. Ондай фактілер XIX ғасырдың екінші жартысында жаңа құрылымдағы микроскоптардың пайда болғанынан кейін анықталды. Сонымен қатар, гистологиялық техника да дамыды. Оған зор үлес қосқан атақты чех ғалымы микроскоп маманы, физиолог, гистолог Я. Пуркине және ол алғаш рет микротомды ашқан. Соның нәтижесінде XIX ғасырда жасушалардың, ұлпалардың және мүшелердің құрылысы туралы жаңа деректер алынды. Гистохимия. Гистохимиялық әдістерде жасушалар мен ұлпалардың әртүрлі химиялық компоненттерін зерттеу үшін химиялық реакциялар қолданылады. Қазіргі кезде гистохимиялық әдістердің кӛмегімен жасушалардағы аминқышқылдары, белоктарды, майларды, кӛмірсуларды, минералдық заттарды және т.б. анықтауға мүмкіндік туды. Гистохимиялық реакциялар кезінде қолданған бояулар жасушалардағы зерттелетін химиялық қоспалармен бірігіп, оларды ӛздеріне тән түске бояйды. Гистохимияның маңызды бӛлімі – ферменттердің гистохимиясы. Оның кӛмегімен кӛптеген ферменттердің белсенділігін анықтауға, 9 жасушалар мен ұлпалардағы зат алмасу процестерін зерттеуге болады. Гистохимияның бір түрі иммуногистохимия (иммуноцитохимия). Иммуногистохимиялық әдістер антиген-антиденешік реакцияларына негізделген. Организмнің әрбір жасушасының ӛзіне тән антигендік құрамы болады. Қай антиген болсада иммунизация арқылы оларға антиденешікті ӛндіруге болады. Ол кейін флуорохроммен бірігіп, ӛздеріне тән антигендері бар жасушалармен байланысады. Иммуногистохимия әдісі жасушалар дифференцировкасы сатысын және олардың құрамындағы әртүрлі заттарды анықтауға қолданылады. Кейінгі кездерде элктронды-микроскопиялық цито- және гистохимия мен электронды-иммуноцитохимия әдістері кең таралған. Морфометрия. Морфометриялық әдістерге гистологиялық объектілердің кӛлемдерін окуляр-микрометр арқылы анықтау жатады. Морфометрия үшін морфометриялық тор қолданылады, ол торларда нүктелер орналасқан. Мысалы, жиі қолданылатын Г.Г. Автандиловтың морфометриялық торында екі тӛртбұрыш (квадрат) болады, оның біреуі 4 ұсақ тӛрт бұрыштарға бӛлінген. Олардың әрқайсысында 25 нүкте бар (барлығы 100). Бӛлінбеген үлкен тӛртбұрышта 25 нүкте болады. Морфометриялық тордың кӛмегімен гистологиялық объектінің құрылымдарының кӛлемдік үлестерін анықтауға болады. Ол үшін торды кездейсоқ бірнеше рет ұлпаның немесе мүшенің кесіндісіне түсіріп, әртүрлі құрылымдарға түскен нүктелер саналады. Мысалы, дәнекер тінінде жасушаларға 10 нүкте, ал жасуша аралық затқа 90 нүкте түссе, жасуша аралық заттың кӛлемі 90%, ал жасушалар -10% құрайды. Кейінгі кезде күрделі құралдардың кӛмегімен автоматизацияланған гистологиялық және гистохимиялық зерттеулер жүргізуге болады. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|