«жасыл көпір ұрпақтан-ұрпақҚА» ІV халықаралық студенттік форум алматы, Қазақстан, 2014 жыл, 10-11 сәуір
Геомагниттік өріс және оның өсімдіктің өмір сүру деңгейіне әсері
жүктеу/скачать 5,94 Mb. Pdf көрінісі
|
ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ имени АЛЬ-ФАРАБИ AL-FARABI KAZAKH NATIONAL UNIVERSITY (1)
| Геомагниттік өріс және оның өсімдіктің өмір сүру деңгейіне әсері
Барлық зерттеулер көрсеткендей, гомеостазис, яғни фенотип пен генотип құрылымы мен құрамының динамикалық тұрақтылығы геомагниттік өріске байланысты, тіпті оның басқаруында болады деп те айтуға болады. Алынған зерттеулер гелиоботаниканың терең және жалпы түсініктемесін алуға мүмкіндік береді. Мұнымен қоса анықталмаған басқа да сұрақтар туындайды: тірі организмге айтарлықтай қандай геофизикалық факторлар әсер етеді, экожүйенің белгілі - бір өкіліне арнайы әсері бар [3]. Жер бетіндегі көптеген процестерге, соның ішінде биосфераға күн белсенділігі үлкен әсер етеді. Күн белсенділігіне күнде жүріп жататын ішкі процестер жатады және сыртқы формаларының пайда болуы (дақ, факель, хромосфералық жарқылдар), олар энергияны зат түрінде және өрістер түрінде бөледі [4]. Магниттік өрістердің нақты қалай әсер ету механизмі жайлы деректерді Я.Г. Дорфман [5], А.С. Персманның [6] еңбектерінен көруге болады. Дорфманның резонансты теориясына сәйкес, магниттік өрістердің әлсіз ауытқу әрекеттері биосистемада резонансты құбылысқа алып келеді. Тірі жүйеде жиіліктердің мәжбүрленген ауытқуларының өзіндік еркін жиіліктеріне сәйкес келген жағдайда тірі жүйеде қосымша резонансты әсердің пайда болуына алып келеді. А.С. Персман электрлік және магниттік өрістердің ауытқуларының ақпараттың әсері бар деген ойды айтты. Ол бойынша әр түрлі кезеңдерден, амплитудадан, электрикалық және магниттік өрістердің қоршаған ортадағы ауытқуларын қабылдаушы электрмагниттік реттеулердің ішкі жүйесі немесе пайда болған ауытқулар ағзаға жіберіледі [7]. Электромагниттік өрістер экологиялық факторлар пайда болғаннан бастап үш топқа бөлінеді: эволюциялық, тарихи, және қазіргі. Бәрімізге белгілі, жердің магниттік өрісі тіршілік пайда болғанға дейін болғандығы. Осыған орай биосистеманың магниттік өрістерге сезімталдығы эволюциялық болып табылады [8]. Басқа жағынан алғанда адам цивилизациясында көптеген бағыттарда электромагниттік өрістерді пайдалану тарихи дамуына байланысты. Осыған байланысты жасанды пайда болған электромагниттік өрістердің биосистемаға әсері тарихи болып табылады. Негізінен экологиялық факторлар ақпараттық, заттық энергетикалық, физикалық және химиялық болып бөлінеді. Биосистемаға МӨ әсерін физикалық факторға жатқызамыз. Әсер ету деңгейіне байланысты (экстремальді, маза алатындай, мутагенді, тератогенді, летальді, шектеуші), МӨ тым төменгі жиіліктегісін шудың әсері сияқты мазаландырушы деп те айтуға болады. Бірақ эксперименттік зерттеулер нәтижесі 145 көрсеткендей МӨ белгілі бір жиілікте ауыл шаруашылығында өнімділікті арттырушы немес белгілі бір жиілікте өнімділікті төмендетуші шектеуші фактор болып табылуы да мүмкін. жүктеу/скачать 5,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|