Құжат тақырыбы

• 
  Деректер базасының терезесінде Таблицы бөліміндегі өздеріңіз алдыңғы зертханалық жұмыста құрылымын жасаған Оқытушылар кестесін тышқанның сол жақ батырмасын екі рет шертіп (немесе кестенің атын белгілеп,Enter пернесін басып) ашыңыз.
  

• 
  Пән коды өрісін 8- кестедегідей етіп толтырыңыз. Кестені сақтап, жабыңыз.
  

1. 
   Для создания формы Студенттер пішінін жасау үшін:
   
   • 
     Деректер базасының терезесіндегі Формы бөлімін таңдап Создать батырмасын шертіңіз.;
     
   • 
     Ашылған терезенің төменгі жағынан Студенттер кестесін таңдаңыз.
     
   • 
     Автопішін (Автоформа) пунктінен: ленталық (ленточная) түрін белгілеп, <ОК> батырмасын басыңыз. Нәтижесінде деректер енгізілетін пішін жасалынды.
     
2. 
   Студенттер кестесін 2- кестеге сәйкес пішін көмегімен толтырыңыз. 2- кесте.
   

3. 
   Пішінге Студенттер деген ат беріп сақтап, пішінді жабыңыз.
   

2. 
   Конструктор арқылы пішін жасау.
   

• 
  Деректер базасының терезесіндегі Формы бөлімін таңдап Создать батырмасын шертіңіз.;
  
• 
  Ашылған Новая форма сұхбат терезесінен Конструктор режимін таңдаңыз. Пайда болған терезеден Бағалар кестесін таңдап, ОК батырмасын басыңыз. Осы кестенің негізінде пішін жасалынады.
  
• 
  Экранға Конструктор режиміндегі пішіннің терезесі шығады. Саймандар панеліндегі Список полей (өрістер тізімі) батырмасын басыңыз. Ctrl клавишасын сол қолыңызбен жібермей басып отырып барлық өрістерді белгілеңіз. Бұл өрістерді тышқанның сол жағын басқан күйі деректер облысына (область данных) жылжытып алып барыңыз.
  
• 
  өрістер тізімі терезесін жабыңыз. Енді элементтерді пішіннің алаңына қалаңызша ыңғайлы орналастырыңыз.
  
• 
  Студент коды өрісіндегі текстің өлшемін 18 деп беріңіз. Жазбаның өлшеміне сәйкес элементтің өлшемін ұлғайту үшін Формат – размер - по размеру данныхкомандасын орындаңыз. Пішіндіе Бағалар деген атпен сақтап, жабыңыз.
  

1. 
   Деректер базасының терезесінде Бағалар деген пішін пайда болды. Осы пішіннің атына тышқан курсорын апарып екі рет шертіңіз. Ашылған пішін терезесінде Бағаларкестесін төмендегі 3-кестеге сәйкес толтырыңыз.
   

Өздік жұмыс тапсырмалары:

1. 
   Үш кестеден: «Композитор», «Әншілер», «Әндер» тұратын алдыңғы зертхана жұмысында өзіңіз жасаған «Музыкалық альбом» деректер қорын түрлі жолдармен жасалынған пішін көмегімен толтырыңыз.
   
2. 
   Үш кестеден: «Дәрігер», «Пациент», «Бөлімшелер» тұратын «Емхана» өзіңіз жасаған деректер қорын түрлі жолдармен жасалынған пішін көмегімен толтырыңыз.
   
3. 
   Үш кестеден: «Сынып», «Мұғалімдер», «Пәндер» тұратын «Сабақ кестесі» өзіңіз жасаған деректер қорын түрлі жолдармен жасалынған пішін көмегімен толтырыңыз.
   
4. 
   Екі кестеден: «Тауарлар ассортименті», «Сатып алушы» тұратын «Компьютерлік салон» өзіңіз жасаған деректер қорын түрлі жолдармен жасалынған пішін көмегімен толтырыңыз.
   
5. 
   Екі кестеден: «Қатысушылар тізімі», «Баяндамалар тақырыбы» тұратын «Конференция қатысушылары» деректер қорын түрлі жолдармен жасалынған пішін көмегімен толтырыңыз.
   

1. 
   Пішін (форма) дегеніміз не?
   
2. 
   Пішінді жасаудың қандай тәсілдері бар?
   
3. 
   Автоформа дегеніміз не?
   
4. 
   Батырмалық пішінді (Кнопочная форма) қалай жасауға болады?
   
5. 
   Кестені толтырудың қандай тәсілдері бар?
   

• 
  Конструктор сұратудың кех келген типін өз өалауыңыз бойынша жасауға мүмкіндік береді.
  
• 
  Қарапайым сұрату Сұрату шебері (Мастер запросов) белгілі бір кестелердің өрістерінен немесе басқа сұратулардан таңдама (выборка) жасауға мұмкіндік береді
  
• 
  Айқастырылған сұрату (Перекрестные запросы) құрылымдағы деректерді есептеу және талдауды жеңілдететін түрде беру үшін қолданылады. Айқастырылған сұратустатистикалық есептеулер жасап, оның нәтижелерін деректердің екі жинағы (бірі бағандардың, екіншісі жолдардың тақырыптарын анықтайды) бойынша құрылған кесте түрінде топтайды.
  
• 
  Қайталанатын жазбалар қарапайым кестедегі немесе сұратудағы қайталанатын жазбаларды іздеуге сұрату жасайды. Ал Записи без подчиненных пунктін таңдағанда бағыныңқы кестеде ешқандай жазба сәйкес келмейтін жазбаларды іздеуге сұрату жасалынады. Мұндай сұрату көп кестелік деректер базасында қолданылады.
  

Мәндері басқа өрістердің мәндерін есептеудің нәтижесі болатын өрісті есептелетін өріс (вычисляемое поле) деп атайды. Есептелетін өріс тек нәтижелік кестеде ғана болады. Бастапқы (базалық) кестелерде мұндай өріс жасалындайды және кестенің қарапайым сұратуында өзгертілмейді. Сұрату арқылы деректер базасына қатынаушы кез келген адам деректерге қалауынша манипуляция жасап, нәтижелер ала алады, бірақ та бастапқы (исходные) кестелер барлық қатынаушылар үшін бірдей өзгеріссіз түрде қалады.

Формулада квадрат жақшаға алынған есептеуге қатысатын өріс аттары мен математикалық операциялардыі таңбалары жазылады. Мысалы:

Нәтиже : [Гол] / [Ойын]

Есеп беруді өз қалауың бойынша Конструктор көмегімен жасауға, көркемдеудің дайын нұсқаларын қолдануға (автоотчеты) немесе Шебер (Мастер) көмегімен жасауға болады.

Есеп беруді жасаудың алты тәсілі бар:

1. 
   Конструктор өз қалауың бойынша есеп беруді жасауға мүмкіндік береді, алайда бұл тәжірибелі қолданушыңа да оңай емес.
   
2. 
   Есеп беру шебері (Мастер отчетов) кестеден немесе сұратудан өзіңіз таңдаған өрістер негізінде есеп беруді және есеп берулердің макетін жасауға мұмкіндік береді. Есеп беруді жасаудың бұл тәсіл ең ыңғайлысы.
   
3. 
   Баған түріндегі және лента түріндегі Автоматты есеп берулер (Автоотчет в столбец, Автоотчет ленточный) – есеп берулерді жасаудың ең қарапайым оңай тәсілі, мұнда есеп беру негізге алатын кестенің немесе сұратудың атын көрсетсеңіз болғаны, қалғанын. Есеп беру шебері өзі атқарады.
   
4. 
   Диаграмма шебері (Мастер диаграммы) есеп беруді диаграмма түрінде жасауға көмектеседі.
   
5. 
   Пошталық жапсырмалар (Почтовые наклейки) пошталық жапсырмаларды баспаға шығаруға пішімделген есеп беруді жасайды.
   

1-Жаттығу. «Есеп берумен жұмыс»

• 
  Отчеты бөліміне өтіп, ашқан терезеден <Создать> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Ашылған терезеден Есеп беру шебері (Мастер отчетов) пунктін таңдаңыз;
  
• 
  Терезенің төменгі бөлігіндегі ашылмалы тізімнің тілшесін басып, пайда болған тізімнен Оқытушылар кестесін таңдаңыз.
  
• 
  <ОК> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Ашылған терезеден пішінде болуы керек барлық өрістерді таңдаңыз. Бқл жаттығуда барлық өріс керек болғандықтан  батырмасын басыңыз;
  
• 
  <Далее> батырмасын басыңыз. Ашылған терезеде барлық өрістердің тізімі тұрады;
  
• 
  «Қызметі» деген өрісті белгілеп,  батырмасын басыңыз. Осы арқылы сіз деректердің қызмет бойынша топталуын анықтап бересіз.
  
• 
  Тағы да <Далее> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Пайда болған терезенің параметрлерін өзгертпейтін болғандықтан, тағы да <Далее> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Пайда болған терезеден есеп беруді көркемдеудің стильдерін таңдаңыз да тағы да <Далее> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Келесі пайда болған терезеде Оқытушылар деп есеп беруге ат беріңіз.
  
• 
  <Готово> батырмасын басыңыз. Экранда дайын есеп беру тұрады. Көріп алған соң, оны жабыңыз. .
  

1-Жаттығу. «Сұратуларды жасау және қолдану»

1. 
   Оқытушылар кестесінің негізінде Фамилия, Аты, Әкесінің аты және Қызметі өрістері көрсетілетін таңдамаға қарапайым сұрату жасау.
   

• 
  Деректер базасының терезесінде Запросы бөліміне өтіңіз;
  
• 
  Ашылған терезеде <Создать>батырмасын басыңыз;
  
• 
  Пайда болған «Новый запрос» терезесінен Простой запрос пунктін белгілеп <ОК> басыңыз;
  
• 
  Пайда болған терезедегі Таблицы/запросы жолынан Оқытушылар кестесін таңдаңыз (егер басқа кестелер мен сұратулар жасалынбаса, ашылған тізімде тек осы кестенің аты ғана тұрады);
  
• 
  в окне «Доступные поля» терезесінде Фамилия жолын белгілеп, . батырмасын шертсеңіз Фамилия сөзі «Выбранные поля» терезесіне тауысады;
  
• 
  осылайша «Выбранные поля» терезесіне «Аты», «Әкесінің аты», «Қызметі» өрістерін ауыстырыңыз. (Мұнда ауыстыру реті (порядок) маңызды, соған сәйкес деректер көрсетіледі);
  
• 
  <Далее> батырмасын басыңыз;
  
• 
  Задайте имя запроса параметрінің жолында жаңадан Оқытушылар қызметі деп ат беріңіз;
  
• 
  <Готово> батырмасын басыңыз. Нәтижесінде экранға сұрату нәтижелерінің кестесі шығады.
  

2. 
   Параметрлі таңдамаға сұрату жасау.
   

• 
  Жоғарыдағы 1-ші пункте жасағаныңыздай Оқытушылар кестесінің мына өрістеріне таңдамаға сұрату жасаңыз: «Фамилия», «Аты», «Әкесінің аты», «Оқитын пәндер».
  
• 
  Бұл сұратуға Оқитын пәндер деп ат беріп, <Готово> батырмасын басыңыз.
  
• 
  <На экране> батырмасын басыңыз. Сонда экранға сұрату нәтижелері бар кесте шығады.
  
• 
  Конструктор режиміне өтіңіз. Ол үшін мына  батырманы басып немесе Вид– Конструктор командасын орындаңыз;
  
• 
  Условия отбора параметрінің жолында «Фамилия» өрісіне мына тіркесті енгізіңіз (жақшаларды да жазу керек): [оқытушы фамилиясын енгіз];
  
• 
  Сұратуды орындаңыз: саймандар панеліндегі мына батырманы  басып немесе Запрос– Запуск командасын орындау арқылы;
  

Жасалынған сұратуды басқа режимде орындату үшін:

• 
  Запросы бөлімін ашып, керекті сұратуды белгілеп, <Открыть> батырмасын басыңыз.
  
• 
  Ашылған терезеде Гришин деген фамилияны теріп <ОК> батырмасын басыңыз. Нәтижесінде экранда Гришин деген оқытушы туралы (оның аты, әкесінің аты, оқитын пәні) деректері бар кесте пайда болады.
  
• 
  Сұратуды сақтап, сұрату терезесін жабыңыз.
  

3. 
   Конструктор көмегімен сұрату жасау. Фамилиясы, аты, әкесінің аты, топ номері, пән және пәндер бойынша бағалары көрсетілетін сұратуды Конструктор арқылы жасаңыз. Ол үшін:
   

• 
  Сұратуды жасау тізімінен Конструкторды таңдаңыз.
  
• 
  Қажет кестелерді (Студенттер, Бағалар, Пәндер) бір-бірден белгілеп, Добавить батырмасын басу арқылы таңдаңыз.
  
• 
  Таңдап болған соң Закрыть батырмасын басыңыз.
  
• 
  Студенттер, Бағалар кестесінен Фамилия, Аты, Әкесінің аты, топ номері өрістерін, ал Пәндер кестесінен Бағалар, Пән аты өрістерін. таңдаңыз. Ол үшін өрістің атын тышқан курсоры арқылы екі рет шертсеңіз болды немесе тышқан курсорының көмегімен өрістің атын сұрату ұяшығына сүйреп алып барасыз.
  
• 
  Бағалар өрісінің астындағы Условие отбора атты жолға 4 Or 5 деп жазыңыз. Саймандар панелінен Леп бегісі ! батырмасын басыңыз.
  

• 
  Сұратуды Успеваемость 1 деген атпен сақтаңыз.
  

4. 
   Өз беттеріңізбен есептелетін өрісі бар сұрату (запрос с вычисляемым полем) жасап көріңіз. Access-Справка менюінің қызметін пайдаланыңыз.
   
5. 
   «Жалақы» (Зарплата) өрісін на 20 %. арттыру арқылы жасалынатын «Қосымша» (Надбавка) есептелетін өрісті өз бетіңізбен жасаңыз.
   
6. 
   Өз беттеріңізбен айқастырылған сұрату жасауды үйреніңіз. Ол үшін Access-Справка менюінің қызметін пайдаланыңыз.
   
7. 
   Өз беттеріңізбен есеп беру жасап үйреніңіздер.
   

1. 
   «Музыкалық альбом» деректер қорына типтері әртүрлі 3 сұрату жасаңыз.
   
2. 
   «Емхана»деректер қорына 3 түрлі сұрату жасаңыз.
   
3. 
   «Сабақ кестесі» деректер қорына 3 түрлі сұрату жасаңыз.
   
4. 
   Задайте к базе данных «Компьютерліксалон»деректер қорына 3 түрлі сұрату жасаңыз.
   
5. 
   «Конференция қатысушылары» деректер қорына 3 түрлі сұрату жасаңыз.
   

1. Сұрату, есеп беру деген не?

2. Сұрату, есеп берудің жасаудың қандай тәсілдері бар?

3. Сұратудың қандай типтері бар?

4. Есептелетін өріс (вычисляемые поля) қалай жасалады?

5.Шарты бар сұратуды жасағанда қандай операциялар қолданылады?

HTML-құжаттарды WEB-броузерлердің түрлі типтері арқылы көруге болады. HTML қолдану шрифтерді, сызықтарды және түрлі графикалық элементтерді қолданып кез келген оны көру жүйесінде көрсету үшін құжаттарды пішімдеуге мүмкіндік береді. Көптеген құжаттар тақырып, параграф және тізімдер сияқты стандартты элементтерден тұрады.

HTML-дің тегтерін қолдана отырып сіз браузерге өз құжатыңызды экранда қалай көргіңіз келетіні жайлы ақпарат бересіз.

HTML тегтері шартты түрде екі категорияға бөлінеді:

• 
  Құжаттың денесі тұтастай WEB-броузер арқылы қалай көрсетілетінін анықтайтын тегтер;
  
• 
  Тақырып пен құжат авторы сияқты құжаттың жалпы қасиеттерін тегтер.
  

HTML-құжаттарды кез келген текстік редактор немесе арнайы HTML-редакторлар мен конвертерлер арқылы жасауға болады. Біз Блокнот текстік редакторында жасап үйренеміз.

Барлық HTML тегтері "<" символынан басталып, ">" символына аяқталады. Бастау (стартовый) тегі және аяқтау (завершающий) тегі болады.

Мысал ретінде бастау тегі мен аяқтау тегінің арасына орналасқан , құжат тақырыбын сипаттайтын тақырып тегін келтірейік:

Кейбір тегтер, мысалы,

Кестелерді бейнелеу үшін HTML тегтерінің бірнеше түрі қолданылады:

• 
  TABLEтегтері – бүкіл кестенің спецификациясын қоршайды.
  

• 
  Міндетті емес элемент CAPTION– кестенің тақырыбын (атын) спецификациялайды.
  
• 
  TRтегтері – кесте жолдарын спецификациялайды.
  
• 
  TH тегтері – жолдар мен бағандардың тақырыптарын спецификациялайды.
  
• 
  TDтегтері– кестедегі деректерді (кесте ұяшықтарының ішіндегісін) спецификациялайды.
  

Қарапайым мысалды: тақырыбы жоқ, 2 жол 2 бағаннан тұратын сандар кестесін (бірлік матрица) қарастырайық. Оның HTML коды мынандай болады: