Адамның қайталанбастығы- оның даралығында. Даралық пен жеке
тұлға тең мағыналы ұғымдар емес. Даралық ұғымда көбінесе
индивидтің табиғи, туа біткен қасиеттері ескеріледі (темперамент
т.б), ал тұлға- адамның әлеуметтік сипаты. Жеке тұлғаның өзін-өзі
іске асыра алуына, жетістіктерге қол жеткізуіне, іс-әрекетіне қарап
оған баға беріледі.
Психологиялық-педагогиялық әдебиеттерде К.К.Платонов,
Л.С.Выготский, А.Н.Лентев т.б ғалымдар еңбектерінде жеке тұлға
ұғымына түрлі зерттеулер жүргізіліп, анықтамалары берілген.
Жеке тұлға- қоғамдық өмірдегі күрделі, көп жақты құбылыс,
қоғамдық қатынастар жүйесінің бір бөлігі. Жеке тұлға- қоғамдық
мәні бар адам. Кез келген адам өмірге индивид болып келіп, тек
қоғамдық және еңбек іс-әрекеттері арқылы ғана жеке тұлғаға
айналады.
Жеке тұлғалық қаситтері арқылы адам қоғамдық қатынастарға
қатысады.
ЖЕКЕ ТҰЛҒА ҰҒЫМЫНЫҢ
ӨЗЕГІ НЕ?
Жеке тұлға” термині бірнеше түрлі мағынаға ие. Оны
зерттеумен психологияның түрлі аспектілерін құрайтын
ерекше бөлім айналысады, ол – персонология (ағылшын
тілі, “personaliti”, латын тілі “persona” – жеке тұлға,
даралық ұғымдарын білдіреді.. Персонология (жеке тұлға
психологиясы.– адамның даралық ерекшеліктерін түрлі
зерттеу тәсілдері арқылы түсіндіруге тырысатын пән
болып табылады.
Адам баласын біз қашан жеке тұлға деп айта аламыз.
Адам баласы табиғаттың ерекше кемелденіп жетілген
өнімі. Ол – белгілі бір қоғамның мүшесі, ол қандайда бір
іспен шұғылданады, оның өз тәжірибесі , білімі, түйген
ойы мен көзқарасы, өзіне ғана тән өзіндік ерекшеліктері
болады. Ендеше, жеке тұлға — түрлі психологиялық
ерекшеліктері әлеуметтік ортамен шарттас, тұрақты,
адамның өзіне де, өзгелер үшін маңызды де болып
табылатын адамгершілік әрекеттерін анықтайтын
қасиеттер жиынтығының иегері болып табылады. Яғни
бұл өте күрделі компоненттер жиынтығы. Сондықтан
бұлар адамның жекелігін, басқаларды
қайталамайтындығын дәлелдейді.
Жеке тұлға – дүние таным қабілеті бар, сыртқы ортаның
неше түрлі әсерлерін бастан кешіріп, оларға төзімділік
көрсете алатын, табиғатты өзгертуге ықпал ете алатын
жан.
|
