Рефлекс доғасы.Рефлекс – жүйке жүйесінің негізгі қызметі. Рефлекс дегеніміз – орталық жүйке жүйесінің қатынасуымен денеің тітіркеністерге жауап әсері. Жүйке тітркеністерінің рецептордан эффекторға дейінгі өтетін барлық жолы «рефлекс доғасы» деп аталады. Рефлекс доғасы 5 бөлімнен тұрады:
рецептор;
Рефлекстің пайда болуы үшін «рефлекс доғасының» барлық бөлімі болуы шарт. «Рефлекторлық доғаның» кез келген бөліміндегі зақымдану рефлекстің дәлдігін жояды, немесе ол толық жоқ болады. Мысалы: наркоз беру арқылы орталық жүйке жүйесін рефлекске қатынастырмау нәтижесінде бүкіл денені жансыздандыру немесе белгілі бірмүшеге дәрі жіберу арқылы жүйке доғасының бір бөлімін қатынастырмастан сол аймақты, мүшені жансыздандыру мүмкін.
Рефлекстердің жіктелуі:
Биологиялық бағыттағы рефлекстер: қорғану, қоректік, жыныстық (көбею және ұрықтану жөніндегі, қамқорлық);
Рецепторлардың түріне қарап рефлекстер:
экстрорецептивтік немесе сыртқы ортадан жарықты, дыбысты, дәмді, оның ыстығы мен суықтық өзгерістерін қабылдайтын рецепторлар;
интрорецептивтік ішкі жүйелердегі тітіркеністерді қабылдайды (олар мүшелердің қызметі мен өзгеруі, ішкі ортаның күйімен байланысты). Интрорецепторлардың кейбіреулері бұлшық етте, сіңірде, буын қалталарында орналасады. Оларды «буын сезім рецепторлары» немесе « проприорецепторлар» деп атайды.
«Жұмысшы мүшенің» қызметіне байланысты пайда болған рефлекстер:
қимылдың (жүрек, қаңқа, тамырдың және ішкі мүшелердегі біріңғай салалы бұлшық еттердің жиырылуы);