4. Биомаркерлер - бұл пациенттің сұйықтықтары мен тіндерінде сау адамның қалыпты деңгейінен асатын заттар. Ісік маркері немесе ісік биомаркері деген термин, әдетте, биомаркермен қатар қолданылады, бірақ онкологияда ғана қолданылады. Яғни, анықтама бойынша биомаркер дегеніміз неғұрлым кең ұғым.
Кейде аналық без қатерлі ісігі бар әйелдердің қанында жоғарылайтын тағы бір ісік маркері CA-125, аналық без қатерлі ісігі бар әйелдерде де жоғарылауы мүмкін. Бұл маркердің сезімталдығы мен ерекшелігінің болмауына байланысты, ол трансвагиналды ультрадыбыспен бірге қолданылады.
5. Адам инсулинін өндіру де гендік инженерия әдістерін қолдануға негізделген. Адам инсулинінің аминқышқылдарының тізбегін Фредерик Сенгер 1958 жылы жасаған болатын. Өздеріңіз білетіндей, инсулин осы екі тізбекте орналасқан цистеин аминқышқылдарының арасындағы екі дисульфидті көпірмен байланысқан екі пептидтік А және В тізбектерінен тұрады, үшінші дисульфидті көпір А тізбегінде орналасқан. 20 жыл ішінде адам инсулині рекомбинантты ДНҚ технологиясының көмегімен жасалды. Адамның рекомбинантты инсулині инсулиннің әрбір тізбегінің ДНҚ-ны әлсіреген инфекциялық емес E. coli штаммдарының ДНҚ-на бөлек енгізу арқылы синтезделеді. Бөлудің бірнеше циклынан кейін бактериялар әр инсулин тізбегінің бірнеше көшірмесін жасай алады. Инсулин молекуласының жеке тізбектері бактериялардан тазартылады. Рекомбинантты инсулин молекуласын тазартқаннан кейін оның жұмысын жақсарту үшін молекуладағы бір аминқышқылы ауыстырылады. Бұл өзгерістер жылдам немесе ұзақ әсер ететін инсулинді өндіруге ықпал етеді. E. coli және Saccharomyces cerevisiae қолдану кезінде өндірілген рекомбинантты адам инсулині жануарлар инсулинімен кездесетін қауіпті жанама әсерлер туғызбайды.
6. Интерферон — табиғаты ақуыз болып келетін организмнің қорғаныс заттары. Вирустардың торшаға енуіне жауап ретінде омыртқалылар торшалары өндіреді. Интерферон негізгі үш түрін ажыратады: лейкоциттік (а), фибробластық (Р), иммундық (ү).
Достарыңызбен бөлісу: |