Жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Бірінші басылым Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы  басылым 

Ғалымдардың болжамы бойынша пестецидтердің көмегімен адамның және үй 

және 1млд. жуық ауруларды болдырмауға қол жеткізілді. 

Пестецидтерді қолдану толығынан дерлік мына ауруларды безгек, кене энцефалиті, 

туляремия және т. б. жоюға мүмкіндік береді. 

Есептеулер қоршаған ортаға енгізілген улардың тек бір пайызын ғана, олар қарсы  

пайдаланатын ағзалар мен тікелей жанасатынын көрсетті. Ал қалған массасы қоршаған 

ортаның әр түрлі звеноларына түседі. Олалдың әсері ізсіз кетпейді. Сондықтан 

ацетилхолинэстеразаға әсер ете отырып, осы екі түрдің пестицидтері жүйке сигналдарын 

бөгеттейді, ал ол кезегінде жалпы жүйке жүйесінің жұмысының бұзылуына әкеледі.АХЭ 

ферметінің әрекеті бөгеттелген кезде, ацетилхолин синаптикалық саңылауларда 

жинақтала бастайды, соның нәтижесінде жүйкелік берілу бұзылады, паралич, өлімге де 

соқтыруы мүмкін. Тура осылай әскери уландырғыш заттар-зарин,зоман және V-газдар 

әсер етеді. 

Хлорорганикалық заттар одан да қауіпті. Жоғары токсикалық және биологиялық белсенді, 

олар қоршаған ортада және тірі организмдерде тұрақты, қоректік тізбекте жинақталу 

қабілеті бар.Олардың ыдырау немесе трансформациясының өнімдері, бастапқы 

пестицидтерге қарағанда анағұрлым тұрақты,олар да жоғары  

Диоксиндерден осы күнге дейін Вьетнамдағы бүкіл тірі зат зардап шегуде.  Сонау соғыс 

кезінде АҚШ-тың әскері дефолианттармен ормандарды өңдегеннен жарты ғасыр өтсе де 

диоксиндер (олар өте баяу ыдырайды және суда ерімеген соң, сумен шайылмайды) 

топырақта қалып қойған.  

Белгілі пестицидтерді қолдана отырып, адам бастапқы әрекет ретінде олардың 

токсикалылығын пайдаланады. Қазіргі заманғы препараттарды қолдану одан да күрделі, 

оның өңдеу және жасалу жұмыстарына жаңа жолдар іздестірілуде. 

Мысалы, пестицидті жасау кезінде биотрансформация құбылысын пайдалануға болады, 

салыстырмалы түрде қауіпсіз зат нысана-организмде токсикалық затқа 

трансформацияланады. Осылай, әлсіз токсинді ацефат (пропестицид) бунақдене-зиянкес 

организмінде таңдамалы әрекет етуші инсектицид метамидофосқа айналады. 

Қазіргі кезде пестецидтердің қауіпін азайту мақсатында мынадай талаптар қойылады: 

1) адамға, ауыл шаруашылық жануарларына жән басқа да қоршаған ортаның 

объектілеріне төменгі өткір улылықта болуы; 

2) шағын мөлшермен ұзақ  әсер еткенде зиянды эффектілерінің жоқ болуы, оның ішінде 

мутагенді, канцерогенді и тератогенді әсерлер  (тератогенді – ұрықты зақымдайды).  

Пестецидтердің мынадай ерекшеліктері болу керек:төменгі тұрақтылық;зиянды 

зиянкестермен күресуде жоғарғы тиімділігі;қолдануда экономикалық біртұтастығы. 

Тікелей әсер ететін минералды тыңайтқыштардың құрамында  

өсімдіктерге

  тікелей қорек 

болатын 

N

, 

, 

K

Mg

, 

, 

Mn

және кешенді тыңайтқыштар деп бөлінеді. Жай минералды тыңайтқыштардың құрамында 

өсімдікке қорек болатын негізгі элементтердің (

азот

фосфор

калий

әрі олардың 

концентрациясы

 көп емес. Оларға 

азотты

 

тыңайтқыштар

фосфор 

, 

калий тыңайтқыштары

микротыңайтқыштар

 жатады. Жанама әсер 

ететін Минералды тыңайтқыштар (

әк

, 

бор

гипс

доломит

және физикалық - химиялық қасиетін жақсарту үшін пайдаланылады. Мысалы, 

топырақтың қышқылдығын жою үшін ұнтақталған 

әк

,

, 

бор

құрамында  

натрий

  

иондарының

Na

+

(

CaSO

,

2H

O

) себіледі. Минералды тыңайтқыштар қатты (ұнтақталған, түйіршіктелген) 

аммиак суы

, 

сұйық аммиак

өсімдіктердің сіңіруіне байланысты Минералды тыңайтқыштар суда еритін (

қос 

 

жүктеу/скачать 1,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: