32
Тақырып № 6. Отбасы және қазіргі заман.
Дәріс тезистері:
Отбасы кроссмәдени және тарихи перспективада.
Отбасы -
әлеуметтік институт, қоғамның негізгі ұясы, атап айтқанда,
мынадай белгілермен сипатталатын:
некеге тұрудың еріктілігі;
отбасы мүшелері тұрмыс ортақтығымен; неке қатынастарына
тұрумен; бала тууға, әлеуметтендіруге
және тәрбиелеуге
ұмтылумен байланысты.
Отбасы типологиясы.
Туыстық байланыстар құрылымының
негізінде нуклеарлы және кеңейтілген отбасы бөлінеді.
Нуклеарлық отбасы - ортақ шаруашылық жүргізетін және
балалары бар екі адамнан тұратын отбасы.
Кеңейтілген отбасы -
бірге тұратын немесе бір-бірімен қатар тұратын, қан туысындағы
(әжелер мен аталар, күйеулер
мен әйелдер, немерелер)
адамдардың бірнеше ұрпағынан тұратын дәстүрлі түрдегі отбасы.
Неке мен туысқандық. Некені екі ересек адамның жыныстық
одағы қоғам тарапынан мойындау және мақұлдау ретінде
анықтауға болады. Туыстық - неке қию кезінде туындайтын
немесе адамдар (әкелер, аналар, балалар, әжелер, аталар және т.
б.) арасындағы қан байланысының салдары болып табылатын
қатынастар.
Отбасының әлеуметтік қызметтері: репродуктивті, тәрбиелік,
шаруашылық-тұрмыстық,
экономикалық, бастапқы әлеуметтік
бақылау, рухани қатынас, әлеуметтік-статустық, бос уақыт.
Отбасының
әлеуметтанулық
перспективалары.
Жаңа
отбасылық-неке қатынастарының қалыптасуының маңызды
міндеттерінің бірі өскелең ұрпақтың отбасылық мәдениетін озық
тәрбиелеу болып табылады.
Отбасындағы
қарым-қатынастардың
өзгеруі.
Отбасы
қатынастарындағы неғұрлым маңызды
және қауіпті белгілер
болып
табылады:
ерлі-зайыптылардың
жақындастыққа
ұмтылысын
азайту;
ерлі-зайыптылар
бір-біріне
ұнауға
ұмтылмайды; балаларды тәрбиелеумен байланысты барлық
мәселелер жанжалдар мен өзара шиеленістерді тудырады; ерлі-
зайыптылар олар үшін маңызды
мәселелердің көпшілігіне
қатысты бірдей пікірге ие емес; күйеуі мен әйелі бір-бірінің
сезімдерін нашар түсінеді; ерлі-зайыптылардың бірі барлық
уақытта басқаның тілегі мен пікіріне жол беруге мәжбүр деп
33
санайды; серіктестермен өз проблемалары мен қуанышымен
бөлісуге қажеттілік жоқ деп санайды.
Неке мен отбасының альтернативті формалары:
азаматтық
некелер, толық емес отбасылар немесе бір ата-анасы бар
отбасылар, бір жынысты некелер, жалғыздық және коммуналар.
Отбасы мен отбасылық қарым-қатынастарды салыстырмалы
зерттеу.
Басқа елдерде өткізілетін отбасылық саясатпен
салыстырғандағы мемлекеттің
отбасылық саясатын бағалау;
ерлер мен әйелдердің білім, отбасылық өмірі мен кәсіби
мансабын табысты ұштастыру мүмкіндігі; тууды ынталандыру
және қалаусыз қалумен күрес.
Достарыңызбен бөлісу: