Жұмыс оқу бағдарламасының титулдық парағы

Жұмыс оқу бағдарламасының

титулдық парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/30

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі 

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті 

Биотехнология кафедрасы

 

Ауылшаруашылық жануарлар морфологиясы пәнінен

Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы

5В080200 мамандық (тарының) сырттай оқу нысанындағы

студенттеріне арналған

       

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

Павлодар

Кегль 14,

буквы

строчные,

кроме

первой

прописной

Мамандықтың мемлекеттік жалпыға

міндетті білім беру стандарты және типтік

бағдарлама негізінде әзірленген жұмыс оқу

бағдарламасын бекіту парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/31

                   БЕКІТЕМІН 

                   ОІ жөніндегі проректор

                   ___________  Н.Э. Пфейфер

     (қолы)                  

                   2010 ж. «___»____________

Құрастырушы:

 _________   б.ғ.д. профессор Аятхан М.

                            (қолы) 

                  

Биотехнология кафедрасы 

 

                                                                                 

 

Ауылшаруашылық жануарлар морфологиясы

 

пәні бойынша

                       

Мал   шаруашылығы   өнімдерін   өндіру   технологиясы

 

5В080200

 

мамандық   (тарының)

сырттай оқу нысанындағы студенттеріне арналған

            

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты

ҚР МЖМБС 3.08.360 – 2006 және типтік бағдарлама негізінде әзірленген 2006 ж. 22.06.

РОӘК бұйрығымен бекітілген.

    

2010ж.

 «17»_тамыз  кафедра отырысында ұсынылған №__1_ хаттама. 

Кафедра меңгерушісі ____________        М.С. Омаров      2010 ж. «17» _тамыз_

            (қолы)

        (А.Ж.Т.)

Факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

____________________________________________ 2010 ж. «25»  тамыз   №____ хаттама 

ОӘК төрағасы  ________________        М.Е. Жагипарова  200_ж. «_____»___________

    (қолы)

                  

КЕЛІСІЛГЕН 

АТФ Факультет деканы ________        Т.К. Бексеитов       200_ж. «_____»________                

                                           (қолы)

 

МАҚҰЛДАНДЫ:

ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________    А.А. Варакута         200_ж. «_____»_______             

                                          (қолы)

            

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған  

20__ж. «___»______________  №____ хаттама 

1 Пәннің мақсаты  –  студенттерге торша және ұлпа туралы заманауи

білім беру, жануарлардың дене мүшелері мен жүйелерінің құрылымын үйрету

пәннің негізгі мақсаты болып табылады. 

Пәннің міндетері:

 жасушаның құрылымы және қызметін білу;

 ұлпалардың морфологиясы, қызметі мен жіктелуімен танысу;

 жалпы эмбриологияны үйрену;

 жануарлар анатомиясын білу.

Пәнді үйренгеннің нәтижесінде студенттер келесі мәліметерді:   

 жануарлар организімі торшаларының, ұлпаларының, мүшелерінің 

микроскопиялық   және   субмикроскопиялық   құрылысы   мен   дамуы   туралы

толық білуге тиісті.

білуге тиісті:

 жануарлар организмдерінің шығу тегі мен

дамуын филоонтологиялық тұрғыдан және дене мүшелерінің анатомиялық,

микроскопиялық   және   субмикроскопиялық   құрылысын,   олардың   орналасу

орындарын (топографиясын)

Пәнді үйренгеннің нәтижесінде студенттер істеуге тиісті:

 микроскоппен жұмыс жасауды және зерттеуге қажет гистологиялық 

препаратарды дайындау және зерттеу әдістерін толық меңгеру;

 түрлі торшалар, ұлпалар, мүшелер және мүшелер жүйесінің 

микротографияларын оқып талдай алуға;

 мүшелердің массасын, мөлшерін,табиғи түсін және 

консистенциясын анықтау;

 денедегі кез келген мүшені табу және тірі жануарлардың барлық 

мүшелердің топографиясын  

Келесі тәжірибелік машықтарға ие болу керек:

 жануарлар денесі тірек – қимыл аппаратының, тері жабыны мен 

оның туындыларының, азық қорыту, тыныс алу, несеп шығару және көбею

мүшелерінің, тамыр, жүйке мүшелерінің толық меңгеріп алады. 

2 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған

білім, икемділік және машықтар қажет: 

 анатомия

 зоология

 жануарлар физиологиясы

 жалпы биология 



3 Постреквизиттер 

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және машықтар келесі

пәндерді меңгеру үшін қажет:

 мал дәрігерлік негіздері

 мал жануарларды азықтандыру

 ауыл шаруашылық жануарларды өсіру мен селекциясы

 генетика биометрия негіздерімен

4 Пәннің мазмұны 

4.1 Пәннің тақырыптық жоспары 

№

р/с

Тақырыптар атауы

Сабақ түрлері бойынша қарым-қатынастық сағаттар саны 

дәріс-

тер

практи-

калық

(сем)

Зертха-

налық

студия-

лық

жеке

СӨЖ

1

Кіріспе

1

-

-

22,5

2

Жалпы   цитология

негіздері   (торша

туралы ілім)

1

-

1

22,5

3

Жалпы

эмбриология 

1

-

-

22,5

4

Жалпы гистология 

1

-

1

22,5

5

Анатомия

2

9

1

27

         БАРЛЫҒЫ :

6

9

3

117

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны

            Тақырып 1. Кіріспе. Морфология пәні бойынша түсінік. Анатомия,

цитология,   гистология   және   эмбриологияның   биологиялық   және

биотехнологиялық пәндер ішіндегі алатын орны. Қазіргі эволюциялық және

функционалдық морфологияның маңызы. 

             Ұжымдық және фермерлік шаруашылықтарда мал шаруашылығын

жедел   өркендету   мақсатына   сәйкес   білікті   мал   мамандарын   дайындауда

анатомия, цитология, гистология және эмбриологияның атқаратын ролі. 

                   Анатомия,  цитология,  гистология  және эмбриология  ғылымдары

дамуының қысқаша тарихы. Ғылымдардың жануалар морфологиясы дамуына

қосқан үлесі. Қазақстан ғалымдарының жануарлар морфологиясы бойынша

жүргізген   зерттеулері.   Организмнің   құрылысы   және   дамуының

биоморфологиялықө   заңдылықтары.   Тіршілік   негізінің   сипаттары   мен

қамтамасыз ету жүйелері. 

                      Жануалар   организімі   құрылысының   құрылымдық   деңгейлері.

Филогенез   және   онтогенез   туралы   түсінік,   олардың   негізгі   заңдылықтары.

Эволюцияның   негізгі   бағыттары,     бейімделудің   биологиялық   негіздері,

жануалар   түрлері   мен   жеке   организмдер   өзгергіштіктерін   анықтайтын

факторлар ( тіршілік ортасы, қоректену сипаты, қозғалу түрлері және т.б.)

жануарлар   тұқымы   мен   жасына   байланысты   құрылыс   ерекшеліктеріне

доместикацияның (жануарларды қолға үйрету) әсері. Жануарлар мүшелерінің

құрылысы   мен   дамуындағы   қалаптылық   (норма),   әркелкілік(   варианттар)

және   ауытқушылық   (анамалия)   туралы   түсінік.   Мал   шаруашылығын

өркендету бағытына байланысты морфология пәнінің мақсаттары. 

            Тақырып 2 Жалпы цитология негіздері (торша туралы ілім)   

              Цитология – жануарлар торшалары құрылысындағы заңдылықтар

туралы ілім. Оның маңызы. Организімдегі құрылымдық  - қызметтік ең ұсақ

бірлік   торша   туралы   түсінік.   Торша   түрлері   және   олардың   айырмашылық

белгілері. Торша ядросы мен оның құрам бөліктерінің құрылысы, химиялық

құрамы және қызметі. 

            Тақырып 3. Жалпы эмбриология 

                       Эмбриологиялық биотехнологиялық маңызы. Жыныс торшалары,

дамуы   мен   қызметі   және   құрылыс   ерекшеліктері.   Аталық   жыныс

торшалалары – спермийлердің микроскопиялық және ультрамикроскопиялық

құрылысы. 

           Спермиогенез – спермийлердің дамуы. Аналық жыныс торшалары –

жұмыртқа   торшаларының   микроскопиялық   және   ультрамикроскопиялық

құрылысы. 

           Жұмыртқа торшаларынң түрлері. Овогенез – жұмыртқа торшаларың

дамуы.   Жануалар   эмбрионалдық   дамуының   негізгі   кезеңдері:   ұрықтану,

зиготаның бөлшектенуі, гаструляция, гистогенез және органогенез. 

            

 Тақырып 4 Жалпы гистология

                         Ұлпа туралы түсінікке анықтама. Ұлпалардың морфологиялық

фунционалды   және   генетикалық   жіктелуі.   Ұлпаның   эволюциялық   дамуы,

ұлпаның діңгекті және диффенциалдық торшалары туралы түсінік.            

Эпителий   ұлпасы.   Эпителий   ұлпасының   жалпы   сипаттамасы,

морфологиялық   белгілері,   (шекаралық   орналасуы,   торшалардан

тұратындығы,   торшалардың   полярлығы,   қан   және   лимфа   тамырларының

жоқтығы). Эпителий ұлпасының жіктелуі.

            Дәнекерлік (тірек – трофикалық) ұлпа

            Дәнекер ұлпасының жалпы сипаттамасы: шығу тегі, орналасу орны,

құрылысы және қызметі. Тірек – трофикалық ұлпаның жіктелуі. 

   Тірек ұлпа. Тығыз қалаптасқан және тығық қалыптаспаған дәнекер

ұлпа. Коллагенді және эластинді (серпімді) ұлпа. 

             Ет ұлпасы

             Ет ұлпасының жалпы сипаттамасы: шығу тегі, орналасу орны және

қызметі.  Ет  ұлпасының   жіктелуі.   Жүйке   және   дәнекер   ұлпасымен  қызметі

жағынан   бірлестігі.   Бірыңғай   салалы   ет   ұлпасы,   микроскопиялық   және

электронды   микроскопиялық   құрылысы,   жиырылу   сипаты.   Көлденең

жолақты   бұлшықет   ұлпасы,   микроскопиялық   және   электронды

микроскопиялық  құрылысы, жиырылу сипаты.  Көлденең жолақты жүрек т

ұлпасы.   Жүрек   ет   ұлпасының   жұмысшы   және   өткізгіш   бөліктерінің

құрылысы. 

            Жүйке ұлпасы

             Жүйке ұлпасының жалпы сипаттамасы: шығу тегі, орналасу орны,

құрылысы және қызметі.

    Миокология.   Белсенді   қозғалыс   мүшелер   жүйесі   ретінде   бұлшық

еттерге жалпы сипаттама. 

  Тұлға және бас қаңқасының құрылысы және онтофилогенезінің

жалпы заңдылықтары.

   Аяқ қаңқасы үй жануарларынының белбеу қаңқасы мен аяқтың еркін

қозғалатын бөлімі құрылысының жалпы сипаттамасы. 

  Тақырып 5 Анатомия 

            Тірек – қимыл аппараты 

            Локомоторлық аппараты (қаңка, сүйектер байланысы, бұлшық еттер

мен   олардың   көмекші   мүшелелері)   енжарлық   (пассивті)   және   белсенді

(активті) мүшелерінің құрылысы. Остеология. 

            Мүше ретіндегі сүйектің құрылысы.Тұлға қаңқасы. Тұлға қаңқасының

құрылысы мен онтофилогенезінің жалпы заңдылықтары. Бөлімдері.

           Бас қаңқасы. Бас қаңқасы мен оның, бөлімдерінің жалпы сипаттамасы,

онтогенезі және филогенезі. 

               Аяқ қаңқасы. Үй жануарларының белбеу қаңқасы мен аяқтың еркін

қозғалатын бөлімі құрылысының жалпы сипаттамасы. 

4.3 Зертханалық сабақтардың мазмұны және тізімі 

2 Тақырып Жалпы цитология негіздері 

1.   Оптикалық   микроскоптың   құрылысы.   Оптикалық   микроскоппен   жұмыс

істеу ережелері. 

2.   Дене   торшасының   құрылысы.   Торша   ядросы   мен   цитоплазмасы.   Торша

органелласы. Қосындылар. Дене торшаларының бөлінуі. Митоз.

4 Тақырып Жалпы гистология 

1. Жабынды эпителий. Бір қабаты призма тәрізді эпителий. Бір қабатты көп

қабатты кірпікшелі жыбырлақ эпителий. 

2.Дәнекер   ұлпасы.   Сүтқоректілер   қанының   құрылысы.   Борпылдақ   дәнекер

ұлпа.   Ет   ұлпасы.   Жүйке   ұлпасы.   Мультиполярлы   нейроцитер.   Миелинді

жүйке талшықтары. Рефлекторлық доғаның нобайы. 

3. Тері жабындылары және оның туындылары. 

5 Тақырып Анатомия 

1. Азық қорыту аппараты. 

2.   Ауыз   қуысы   мүшелерінің   ерекшеліктері.   Жұтқыншақ,   өнеш,   қарын,   аш

және жуан ішектері, азық қорыту бездері, олардың орналасу орындары. 

3. Тыныс алу аппараты.

4. Несеп шығару жүйесі.

5.   Үй   жануарлар   жүрегінің   құрылыс   ерекшеліктері.   Үлкен   және   кіші   қан

айналу шеңберінің қан тамырлары. 

6.   Ішкі   секреция   бездері.   Гипофиз,   эпифиз,   бүйрекүсті,   қалқанша,

қалқаншамаңы бездерінің құрылысы мен орналасуы. 

7. Жұлын және ми. Жұлын мен ми жүйкелері. 

8. Сезім мүшелері. 

9. Құс анатомиясының ерекшеліктері. 

4.4 Тәжірибелік (сарамандық) сабақтардың мазмұны және тізімі 

5 Тақырып Анатомия 

1.   Тірек   –   қимыл   аппараты.   Қаңқа   оның   бөлімдерге   бөлінуі.   Омыртқа

бағанасы.   Жануарлардың   омыртқа   бағанасы,   бөлімдерінің   құрылыс

ерекшеліктері.   Көкірек   керегесі.   Бас   қаңқасының   құрылысы.   Әр   түрлі   үй

жануарлары бас қаңқасының ерекшеліқтері. 

2.   Жауырын   және   тоқпан   жіліктің   ерекшеліктері.   Білек   және   аяқ   басы

қаңқалары. Жамбас және ортан жіліктің құрылысы. Сирақ және артқы аяқ

басы қаңқасының құрылысы. 

3. Қаңқасының перифериялық осіндегі сүйектердің байланысы.

4.   Жыныс   мүшелерінің   құрылысы.   Қошқардың   шәуеті.   Сүтқоректілердің

жұмыртқа жасушасы. Құстың жұмыртқасы. Спермиогенез. Овогенез. 

5. Ата малдың  жыныс мүшелері: ұма, ен, ен қосалқысы, шәует түтігі, несеп –

жыныс арығы, қосымша жыныс бездер және шағылысу мүшесі. 

Ана малдың көбею жыныс мүшелері: жұмыртқалар, жыныс жолдары. 

6.   Қаңқа   бағанасының,   бастың,   кеуде   және   құрсақ   қабырғаларының,   аяқ

қаңқасының бұлшықетері. 

 4.5 Студенттің өздік жұмысының мазмұны 

 4.5.1 СӨЖ түрлерінің тізімі 

№ СӨЖ-нің түрі

Есеп беру 

түрі

Бақылау түрі

Сағат көлемі

1

Дәріс сабағына 

дайындалу

коллоквиум

Жазбаша 

және ауызша

0,5 * 6 = 3

2

Зертханалық сабағына 

дайындалу

коллоквиум

Жазбаша 

және ауызша

0,5 * 3 = 1,5

3

Тәжірибелік 

(сарамандық) сабағына 

дайындалу

коллоквиум

Жазбаша 

және ауызша

0,5 * 9 = 4,5

4

Аудиториялық сабақтар 

мазмұнына енбеген 

материалдарды оқу

конспект 

Дәптерге 

конспект 

жазу 

100

5

Бақылау шараларына

дайынлалу

Коллоквиум,

тестлер

РК 1,2

8

Барлығы

117

4.5.2Ұсынылған өз бетімен орындайтын жұмыстар тақырыптары

1. Құстар эмбриогенезі

2. Сүтқоректілер эмбриогенезі

3. Құстар ұрық қабықтарының пайда болуы және маңызы

4. Сүтқоректілер ұрық қабықтарының пайда болуы және маңызы 

5. Сүйектің морфологиялық құрылысы

6. Қаңқаның морфологиялық құрылысы

7. Сүйектер байланысы

8. Бұлшықеттер морфологиясы

9. Терінің гистоқұрылымы

10.Сүт безінің морфоқұрылымы

Рефератты жазу үшін тақырыптар тізімі

1. Тұяк, майтабанның морфоқұрылымы

2. Ауыз қуысы мүшелерінің құрылысы

3. Тістер

4. Азық қорыту аппаратының морфоқұрылысы

5. Тыныс алу аппаратының морфоқұрылысы

6. Несеп шығару аппаратының морфоқұрылысы

7. Сірілі қабықтар және оның туындылары

8. Қан тамырлар гистоқұрылымы

9. Қан жасаушы мүшелердің морфоқұрылысы

10.Еркек және ұрғашы жануарлар көбею мүшелердің морфоқұрылысы

Әдебиеттер

Негізгі

1. Акаевский А.И. « Анатомия домашних животных» - Москва Колос, 1984 

2.  Вракин В.Ф., Сидорова М.В., Давыдова З.М. « Практикум по анатомии с 

основами гистологии и эмбриологии сельскохозяйственных животных» - 

Москва “Колос “, 1982 г.

3. Глаголев П.А., Ипполитова В.И. « Анатомия сельскохозяйственных 

животных с основами гистологии и эмбриологии» Москва “Колос “, 1997 г.

Қосымша

4.   Жаңабеков   К.,   Жанабекова   Г.К.,   Жануарлар   морфологиясы   және   латын

терминологиясы Оқулық – Алматы Сөздік – словарь, 2005

5. Жаңабеков К., Макашев Е. Жануарлар анатомиясы Оқулық Алматы, Білім,

1996

6.Александровская   О.В.,   Радостинга   Т.Н.,   Козлов   Н.А.   -   Москва

“Агропромиздат “, 1987 г.

7.   Канцельсон   З.С.   Рихтер   И.Д.     «Практические   занятия   по   гистологии   и

эмбриологии» - Ленишрад. “Колос “, 1979 г.

8. Лебедев М.И. «« Практикум по анатомии сельскохозяйственных 

животных» - Москва “Колос “, 1973 г.

Мамандық(тардың) жұмыс оқу

жоспарынан көшірме 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

5В080200 Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы

мамандығының(тарының) жұмыс оқу жоспарынан көшірме 

Ауылшаруашылық жануарлар морфологиясы пәні 

Оқу

нысаны

Пәннің көп еңбекті

қажет етуі 

Семестр бойынша

бақылау

нысандары  

Семе

стр

Семестр бойынша студенттердің

жұмыс көлемі 

кре-

дит-

тер

академиялық

сағат 

кре

дит

тер

Аудиториялық сабақ

(ак. сағат)

СӨЖ

(ак. САғат)

Бар-

лығы

ауд СӨЖ емт сын

КЖ

-а

КЖ

-с

бар-

лығы

дәр пр.

зер

т

бар

лығы

ОСӨ

Ж

____ база-

сындағы  

сырттай

3

135

18

117

1

3

135

6

9

3

117

18

Кафедра меңгерушісі ______  Омаров М. С     20__ж. «___» ________

                                                       (қолы)

           (А.Ж.Т.)