Жоба Тақырыбы: Демосфен Орындағандар: Азизханова Д, Бесбай А, Исабекова а тобы
жүктеу/скачать 76,2 Kb.
|
Демосфен
Демосфен қалай шешен атанған?«Наполеонның әскерi жетпеген жердi Бальзак қаламмен жаулап алған» дейтін халық арасында тараған сөз бар. Сөз құдыреті шексіз. Сөздің киесін ұққан өнер иелері болған. Соның бірі Демосфен. Ел аузында «Цицерон сөйлегенде халық көзіне жас алған, ал Демосфен сөйлегенде олар үйіне жетіп, шешеннің айтқанын істегенше асыққан» деп бекер айтылмаған. Бірақ Демосфен өмірі қызыққа толы, яғни, ол бірден шешен бола қойған жоқ. Тілінің мүкісі бар, р-ға тілі келмейтін, сақау Демосфен алғаш шаршы топқа шыққанда, күлкіге қалып, жұрт оны ортадан қуып шыққан. Бірақ ішкі рухы мықты жан, морт сынбай, керісінше, «мен қалай да шешен болам, жұртқа сөзімді тыңдатам» деп алдына мақсат қойып, жігерін қамшылаған. Р әрпін ол қарсы алдына күшікті қойып, соның ызасын келтіріп, ырылдағанына қарап үйренген. Ал даусын шығару үшін теңіз жағасына барып, тілінің астына малта тастарды толтырып, толқыған теңіз шуылымен жарыса сөйлеген. Ал осының бәрінен оны ешкім алаңдатпас үшін ол не істегенін білесің бе? Жұрт көзінен біршама уақытқа тасалану үшін Демосфен тіпті басындағы шашының жартысын алып тастаған. Солайша сыртқа шығудан өзін шектеген. Осындай жанкешті әрекетінің арқасында ол Демосфен шешен атанған. Көне Грецияның маңдай алды шешендерiнiң бiрi - Демосфен. Құл иеленушiлiк дәуiрдiң өкiлi, демократиялық құрылымның қорғаны болған адам. Оның Македонияның үстемдiк әрекеттерiне қарсы дербестiк үшiн болған Афина күресiнiң тұсындағы саясат шешен сөздерi, әсiресе, антимакедониялық партияны басқарған кездегi және оның Македония патшасы Филипке қарсы айтқан сындарлы сөздерi тарихта қалып, тағылымдық сөздердiң қатарына ендi. Шешендiк өнер Демосфен өмiрiнiң мәнi болды, ол оны аталмыш өнердiң ұстазы етiп шығарды. Ол қажырлылық пен үлкен еңбектiң арқасында ”өзiн-өзi қайта туындатты”, әлем шешендерiнiң эквивалентiне айналды. Демосфен сөйлеу мен оның техникасын шегiне жеткiздi. Ол өзiнiң болмысы арқылы Цицеронның ”Ақын болып жаралу керек, шешендер жүре келе қалыптасады” деген аталы сөзiн дәлелдеп шықты. Ал бұл принциптiң қазақ топырағындағы көрiнiсiн бабаларымыз ”көре-көре көсем болады, сөйлей-сөйлей шешен болады” деп ұлағатты оймен өрнектеген. Демосфен өз өнернамасында сұрақ-жауап әдiсiн кеңiнен пайдаланған. Осылайша, сөздiң драмалық қасиетiн күшейттi. Ол нақтылы дерек көздерiмен сөйлеген, ойды түсiнiктi, еркiн баяндаған. Сөйлеудiң техникасын еркiн меңгерген ол тыңдаушы алдында мың сан қозғалысқа түскен. Демосфен сөздерi сөйлеу мәнерiмен туған. Қарапайым және көтерiңкi пафоспен (екi стильде) келедi. Ол осы екi стильдi де еркiн игерген. ”Демосфеннен 170 қолжазба (60 жалынды сөз, 56 жазба сөз, 6 хат) бiздiң дәуiрiмiзге келiп жеттi. Грек шешендiк өнерiнiң игi әсерi арқасында көне Римде де бұл өнер дами бастады. Бiздiң дәуiрiмiзге дейiнгi III ғасыр Рим мен Грек елдерiнде эллиндiк дәуiр деп аталып, әдеби-мәдени құндылықтардың алмасуымен сипатталады. Бұл сипат шешендiк өнерге де тiкелей қатысты. Шешендiк өнер көне Римде үлкен күшке ие болды. Цицеронның мәлiмдеуiнше, республикалық Римде сөз құдiретiне ие болған адамға тәңiрiндей табынған. Олар ”адамды даңққа бөлейтiн екi қасиеттi өнер бар: бiрi - қолбасылық, екiншiсi - шешендiк” деп бiлген /6:3/. Республикалық Рим мемлекеттiк iстердi халық жиындарында, сенатта, сотта ерiктi әрбiр азаматтың сөйлеу мүмкiндiгiне ие болатындай жағдайда қараған. Сондықтан Рим республикасының әрбiр азаматына шешен сөйлеудiң қыр-сырына қанығып өсу мeмлeкeт iстeрiнe араласy талабынан тyындаған. Рeспyбликалық Рим үшiн қоғамдық қарқынды өмiр, сөз бостандығы шeшендiк өнeрдiң кeңiнeн өрiстeyiнe жол ашты. Басқаша айтқанда ”дeмократия - шeшендiк өнeрдiң анасы” Оның саяси аренадағы алғашқы сөзі (бұрынғы бірнеше таза сот сөйлеген сөздерін есептемегенде) 354 жылы, яғни отыз жасында еді. Дәлірек айтқанда, бұл сөз сот залында айтылды, бірақ оның саяси мазмұнына қарай оны Демосфеннің саяси қызметінің бастамасы деп тануға болады. Біз бір жыл бұрын қабылданған Лептин заңы туралы айттық, оның арқасында Гармодий мен Аристогейтон тиранницидтерінің ұрпақтарын қоспағанда, бірде-бір афиналық азамат «литургиялардан» босатыла алмады: бұл атау. хорларды қою және басқа бай топтарға тағайындалған және олардан кейінгілері өздерінің сіңірген еңбегін және бұрынғы заң бойынша осы міндеттерді орындау үшін жеңілдіктер мен жеңілдіктер берген басқа жағдайларды айтып, табиғи түрде қашатын құрметті міндеттер. Қалалық пролетариаттың мүддесі үшін жүзеге асырылған Лептин заңы меншік иелерінің қатты наразылығын тудырды және бұрынғы заңдар бойынша жетім ретінде өзіне берілген артықшылықтан айырылғанына өкінген Чабриастың ұлы жас бай көңілді Ктесипп , Лептин заңының конституциялық еместігі туралы іс қозғап, Демосфенді өзінің синехори (заңгерлері) болуға шақырады. Соңғысы Ктесипптің анасы, асыл және беделді жесір әйелдің көңілінен шығуды қалайды және өте талантты сөз сөйлейді, онда ол мемлекет қажет ететін негізгі негізде жеңілдіктер мен жеңілдіктер мәселесін көтеруге тырысады. уәделерін орындау. Алайда оның бұл әрекеті нәтижесіз болды: бізде Лептин заңының күші жойылды деп ойлауға ешқандай дәлел жоқ; бірақ бұл жерде біз логографтың мәселеге қатынасының бірінші мысалын келтіреміз, ол бұрын айтылған. 7. Бірер айдан кейін айтқан екінші саяси баяндамасы біздің спикеріміз біріншісіне қарағанда адам ретінде де, саясаткер ретінде де құрметке ие. Оған 300 кемеден тұратын үлкен флотты және грек жалдамалыларының едәуір контингентін жинап, афиналықтарды жақында көрсеткен көмегі үшін қатаң жазалауды ұйғарған парсы монархының жақындап келе жатқан шапқыншылығы туралы жалған қауесет себеп болды. көтерілісші парсы сатрапы Артобаз. Алғашқы қорқыныш сәттерінен кейін афинылықтар жаугершілік танытып, тез арада соғыс жариялауды талап ете бастады; содан кейін Демосфен сөйлеп, «Симморияда» деп аталатын баяндама жасады. Азаматтық қасиеттердің жалпы құлдырауынан да, әскери ұйымдаспағандығынан да афиналықтардың кез келген күрес түріне мүлдем дайын еместігін баяндай отырып, баяндамашы сонымен бірге қауесеттер мен алаңдаушылықтардың негізсіздігін атап өтті және осылайша оларды тыныштандырады. . Алайда, ол оларды кез келген жағдайда күресуге дайын болуға шақырады және осы мақсат үшін өмірдің нақты қажеттіліктеріне негізделген оның саяси бағдарламасының негізгі принциптері сол немесе басқа нысанда мәңгілікке қалатын екі құралды ұсынады. Ол Грецияның жекелеген мемлекеттері арасында олардың біріне жау шабуыл жасаған жағдайда бірлескен іс-қимылдың негізі ретінде белгілі бір модус вивенди қажеттігін талап етеді және Афины өзінің тарихи және мәдени дәстүрлері атынан қалайды. сондай-ақ оның үлкен материалдық күштерін ескере отырып, олардың қарамағында бастамашы және көшбасшы ретінде қозғалыстың басшысы болды. Жағдай міндеттейді, деп есептейді ол, тиісінше, Грекияны біріктіруде өз отандастарынан ерекше күш-жігерді және олардың әскери кафедрасын қайта құру үшін ерекше құрбандықтарды талап етеді. Ол осы соңғыны қайта құруға болатын ең қолайлы принцип ретінде «симмориалдық» принципті көрсетеді және 20 бөлікке бөлінген 1200 ең бай азаматтарға кеңес береді - «симмориалдар» - мемлекет кірісінің дұрыс ағыны үшін өзара жауапты болды. , әскери қазынаны өз бөліміне соған байланысты әскери істерді ұйымдастырумен бірге қабылдады. Бұл кеңестер, біздің білуімізше, қабылданбады, бірақ олардың практикалық және орындылығы күмән тудырмайды. 8. Афина халқы Демадтың ұсынысы бойынша Демосфен мен оның жақтастарын өлім жазасына кесті. Олардан кейін Антипатер Архияның басшылығымен «аңшыларды» жіберді. Мұнда Архия тұрғындарының қоршауында болған Демосфен жауларының қолына тірідей берілгісі келмей, Посейдон ғибадатханасында уды қабылдады (б.з.б. 322 ж.). Плутарх Демосфенді өз өмірін сұрамақ болғанымен, уақытында улы дәрі-дәрмекті алып, қолданғанын, биік құрбандық үстелінің қорғауынан құтылып, жалдамалылардың қолынан құтылып, Антипатердің қатыгездігіне күлгенін мақтайды. Осы ғибадатхананың жанына афинылықтар көп ұзамай оған ескерткіш орнатты. Мүсіннің негізіне «Егер сенде билік болса, Демосфен, ақыл сияқты» деген жазу қашалған.Македониялық Арес Элладада билік ете алмас еді.Қорытынды Көпшілік алдында сөйлеу жанры ежелгі эллин мәдениетінің сол бір ұлы жетістіктерінің бірі болды. бұл ежелгі өркениетпен бірге жойылып кетпеді, бірақ кейінірек жаңа формаларда өмір сүруін жалғастырды. Тірі сөз орта ғасырлардағы христиан уағызының ең маңызды құралы болды. Ежелгі Грецияның риторикалық мәдениеті Еуропадағы Қайта өрлеу дәуірі мен 18 ғасырға дейінгі гуманитарлық білім берудің бүкіл бағдарламасының негізін құрады. Ал бүгінде ежелгі грек сөйлейтіндердің сөйлеген сөздері ежелгі дәуірдің ең маңызды оқиғаларына өте тікелей жауап берудің тарихи қызығушылығына ие болып қана қоймайды, сонымен бірге нанымды логика, шабыттандырылған сезім және экспрессивті стиль үлгілері ретінде айқын көрінетін көркемдік құндылықты сақтайды. 354 жылдан бастап. Логограф ретіндегі қызметін тастамай, С. Демосфен өзінің алғашқы саяси баяндамаларын көпшілік алдында айта бастады. Оларда спикер Афиныда қоғамдық сезімді қалпына келтіруге шақырды және грек мәдениетін сақтауды қорғады. Сонымен қатар, Демосфен салықтық жеңілдіктерді жоюға ұмтылғандарға қарсы екі қатал шабуыл жасады. Сол сияқты, ол өзін адал емес немесе полис дәстүріне қайшы деп санайтын қоғамдық әрекеттерді айыптады. Грек қала-мемлекеттері, соның ішінде Афина, бір-бірімен бітпейтін жанжалдасып, Филипптің қолдауын алуға тырысты. Нәтижесінде, Македония әскерлері көп ұзамай Грецияның қақ ортасында болды. Демосфен өз азаматтарына оқиғалардың мұндай жүру қаупі туралы үнемі ескертіп отырды. Ол Филипп II-ге қарсы сөйлеген сөздерін Филиппиктер деп атады; бұл сөз бүгінгі күнге дейін сақталған және «ашулы қоғамдық айыптау» дегенді білдіреді. Демосфеннің жігеріне ие болған афинылықтар македониялықтардың алға жылжуын тоқтатуға тырысты, бірақ олар сәтті болмады: олар үлкен империялық армияға қарсы ең көбі бес-жеті мың жауынгерді шығара алды. Эллиндер әрқашан бір-бірімен шайқасты, бірақ көбінесе қатыгез және қанды соғыстар белгілі бір тәртіппен жүргізілді. «Бұрын, – деп қынжылады Демосфен, – лакедемондықтар (спартандықтар – автордың ескертпесі) төрт-бес айдың ішінде, дәл жылдың ең жақсы мезгілінде, жаулап алып, қарсыластарының елін ойрандап, кейін үйлеріне қайтатын. Бұл қандай да бір адал және ашық соғыс болды. Енді ұрыс даласындағы қойылымдар немесе дұрыс шайқастар ештеңе шешпейді. Ал мен оның (Филипп – автордың ескертпесі) бұл уақытта қыс па, жаз ма, әйтеуір немқұрайлы қарайтынын, жылдың кез келген мезгіліне ерекшелік жасамайтынын және өзінің іс-әрекетін тоқтатпайтынын айтпаймын. кез келген уақытта» Өзгерістер мұнымен тоқтап қалмады. Бұрын соғыстардың нәтижесінде кейбір саясат күшейіп, басқалары әлсіреп, иеліктерінің шекарасы өзгерді, кейде тіпті саяси жүйе де өзгерді, бірақ мұндай өзгерістер әдеттегі өмір салтының бір бөлігі болды. Филип эллиндерді бостандықтарынан айыруға және оларды варварлармен теңестіріп, өз империясына қосуға тырысты. Афина бұл жағдайға шыдағысы келмеді. Олар өздерінің ескі жаулары - Фивиямен одақ құра алды. бұрын Филипті қолдаған. Бірақ б.з.б. 338 ж. Херонея деревнясының маңында македондықтар афиналықтар мен февандықтардың біріккен күштерін толығымен талқандады. Соғыс даласынан қашқан грек жауынгерлерінің ішінде Демосфен де болды. Афинада Македония әскерінің пайда болуы күннен күнге күтілді. Мазасыздық үрейге айналып кете жаздады. Афиналықтардың қаланы тастап кету әрекеті опасыздық деп саналып, өлім жазасына кесілді. Қару ұстауға қабілетті ер азаматтардың барлығы әскери қызметке шақырылды. Шешен Гиперид жер аударылғандарды Афинаға қайтаруды, тіпті құлдарды босатуды ұсынды. Афины заңы мұндай ұсыныстарды жасауға тікелей тыйым салды және Гиперидтерді сотқа берді. «Иә, мен құлдарды босатуды ұсындым, - деді ол өзін-өзі қорғап, - еркін адамдар құлдықты сезінбеуі үшін». Иә, басқалар жер аударылмауы үшін жер аударылғандардың құқығын қалпына келтіру туралы ұсыныс жасадым». Қоршауды күткен афинылықтар қала қабырғаларын тұрғызып, арықтарды тереңдетіп, кеңейтіп, азық-түлік қорын жинады. Алайда Филипп, менің күткеніме қарамастан, Аттикусқа бармады. Бұрынғыдай қарсыластарын арандатуға тырысты. Ол Фивиядан тұтқындар үшін ғана емес, тіпті қаза тапқандарды жерлеу құқығы үшін де төлем алды, ең көрнекті фивандық азаматтардың басын алуға бұйрық берді, басқаларын жер аударылды және қуғын-сүргінге ұшырағандардың мүлкін алды өзім үшін алдым. Керісінше, ол тұтқындарды Афиныға төлемсіз қайтарды және олар батылдық танытып, плащтар мен көрпелерді қайтаруды талап еткенде, ол тек күлді: «Мына афинылықтар өздерінің сүйек ойынында жеңіліс тапты деп ойлайтын сияқты!» Филип Харонея маңында қаза тапқан афиналық азаматтардың мәйіттерін әскери эскорттың сүйемелдеуімен отанына жіберді. Ол Афиныға ешқандай жаза қолданбады, тек Македониямен одақтық келісім жасауға міндеттеді. Демосфен Филиптің ықыласына сенбеуге шақырды, бірақ афинылықтар босаңсыды: Македония патшасы соншалықты қорқынышты емес болып шықты. Осы уақытта Филип армияның басында бүкіл Грецияны аралап өтіп, бір уақытта саясаттар арасындағы дауларды реттеді. Ол Коринфте жалпыгрек кеңесін жинап, Парсыға қарсы жорыққа дайындала бастады. Әрбір саясат солдаттарды бұйрыққа сәйкес бөлуге міндетті болды, тек Спарта жорыққа қатысудан аулақ болды. Демосфен өз сөзінде риторикалық сұрақтарды, ашу техникасын белсенді түрде қолданды, ол әрқашан міндетті түрде экспромтты дайындады (мысалы, өз сөзіне қоғамның ерекше назарын аудару үшін ол анекдотты қолдана алады), кейде ол жалған фактілерді қолданды. Демосфен: «Сенімді өтірік - бұл дәлел», - деді. Демосфеннен кейін Грекияда шешендік өнер құлдырай бастады. Демосфен әдебиет тарихында үлкен рөл атқарды. Оның шығармаларына сүйене отырып, көптеген атақты болашақ шешендер өздерінің баяндамалары мен эсселерін құрастырды. Демосфен үлгі тұтқан Цицерон сияқты Римнің атақты шешендері де оның сөйлеген сөздерінен сабақ алды. Демосфен шығармалары әлі де зерттелуде, яғни олардың өзектілігін жойған жоқ. Олардан Ежелгі Грецияның шешендік өнері мен әдебиетінің қалай дамығанын түсінуге болады. Демосфен мен Цицерон дүние жүзіндегі әдебиеттің дамуына өте маңызды әсер етті. Олардың еңбектерін көптеген ғасырлардан кейін белгілі философтар негізге алды, әртүрлі философиялық ағымдар екі ұлы шешеннің шығармаларына негізделді. Олардың әдебиеттегі рөлі баға жетпес. Пьессалары: Сарапшылар Демосфеннің өз сөздерінің басым көпшілігін жазғанын атап өтті. Ол қайтыс болғаннан кейін, олар екі түрлі қалада: Афины мен Александрияда, оның әйгілі кітапханасында сақталды. Бүгінде алпыс бір сөйлеу сақталды, бірақ оның тоғызының авторлығы талқылануда. Екінші жағынан, алты әріп пен елу алты прологтар да сақталған. жүктеу/скачать 76,2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|