Жоба Тақырыбы: Музыкалық тәрбиенің міндеттері
Музыканың рухани әлемге орасан зор ықпалын не түсіндіреді?
жүктеу/скачать 56,82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Музыканың тағы бір ерекшелігі
- Музыканың үшінші ерекшелігі
| Музыканың рухани әлемге орасан зор ықпалын не түсіндіреді?
Бұл, ең алдымен, адамдардың өмірінің әртүрлі кезеңдеріндегі бастан кешкендерін суреттеудің таңғажайып қабілетімен түсіндіруге болады. Ел-жұрт шаттыққа бөленді – әуен салтанатты да шаттыққа бөленді, ал жауынгер маршта ән салады – бұл ән өте көңілді, шабыттандырады; Ана баласының өліміне қайғырғанда, мұңды дыбыстар қайғыны білдіруге көмектеседі. Музыка – өмірдің серігі. Музыкалық шығармалар – тарих беттері. Ұлы Отан соғысы күндеріне арналған әндер: Е.Өмірова «Бауыржан Момышұлы», Қ.Сақайдың «Жиырма сегіз», «Мәншүк апай» сияқты әндер жау толық жеңілгенше күресуге бел буған жандарды біріктіреді. Музыканың өмірге соншалықты толық енуі біз ойлайтын және тыныс алатын ауа сияқты болуы керек нәрсе ретінде қабылданады ... Адамдардың бір-бірін түсінуіне көмектесетін осы тамаша тілден айырылсақ, әлем қаншалықты кедей болар еді. Музыканың тағы бір ерекшелігі – адамдардың көңіл-күйін бөлісу, олардың арасындағы қарым-қатынас құралы болу. Бір адамның қолынан шыққан музыкалық шығарма екінші адамның жан дүниесін тебірентетін ғажайып ретінде қабылданады. Орыстың ұлы композиторы П.Я: Чайковский: «Мен өз музыкамның кең тарағанын, оны сүйетін, ләззат алатын, ләззат алатындар көбейгенін қалаймын» деген екен. Парасатты ой мен терең сезім әлемін бейнелейтін жарқын өнер туындылары эмоционалды әсер етіп, жан дүниесінің эстетикалық қырларына әсер етіп, тәрбие көзі мен құралына айналады. Музыканың үшінші ерекшелігі:Д.Шостаковичтің пікірінше, «ғажайып тіл». Бейнелі, айшықты сазды, жан-жақты үйлесімді, қайталанбас ырғақты ұштастырған композитор өзінің дүниетанымын, дүниетанымын білдіреді. Мұндай туындыларды алғандардың бәрі рухани байытады.Бірақ музыка барлық тыңдаушыларға бірдей әсер ете ме? Жоқ, мұндай әсер жоқ. Бұл оның тағы бір ерекшелігі. Әркімнің музыкаға деген өзіндік құмарлығы бар, олар оған қызығады, олар осы немесе басқа музыкалық жанрға, сүйікті композиторға, белгілі бір тыңдау тәжірибесіне көбірек көңіл бөледі. Оқуды, жазуды, санауды, сурет салуды үйренгендей, музыканы тыңдап, бағалай білуге, бейнелердің қарқынды дамуын, әртүрлі тақырыптағы тартыстар мен тартыстарды, олардың аяқталуын бақылап, музыканы мұқият тыңдау керек. . Музыканы терең түсіну үшін тыңдаушы оны бүкіл даму барысында ұстануы керек. Біз осы «өзінің тамаша тілін» түсінуді үйренуіміз керек. Содан кейін музыкалық талғам бірте-бірте қалыптасады, музыкамен үнемі айналысу қажеттілігі туындайды, әртүрлі нәзік және әртүрлі тербелістерге сезімталдық артады. Музыканың тағы бір қызық қасиеті – ол адамға өмірінің алғашқы күндерінен бастап әсер етеді. Жағымды бесік жырын естігенде нәресте тынышталады. Ал қырағы марш ойналғанда оның сипаты басқаша, қимылы көбірек болады. Мұндай эмоционалдық әсер баланың жастайынан музыкаға қосылуына, эстетикалық тәрбиенің белсенді көмекшісі болуына мүмкіндік береді. 2. Ақыл-ой мен дене дамуының, адамгершілік тазалықтың және өмірге эстетикалық көзқарастың үйлесімді үйлесуі жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастырудың қажетті шарты болып табылады. Балалардың музыкалық тәрбиесін дұрыс ұйымдастыру көбінесе осы игі мақсатқа жетуге көмектеседі. а) Эстетикалық тәрбие мектеп жасына дейінгі балаларда әсемдікті қабылдау, сезіну және түсіну, жақсылық пен жамандықты қабылдау, шығармашылық және дара әрекет ету, сол арқылы әр түрлі көркемдік іс-әрекетке қайта оралу қабілеттерін дамытуға бағытталған. Эстетикалық тәрбиенің жарқын құралдарының бірі – музыка. Музыка Бұл маңызды тапсырманы орындау үшін баланың жалпы музыкалық қабілетін дамыту керек. Ал жалпы музыкалық қабілеттің негізгі белгілері қандай? Музыкалық қабілеттердің бірінші белгісі – музыкалық шығарманың табиғатын сезіну, естігенге қуану немесе ренжіту, эмоционалды әсер ету, музыкалық бейнені түсіну. Музыка баланы толғандырады, танымдық қабілеттерін оятады, өмір құбылыстарымен таныстырады, оларды бір-бірімен салыстыру идеясын қалыптастырады. Марштың ырғақты әуені оны қуантып, еңсесін көтерсе, бесік жыры мұң мен күйзеліс әкеледі. Теледидардан баланың орындауындағы мұңды әнді естіп: «Ағай мұңын жырлайды» деп, адамның ішкі күйзелісін аңғартатын әннің сарғайғанын сезінді. Музыкалық қабілеттердің екінші белгісі - музыкалық құбылыстардың ең жарқын және түсінікті болуын тыңдау, салыстыру және бағалау. Бұл ең қарапайым музыкалық дыбыстарды тыңдау мәдениетін, белгілі бір көрнекі құралдарға көңіл бөліп, еркін тыңдай білуді талап етеді. Мысалы, балалар музыкалық дыбыстардың ең қарапайым қасиеттерін салыстырады (фортепиано мен домбыра, басқа аспаптардың жоғары және төмен тембрлері), музыкалық шығарманың қарапайым құрылымын (әннің басы, хор, шығармадағы үш бөлім т.б.) ажыратады. .). қарама-қарсы көркем бейнелердің айқындылығын (өлең басындағы нәзік жұмсақтық пен созымдылық пен рефреннің жігерлі жылдамдығын) байқайды. Балалардың ынтамен тыңдап, орындайтын сүйікті шығармаларының қоры бірте-бірте жинақталады, музыкалық талғамының алғашқы негіздері қалыптасады. Музыкалық қабілеттіліктің үшінші белгісі – музыкаға шығармашылық көзқарас. Музыканы тыңдай отырып, бала көркем бейнені әнді, ойынды, биді елестете отырып, өзінше қабылдайды. Мысалы, бала серуендеп жүрген балалардан, жақын жерде жүрген аюдан, еркек қояннан және т.б. сақ болу керек. б. тән бейнелі қозғалысқа ұмтылады. Таныс би қимылдары жаңа құрылымдар мен түрлерде қолданылады. Балалар қарапайым әуендер құрастырады. Балаларда жалпы музыкалық қабілеттердің дамуымен музыкаға эмоционалдық қатынас қалыптасады, есту дамиды, шығармашылық қиял сезімі пайда болады. Балалардың дірілдері өзіндік эстетикалық коннотацияға ие болады. ә) Музыка баланың адамгершілік қасиетін қалыптастыра отырып, оның сезіміне тікелей әсер етеді. Музыканың әсері кейде үгіт-насихаттан да күштірек болуы мүмкін. Балаларды әртүрлі эмоционалды және бейнелі мазмұндағы шығармалармен таныстыра отырып, біз олардың өзара әрекеттесуіне ықпал етеміз. Отан туралы, Астана туралы, туған жер туралы әндер Отанға деген сүйіспеншілік сезімін оятады. Әртүрлі халықтардың ән-хор әндері мен билері олардың әдет-ғұрпын үйренуге итермелейді, көпмәдениетті тұлғаны қалыптастырады. Музыканың жанрлық байлығы қаһармандық бейнелер мен лирикалық күйді, көңілді әндер мен жеңіл би әуендерін түсінуге көмектеседі. Музыка тыңдағанда пайда болатын эмоциялардың алуан түрлілігі балалардың эмоциясын, рухани дүниесін байытады Музыкалық білім берудегі басты талаптар мен міндеттерді сақтау- өте маңызды талап болып саналады.Балабақша тәрбиеленушілерінің зейінін арттыру мақсатында берілетін музыкалық материалдар өте көп. Музыкалық міндеттерді қою мен оны орындау кезеңінде – балада эмоционалдық көңіл күй пайда болады . Сол себепті, музыканың құдіретті күшін бала бойына дарыту, сіңіру мақсатында музыка, сазды әуен баланың күнделікті өмірінде орын алуы қажет. Музыкалық оқу іс – әрекетінің музыка тыңдау бөлімі бойынша ән, күй, халық әуендерін, басқа ұлттық шығармаларды қолдана отырып, музыканы тыңдау, қабылдау, есте сақтау, ажырата білумен қатар, оның мазмұнын, көркемдік қасиетін түсіндіру қажет. Әнді музыкамен, музыкасыз жеке, көппен қосылып орындау кезінде дауысын дамытуға, өлең сөзін дұрыс, анық айтуға, ырғақты қимылмен музыка үндестігін сезіне, денесін дұрыс ұстап, әдемі қозғала білуіне ерекше мән беріледі. Музыканы басқа пәндермен байланыстыруда (тіл дамыту, сахналау, дене шынықтыру, бейнелеу т. б) баланың көңіл хошы, өз күші мен ептілігіне қызығушылығы арта түседі. Ән баламен ойын – сауықтарда, музыкалық кештерде, ертеңгіліктерде, билерде, ойындарда бірге жүреді. Демек, ойнай жүріп, баланың әнге деген құштарлығы арта түседі. Музыкалық – дидактикалық ойындарды ойнау, балалардың музыкаға қызығушылығын арттырады және музыкалық іс – әрекет түрлерін тез, әрі дұрыс үйренуге көмектеседі .Музыкалық оқу іс – әрекеттерінде музыкалық – дидактикалық ойындарды жүйелі түрде пайдалану – музыканы сипатына, көңіл – күйіне, динамикалық реңкіне қарай ажыратуды үйретеді. Балаларды әр түрлі музыкалық шараларға тек жеке өзін қатыстырмай, үлкендермен, ата – аналармен бірге қатыстырудың мәні зор. Бұл баланың өзіне – өзінің сенімін ұштап, шығармашылығын шыңдайды. Музыкалық білімді арттыру, оның сапалы нәтижеге қол жеткізу барысында практикалық нәтижесін беріп жүрген кеңес-талаптарды да қарастырдық. Балаларда сәбилік шағынан музыканы тыңдау, оны түсіну, есте сақтау, ажырата білу, ән салу, би билеу, сазгерлерді, аспаптарды тану қабілеттері бірте -бірте қалыптасады. Ал, балабақшаға қамтылған баланың бойына қысқа мерзім ішінде аталған білім дағдыларын қалыптастыру музыка жетекшісінің алдына қойылған аумақты да, жауапты іс. Балабақшада музыкалық тәрбие жұмысын ұйымдастырудың түрлері: ән сабағы, баланың жеке музыкамен шұғылдануы, баланың күнделікті өмірдегі музыканың орны, мерекелік ертеңгіліктер т.б. Балаға музыкалық тәрбие берудегі мақсатымыз бен міндетіміз: – Музыкаға қалыпты қызығушылығын, әр түрлі музыкаға эмоциялық сезгіштігін қалыптастыру және дамыту; – Би билеу және ән салу дағдыларына үйрету; – Музыкалық қабылдауын, таныс шығармаларды әуенінен тану және есте сақтауын дамыту; – Музыкалық танымын кеңейту, машығын дамытуға жағдай жасау; – Музыкалық әрекеттің барлық түрі бойынша белсенділікті дамыту. Осы талаптар мен міндеттерді қағида ретінде назарға алар болсақ бала бойынан жақсы нәтиже көруге болады Қорытынды: Қорытындылай келе музыка баланың жан дүниесін толғандырады,қабылдаушылық қабілетін дамытып,өмірдегі түрлі құбылыстармен танысады.Ырғақты әуені ішкі сезімдерін қуанышты ете түседі.Музыкалық құбылыстарды салыстырып оларға баға бере алады.Уақыт өте келе бала музыканы бар ынтасымен тыңдап сүйікті шығармаларының негізі қалыптасады.Музыканы ыңдап отырғанды баланың көз алдына көркем образды ән және би елестейді осылайша қарапайым әуендерді ойдан шығарыпта айта береді.Балаларды эмоциялық оброздық шығармалармен таныстара отырып одан әрі әсерлі етуге баулимыз.Музыканы тыңдағанда бала бойында рухани жан дүниесін байытып,эстетикалық тәрбиенің ең жоғарғы тәрбиесін бере аламыз. Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Р.Қ.Дүйсембінова Музыкалық білім беру педагогикасы 2006 ж 2.О.В.ГОНЧАРОВА, Ю.С.БОГАЧИНСКАЯ МУЗЫКАЛЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН әдістемесі 2016ж жүктеу/скачать 56,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|