Жойқын тартылыс күші арқылы бүкіл материя мен жарық нұрын еш жібермей, өзіне тартып ала алатын, массасы өте ауыр
жүктеу/скачать 86,87 Kb.
|
13 14 15
- Бұл бет үшін навигация:
- Эйнштейн көрсеткен гравитациялық толқындардың бар екендігін растауға болады
- Табу 2015 жылы болғанымен, олар 2016 жылы жариялады.
| 14. Космологиялық шешімдер
Физикалық космология (ағылш. Physical cosmology) — космологияның бір тармағы болып, ол космологиялық модельдерді зерттейді. Космологиялық модель, немесе жай космология, ғаламның Өлшемі алып құрылымы мен динамикасын сипаттайды және оның пайда болуы, құрылымы, эволюциясы және соңғы түпкі тағдыры туралы іргелі (fundamental) сұрақтарды зерттеуге мүмкіндік береді. Космология ғылым ретінде аспан денелері жердегімен бірдей физика заңдарына бағынады делінетін Коперниктік принципі мен алғаш физика заңдарын математикалық түсінікті еткен Ньютон механикасынан бастау алады. Физикалық космология қазіргі мағынада 1915 жылы Альберт Эйнштейннің жалпы салыстырмалылық теориясы арқылы дамып, 1920 жылдардан бастап маңызды жаңалықтар ашылды: біріншіден, Эдвин Хаббл ғаламда Құс жолынан тыс көптеген алып галактикалар бар екенін анықтады; сосын Весто Слайфер (Vesto Slipher) және басқалар жасаған жұмыстары ғаламның кеңейіп жатқанын көрсетті. Осынау маңызды жетістіктер ғалам пайда болуы туралы ғылыми жорамал жасауға мүмкіндік берді және жетекші космологиялық модель ретінде Джордж Лемаитрдің (Georges Lemaître) Жойқын жарылыс теориясын (the Big Bang theory) жүйелеуге мүмкіндік берді. Кей зерттеушілер әлі де бірнеше альтернативті космологиялық моделді жақтайды, бірақ космологтардың көбі Жойқын жарылыс теориясы бақылау нәтижелерін ең жақсы түсіндіретіндігімен келіседі. 90-шы жылдардан бастап бақылау космологиясының дамуы, әсіресе ғарыш микротолқынды фонын, алыстағы ғаламатжұлдыздарды және галактиканың қызылға ығысуын зерттеуді қамтитын ірі жетістіктер космологияның стандартты моделін жетілдіруге серпін берді. Бұл стандартты модель ғаламның көп мөлшердегі қараңғы материя мен қараңғы энергияны қамтитынын айтады, тек олардың табиғаты әлі толық танылып болмады, бірақ модель көптеген әртүрлі бақылаулармен тамаша үйлесетін егжей-тегжейлі болжамдар жасады. Космология теориялық физика мен қолданбалы физикадағы әртүрлі зерттеу бағыттарының жетістіктеріне көбірек сүйенеді. Космологияға қатысты салаларға бөлшек физикасының эксперименттері мен теориясы, теориялық және бақылаушы астрофизика, жалпы салыстырмалылық теориясы, кванттық механика және плазма физикасы қатарлылар жатады 15. Гравитациялық толқындар Біз жарықтың жылдамдығымен барлық бағытта энергияның кеңеюін өндіретін жеделдетілген массивтік дененің болуынан пайда болатын кеңістіктегі бұзылыстың көрінісі туралы айтамыз. Гравитациялық толқындар құбылысы кеңістік-уақыттың бастапқы күйіне қайта оралмай созылуына мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ микроскопиялық бұзылуларды тудырады, оны тек алдыңғы қатарлы ғылыми зертханаларда ғана білуге болады. Барлық гравитациялық бұзылулар жарық жылдамдығымен таралуға қабілетті. Олар, әдетте, барлық бағытта тасымалданатын энергияның таралуын тудыратын екі немесе одан да көп ғарыш денелері арасында жасалады. Бұл кеңістік-уақыттың бастапқы күйіне оралуы үшін кеңеюін тудыратын құбылыс. Гравитациялық толқындардың ашылуы оның толқындары арқылы ғарышты зерттеуге өте маңызды үлес қосты. Осының арқасында кеңістіктің мінез-құлқын және оның барлық сипаттамаларын түсіну үшін басқа модельдер ұсынылуы мүмкін. Альберт Эйнштейннің салыстырмалық теориясындағы соңғы гипотезаларының бірі гравитациялық толқындарды сипаттау болғанымен, олар бір ғасырдан кейін анықталды. Осылайша, Эйнштейн көрсеткен гравитациялық толқындардың бар екендігін растауға болады. Бұл ғалымның айтуы бойынша, толқындардың бұл түрінің болуы бірде бір зат немесе сигнал жарықтан жылдам бола алмайтындығын білдіретін математикалық туындыдан шыққан. Фобос, Марстың ең үлкен серігі Бір ғасырдан кейін 2014 жылы, BICEP2 обсерваториясы ғаламның кеңеюі кезінде пайда болған гравитациялық толқындардың және террассалардың ашылғандығы туралы жариялады Үлкен жарылыс. Көп ұзамай бұл жаңалықтың шындық емес екенін көргенде оны жоққа шығаруға болады. Бір жылдан кейін LIGO экспериментіндегі ғалымдар бұл толқындарды анықтай алды. Осылайша, олар жаңалықтарды жариялауға қатысуға сенімді болды. Осылайша, Табу 2015 жылы болғанымен, олар 2016 жылы жариялады. жүктеу/скачать 86,87 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|