7 РӘСІМДЕУ МЕН СТУДЕНТТІҢ ОРЫНДАЛҒАН ЖҰМЫСЫН ҚОРҒАУЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
№ 1 тәжірибелік жұмысты қараңыз.
8 ӨЗІНДІК ЗЕРТТЕУ ҮШІН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
№ 1 тәжірибелік жұмысты қараңыз.
№ 7 ТӘЖІРИБЕЛІК ЖҰМЫС
ДОРНИИ ДИНАМИКАЛЫҚ ТЫҒЫЗДЫҚ ӨЛШЕГІШ КӨРСЕТКІШТЕРІН ПАЙДАЛАНУ АРҚЫЛЫ ТОПЫРАҚТЫҢ ҚАЗУ КҮШІН АНЫҚТАУ
КІРІСПЕ
Тәжірибелік жұмыс табиғи жатыс топырағының беріктігін тез және дұрыс бағалауға мүмкіндік беретін ДорНИИ динамикалық тығыз өлшегішінің көрсеткіштерін пайдалана отырып, топырақты қазу күшін есептеудің практикалық негіздерін зерттеуге арналған.
1 ЖҰМЫС МАҚСАТЫ
Тәжірибелік жұмыстың мақсаты – студенттердің экскавация процессінің факторларын: қазудың қалыңдығы мен енін, топырақтың қасиеттері мен кесу органдарының көрсеткіштерін түрлендіру кезінде портативті аспаптың сандық сипаттамаларын- ДорНИИ динамикалық тығыздық өлшегішін пайдалана отырып, топырақтың кесу кедергісін есептеу әдістерін меңгеру.
2 ШАРТТЫ БЕЛГІЛЕР, ТАҢБАЛАР, БІРЛІКТЕР, ТЕРМИНДЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАРЖҰМЫС
СИ жүйесіндегі бірліктер. g – еркін түсу үдеуі, м/с; – топырақтың топырапен үйкелу бұрышы, град.
3 ТЕОРИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР мен есептік формулалар
Топырақтың беріктігін зерттеу кезеңдерінің бірі оның көлемін далалық жағдайларда өлшеу туралы мәселе болды. Кесудің меншікті кедергісін К және дала жағдайында К1 қазудың үлестік кедергісін өлшеу күрделі және көп еңбекті қажет ететін процесс болып табылады. Мұнда топырақты зертханалық талдау және табиғи эксперименттерді жүргізе отырып, арнайы өлшеу жүргізу қажет. Сондықтан К және К1 пайдалану нақты топыраққа емес, аналогты – әзірленетін топырақ бағаланатын эталондық топыраққа жатады. Д. А. Ветров бұл үшін арнайы эталондық пышақты пайдалануды ұсынды. Осы пышақтың көрсеткіштері бойынша далалық жағдайда кесу бұрышы 45° кезінде Мсв еркін кесіндінің меншікті кедергісі шамасын орнатуға болады.
Бұл әдістің артықшылығы процестің негізгі факторларын есепке алу, есептеудің жоғары дәлдігі және кесу және қазу процесінің физикалық мәнін ашу болып табылады.
Алайда, эталондық пышақты (салмағы 20 кг-нан астам) сол жағдайларда қолдану қолайсыздығына және үлкен салмағына байланысты қиын болды.
Осы тұрғыдан алғанда, ДорНИИ тығыздық өлшегішін қолдану ең қолайлы көрінді. Профессор А.Н. Зеленин топырақтың кесуге кедергісін топыраққа пуансон- ДорНИИ тығыздық өлшегішін енгізу жұмысына пропорционалды деп санауды ұсынды. Бұл жағдайда топырақты кесу күшін анықтау үшін, оған арналған тығыз өлшегіштің көрсеткіштерін және кесіктің өлшемдерін білу қажет. ДорНИИ тығыздық өлшегішінің құрылымы қарапайым және салмағы шамалы – 3,5 кг. Тығыздағышты қолдану тәсілі экспресс әдісі деп атауға болады. Осы артықшылықтардың арқасында тығыздағыш тәжірибеде кең қолданысқа ие болды.
ДорНИИ тығыздағышының соққы саны бойынша топырақтардың жіктелуі төменде 7.1-кестеде көрсетілген.
Кесте 7.1.
С саны бойынша топырақты жіктеу
Топырақ
категориясы
|
Еріген топырақтар
|
Қатқан топырақтар
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
Соққы саны С
|
1…4
|
5…8
|
9…16
|
16…34
|
35…70
|
70…140
|
140…280
|
280…560
|
Р.К. Кудайбергеновпен ДорНИИ тығыздық өлшегішіне, қозғалыс-аспабы және эталондық пышаққа, КИСИ құрылымына салыстырмалы сынау жүргізілді. Сынақ Қазақстан Республикасының әртүрлі климаттық және топырақты аудандарында, сондай-ақ Германияның кейбір аудандарында жүргізілді.
Республиканың жалпы топырақ мерзімін математикалық болжау бойынша, тығыздағыш соққы саны бойынша 10,6 соққыға, орташа шамадағы ылғалдылықта 12,4%, топырақтың үйкеліс бұрышына 27,1° тең болды.
Бульдозер күрекшесі үшін А.Н. Зеленин формуласы:
(7.1)
мұнда С – ДорНИИ тығыз өлшегішінің соққы саны;
Ксж – бойлық қысу қабатының меншікті кедергісі, Н/м2;
– топырақтың тиелетін қабатының биіктігінен Ксж коэффициентінің ұлғаюын ескеретін коэффициент;
g – еркін түсу үдеуі, м/с2;
– топырақтың топырақпен үйкелу бұрышы, град.
Ксж мәні 7.2-кестеден анықталады.
Кесте 7.2
= 25…35 см болғанда Ксж мәні (кН/м2)
( – жоңқаның ұзындығы)
С
Саны
|
Кесу
|
С
саны
|
Кесу
|
бір блокты қабырғасы бар
|
Үш блокты қабырғасы бар
|
бір блокты қабырғасы бар
|
Үш блокты қабырғасы бар
|
1…2
|
7
|
12
|
10
|
48
|
75
|
3
|
16
|
25
|
16
|
72
|
120
|
4
|
22
|
35
|
30
|
140
|
200
|
6
|
30
|
45
|
|
|
|
тәуелділігі -тан эмпирикалық формула бойынша табылады
, (7.2)
Созу призмасының көлемі Vпр мысалда берілгендей мына формула бойынша анықталады . (7.3)
мәнін –топырақтың топырақпен үйкеліс бұрышын кесте бойынша таңдаймыз. Осы бұрыш тангенсі және Со ілінісуі-топырақты жылжытуға кедергісін негіздейді. Топырақтың ығысу кедергісінің негізіне топырақтың қалыпты кернеуден шекті кедергісінің ығысуға тура сызықты тәуелділігі туралы Кулон заңы алынды:
, Н/м2 (7.4)
Ркоп тәуелділігінің талдауы, оның үш бөліктен тұратынын көрсетіп тұр. Бірінші бөлім кесу күшіне сәйкес келеді, екінші-жоңқаның жылжуына қкедергі күші және үшінші құрамдауыш созу призмасын жылжыту процесін сипаттайды. Сондықтан шартты түрде санауға болады
. (7.5)
Ркоп тапқаннан кейін салыстыру қажет, 5 және 6 тәжірибелік сабақтарға ұқсас. Рf және Т мәнін осы жұмыстардан аламыз. жағдайында қадамымен С жаңа мәнін алу қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |