Жоспар Жерорта теңізі Қалыптасуы және шығу тегі Өсімдіктер мен жануарлар әлемі
жүктеу/скачать 30,52 Kb.
|
Жерорта теңізі
- Бұл бет үшін навигация:
- Жерорта теңізі Еуропадағы ең ластанған теңіз деп танылды.
Экологиялық проблемаларыБұл ғаламшарды мекендейтін тіршілік иелеріне келетін болсақ, бізде күрделі экологиялық мәселелер бар. Жерорта теңізі әлемдегі ең лас теңіздердің бірі болып саналады. Австралия, Қытай және Жапон суларынан кейін Жерорта теңізі теңіздердің бірі болып табылады, бұл ластанудың жоғары деңгейіне қарамастан биологиялық әртүрлілік.Бүгін 17.000 түрі сипатталған, оның 4% -ы басқа теңіздерге келеді, сондықтан олар инвазиялық түрлер деп саналады. Жануарлар мен өсімдіктер түрлерінің көп бөлігі Гибралтар бұғазына жақын жерлерде ең терең аймақтарда шоғырланған. Мұнда біз Альборан теңізін, бүкіл Африка мен Испания жағалауын және Адриатика мен Эгей теңіздерінің солтүстігін табамыз.Бұл теңіз ретінде қарастырылады құрамында көмірсутектер мен микропластиктердің көп мөлшері бар әлемдегі ең ластанған заттардың бірі. Бұл екі элемент өсімдіктер мен жануарлар тіршілігінің экологиялық тепе-теңдігіне үлкен қауіп төндіреді. Бұл сондай-ақ шамадан тыс балық аулау және артық жүк кемелерінен туындаған тәуекелдермен байланысты болуы мүмкін. Жерорта теңізі Еуропадағы ең ластанған теңіз деп танылды.Жерорта теңізі көлемі жағынан ең үлкен теңіздердің қатарына кіреді. Ол Африка, Азия және Еуропа құрлықтарының ортасында орналасқан.Бұл теңіз – Атлант мұхитының бөлігі, оларды Гибралтар бұғазы бөліп тұр. Жалпы көлемі – 2,5 миллион км². Батыстан шығысқа дейінгі ұзақтығы – шамамен 3700 км, ал солтүстіктен оңтүстікке – шамамен 1600 км. Құрамына Эгей, Крит, Ион және Адриат теңіздері кіреді. Жағалық сызығының ұзындығы – тіпті Африкадан ұзақ (45000 км). Сицилия, Кипр, Корсика, Крит және Сардиния сияқты көптеген аралдары бар. Ең терең жері – 5100 метр. Ондаған миллион жыл бұрын, Жерорта теңізінің орнында Тетис мұхиты болған. Тектоникалық плиталардың қозғалысы, жер қыртысының көтерілуіне әкеліп, жоғарыда жазылған мұхиттың жойылуына себеп болды. Оның орнына Жерорта, Қара, Азов, Арал және Каспий теңіздері пайда болды. Адамзат өркениетінің бесігі болып саналатын теңізді 22 мемлекет қоршап тұр. Өзінің географиялық орналасуына байланысты, халықаралық сауда-экономикалық қатынастар жүйесінде ерекше рөл атқарады. Ол – Батыс Еуропа мен Таяу Шығыстың арасындағы маңызды мұнай жолы. Бұл теңіздің порттары Еуропа елдерін және Солтүстік Африканы құбыр желісі арқылы байланыстырып тұр. Осыған байланысты, жағалауларында және аралдарында көптеген өнеркәсіптік кәсіпорындар құрылған. Ол – жағасындағы керемет табиғатымен және жұмсақ климатымен ерекшеленеді. Жағалауларында көптеген шығанақтар мен түбектердің болуына байланысты, туристтерді қызықтыратын көрнекті орындар жеткілікті. Жазғы мезгілде демалуға келетін адамдардың саны 200 миллионнан асады. Судың температурасы +16 градустан түспейді. Тұздың мөлшері бойынша, Өлі және Қызыл теңіздерінен кейінгі үшінші орында. Бұл теңіз бір кездері кеме шайқастарының басты сахнасы болған. Оның түбінде жатқан кемелердің нақты санын ешкім білмейді. БРЮССЕЛЬ. ҚазАқпарат – Жерорта теңізі - Еуропадағы ең ластанған теңіз. Ондағы қоқыс қабатының тығыздығы соңғы 30 жылда екі есе өскен, Бұл өзгеріс пластмасса өндірісінің өсуіне байланысты, сондай-ақ 2008 жылы ЕО-ның теңіз табиғатын қорғау саясаты қолға алынып, жаңа заңнама қабылдаған соң теңіз қоқыстарының жүйелі түрде анықталуына қатысты.Ластану деңгейінің өсуі таң қалдырмауы тиіс. Бұған дейін Nature Communication журналында жарияланған зерттеуде 1957 мен 2016 жылдар аралығында «әлемдік теңіздердегі пластмассалардың уақыттық үрдістері мен таралуы» талданған болатын. Сол зерттеудің өзінде-ақ 1990 жылдары теңізде пластик қалдықтарының көп көлемде жиналып қалғаны айтылған.Жерорта теңізінің түбінде қабат құрайтын қалдықтардың 60% cөмкелерден, бөтелкелерден, құтылар мен қаптауыштардан, балық аулайтын ау мен киім-кешектен тұрады.Қалдықтардың таралу көздері көп, оларға коммерциялық немесе туристік кайықпен жүзу, балық аулау, балық өсіру ісі, қоқыстар, өнеркәсіптік немесе қалалық аудандар жатады.Жыл сайын теңізге 8 млн тонна пластмасс тасталады, олардың 200 мың тоннасы Жерорта теңізіне келеді. Адамзаттың бұл әрекеті теңіз флорасы мен фаунасына кері әсерін тигізеді. Жерорта теңізі туралы ең қызықты мәліметтер. Жерорта теңізін планетадағы басқа теңіздерге қарағанда ең көп штаттармен, атап айтқанда 22-мен жуады. Түркияда Жерорта теңізі Ақ деп аталады. Геологтар Жерорта теңізі өзінің пайда болуына жер сілкінісіне байланысты деп санайды (жер сілкінісі туралы қызықты деректерді қараңыз), содан кейін Гибралтар бұғазындағы материктің бір бөлігі суға батып, мұхит суы пайда болған бұзылысқа ағады. Ежелгі Римде су қоймасы «Біздің теңіз» деп аталды. Жерорта теңізінің ең үлкен тереңдігі 5121 метрге жетеді. Дауыл кезінде теңіз толқындарының биіктігі 7 метрден асуы мүмкін. Бір қызығы, Жерорта теңізі Інжілде бірнеше рет айтылған, дегенмен ол «Ұлы теңіз» деп аталған. Мираждар Жерорта теңізінің кейбір бөліктерінде байқалады. Мысалы, олар Мессина бұғазының суларында жиі кездеседі. Сицилия Жерорта теңізіндегі ең үлкен арал екенін білесіз бе? Суэц каналы қазылғаннан кейін Жерорта теңізі суларында тіршілік ететін түрлердің шамамен 2% -ы Қызыл теңізден (Қызыл теңіз туралы қызықты деректерді қараңыз) келді. Теңізде балықтың 550-ге жуық түрі мекендейді. Жерорта теңізі 2,5 миллион км2 аумақты алып жатыр. Бұл аумақ бір уақытта Египетті, Украинаны, Франция мен Италияны қабылдай алады. жүктеу/скачать 30,52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|