Жоспар: Мейоз
жүктеу/скачать 462,55 Kb.
|
11-апта, 19А,Клеткалық биология (3)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. профаза 2. метафаза 3. анафаза 4. телофаза
| Мейоз (гр. meіosіs — кішірею, азаю) — жетіліп келе жатқан жыныс жасушаларының (гаметалардың) бөлінуіне
Мейозда — митоз секілді ядроның бөлінуінің универсалды түрі, бірақта ол клеткалардың аздаган тобына тән, дәлірек айтқанда жыныстық клеткаларда жүретін процесс. Мейоздың мәні хромосомдардың редукцияга ұшырап (қыс-қарып), санының екі есе азаюы болып табылады. Бүл процестің биологиялық мөнінің ашылтанына көп уақыттар болды. Гаплоидты жыныс клеткалары — гаметалар (п) жы-ныстық процестің нәтижесінде бір-бірімен қосылып зигота түзеді. Бұл жагдайда хромосомдардың саны екі есе артады (2п), ал зигота үрпаққа берілетін мөлімеггерді (информа-цияны) гаметалардың екеуінен де алады. Сонымен, көбею кезінде мейоз арқылы хромосомдардың санының түрақты-лыгы сақталып отырады. Мейоз бірінен соң бірі түрақты түрде жүріп отыратын екі бөлінуден түрады. Олардың ор қайсында митоздагьщай торт фаза болады, бірақ бүлардың принциптік айырмашылықтары бар. Алғашқы бөлінуі әрі күрделі, әрі ерекше болып келеді және хромосомдарының санының қысқаруымен жалғасады. Оны гетеротшпі деп атайды. Бұл бөлінудің профазасында гомолокты хромосомдар-дың арасында хромотидтердің бөліктерімен (участкілерімен) алмасу жүруі мүмкін. Анафазада клетканың полюстеріне митоздағыдай хроматидтер емес, гомологты хромосомдар ажырайды. Екінші реттік бөлінуі гомотипті деп аталынады және ол митоздағыдай болып жүреді. Нәтижесінде бір дип-лоидты клеткадан хромосомдар саны гаплоидты торт (тетрада) жас клетка түзіледі. Олардың хромосомаларының жиынтығының әрқилы болуы, түрдің эволю-циясының негізі болып саналатын келесі ұрпақтарының белгілерінің әртүрлі болатындығын көрсетеді. Кейбір жағдайларда жыныс клеткасы түзілгенде олардың хромсомдарының саны редукцияға үшырайды және диплоидты қалпында қалып отырады. Нәтижесінде зигота-дан пайда болған өсімдікте хромосомдардың 3-4, кейде оданда көп жиынтығы болады. Мұндай клеткаларды және олардан пайда болған өсімдіктерді полиплоидты деп атайды. Полиплоидты өсімдіктердің мөлшері (размері) үлкен болады. Помидордың, жүгерінің, бидайдың және көптеген екпелі (мәдени) өсімдіктердің түсімділігі жоғары сорттары полиплоидты болып келеді. Полиплоидияны рентген сәулесімен, әртүрлі химиялық заттармен және тағы басқа-лармен эсер ете отырып қолдан туғызуға болады. Презентация: 1 слайд 2 слайд Мейоз туралы жалпы түсінік Мейоздың биологиялық маңызы Мейоз процесінде тұқым құалаушылық материалының өзгеруі Митоз бен мейоздың арасындағы ұқсастық пен айырмашылық ikaz.kz ikaz.kz 3 слайд МЕЙОЗ схемасы Мейоз — жетіліп келе жатқан жыныс жасушаларының (гаметалардың) бөлінуінен хромосомалар санының азаюы (редукциясы). Мейоз кезінде әрбір жасуша екі рет, ал хромосомалар бір-ақ рет бөлінеді. Осының нәтижесінде жасушалардың гаметадағы хромосомалар саны бастапқы кезеңдегіден екі есе азаяды. Жануарларда мейоз жыныс жасушалар пайда болғанда (гаметогенез), ал жоғары сатыдағы өсімдіктерде споралары түзіле бастағанда жүреді. ikaz.kz 4 слайд Әр мейоздық бөліну төрт фазадан өтеді: 1. профаза 2. метафаза 3. анафаза 4. телофаза 5 слайд :
6 слайд жүктеу/скачать 462,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|