Қозғалыстың келесі кезеңінде зиялылардың халық өмірін танып, оны жігерлендіру, ояту қарекеттері байқалады. Айталық, «Оян, қазақ!», «Қырық мысал», «Бала тұлпар», «Айқап» журналы, «Бақытсыз Жамал», «Қалың мал» осы кезеңнің ұлтты белсенділікке шақырған, халық өміріне терең үңілген бедерлі белгілері еді. Бұл кезеңге сыншылдық, ағартушылық тән, яғни сынау мен үйрету, мінеу мен бейімдеу етене болатын. Сондықтан оны сыншылдық кезеңі дейміз. Бұл кезеңде саяси қайраткерліктен гөрі әдеби ұрандар алдыңғы қатарға шықты. Оның себебі отаршыл үкімет қазақ зиялыларының пәрменді әрекеттерінен үркіп, оларды қысымға ұшыратты.
