жантаяды. Жұмыртқалармен қоса ұя табанында дөңгелектеніп бүктелген
дернәсілдер болады. Дами бастаған жұмысшы ара дернәсілдерінің ұзындығы
жұмыртқанікінен асып 1,6-2 мм-ге жетсе, 2-күндіктерінікі 2,5-3 мм-ге жетіп
ұя табанының жартысына жуығын, ал таға тәрізденген 3-күндіктерінікі 6 мм-
ге жетіп ұя табанының жартысынан астамын иеленеді. 4-күндік дернәсіл
денесі бүкіл ұя табанын жайлайды да 6-күндігінің
соңына қарай аралар
ұялардың бетін балауызбен жаба бастайды.
Беті ашық ұядағы дернәсілдерді жабылмаған төл (незапечатанный
расплод) деп атаса, беті жабылған ұядағы дернәсілдер мен қуыршақтарды
(куколки) жабылған төл (запечатанный расплод) деп атайды. Ұяны жапқан
жұқа балауыз қақпақтан көрінетін қуыршақ басының қараюына қарай оның
даму кезеңін болжауға болады. Және де еркек ара төлі жұмысшы аранікінен
бір жағы ірірек болса, екінші жағынан олардың қабырғалары біршама
биіктетілген ұяларының қақпағы дөңес болып келетіндіктен оларды тіпті
бүкір төл (горбатый расплод) деп те атайды.
Ара –
Аналық ара, еркек ара, жұмысшы ара деп үшке бөлінеді.
Жұмысшы араның дене тұрқы кішілеу, өңі қара, басы, кеудесі және жонында
сұрғылт сары нүктелері болады. Басы үш бұрыштылау келеді. Басында үш
жай, екі күрделі көзі болады. Аузы үлкен, бал жинауға қолайлы, кеуде жағы
үш буынды, ор-та буыны үлкен келеді. Екі жұп жарғақ қанаты бар. Үш жұп
аяғының тозаң жинайтын себеті болады. Қарын жағы дөңгеленген конус
тәрізді, сауыр жағында қара сары түсті 1-4-ке дейін келген қара белдеулер
бар. Құйрығында үшкілдеу безі және шанышқы инесі болады.
Бауыр жағында төрт түп балауыз пластинкасының ішіндегі балауыз безі
балауыз бөліп шығарады.
Аналық араның денесі ұзын,
қанаты қысқа, көбею органы ерекше
жетілген. Еркек ара жұмысшы сәл үлкен, құйрық жағы жұмыр болады. У безі
және шанышқы инесі болмайды. Ара патшасы мен еркек араның ауыз қуысы
кішкене келеді. Аяғында гүл тозаңдарын жинайтын тозаң себеті, сондай – ақ
балауыз шығаратын балауыз безі болады. Ара топтасып тіршілік етеді. Ара
үйірі бір ғана ара патшасы мен бірнеше жүздеген еркек арадан және он
мыңдаған жұмысшы аралардан құралады. Ара патшасының бірден бір
міндеті – жұмысшы араларға гүл тозаңын және бал жинату,
балауыз
шығарту, ұя салдыру, балапан құрттарды, ара патшасын, еркек араны бағу,
ұяны тазалау сондай – ақ, қорғау міндетін атқарады.
Еркек араның бірден – бір міндеті – ара патшасымен шағылысу. Араның
бөліп шығаратын балауызы, улы сұйықтығы, балы дәрілікке
жасалады.Жинау мен өңдеу – жаз және күз айларында омарта ішіне жиналған
балды алу әдістері бойынша сауып алады. Дәрілікке жасалатын балды отқа
жылытып, сұйылған сүзгіден өткізіп әзірлей-ді. Бал ақ және сарғылт түсті
болады. Жаз, күз мезгілдері тұнық өсімдік майы тектес сұйықтау болып, қыс
мезгілінде қоюланып, шекер өңдес іріткі кристаллға айналады. Балы – тәтті,
дәмді, усыз болады.Ара балының бөлінуіНегізінен, ара балы бір шырынды
және көп шырынды болып бөлінеді.Бір шырынды бал – тек өсімдіктердің бір
түрінен ғана жиналған шырын. Оны өсімдіктердің түріне қарай – қара-құмық
балы, жөке ағашының балы деп, неше түрлі атайды.Көп шырынды бал –
өсімдіктердің бірнеше түрінен жиналған шырын.
Оны табиғи бал беретін
өңірлерге байланысты дала балы, тау балы, бақ балы деп ерекшелейді.
Достарыңызбен бөлісу: