Жүзу, спорттық жүзу спорт түрлерінің бірі
жүктеу/скачать 16,39 Kb.
|
Жузу тарихы
|
Жүзу , спорттық жүзу – спорт түрлерінің бірі. Спорттық жүзу жарыстары еркін (кроль), брасс, баттерфляй, шалқалап жүзу, тағы да басқа тәсілдерімен 50 метрден 1500 метр қашықтық аралығында өткізіледі. Сондай-ақ жүзудің қолданбалы, су астында жүзу, синхронды (көркемдік) жүзу т.б. түрлері болады. жүзудің тұрмыстық, емдік, ойын түрлері де бар. Халықаралық жүзу федерациясы Халықаралық жүзу федерациясы (ФИНА) 1908 жылы құрылған. 1991 жылы оның құрамына 128 ел кірді. Олимпиялық ойындар 1896 жылдан, дүниежүз. чемпионаттар 1973 жылдан, еуропалық чемпионаттар 1926 жылдан өткізіледі. Дене шынықтырудың бір түрі ретінде жүзумен адамдар ежелгі дәуірден бастап айналыса бастаған. Біздің жыл санауымыздың басында Римде суы жылытылатын 50x20, 100x50 метрлік үй ішіндегі бассейндер салынған. 16 ғасырдың басында жүзу спорттық сипат алды. Алғашқы жарыс 1515 жылы Венецияда өткізілді. КСРО-ның 1947 жылы Халықаралық жүзу федерациясына мүше болуы, 1952 жылдан бастап Олимпия ойындарына қатысуы жүзу спортының Кеңес Одағында, оның ішінде Қазақстанда да жедел дамуына ықпал етті. Қазақстанда жүзу спортының дамуы Алматыда Дене тәрбиесі институтының (қазіргі Қазақ мемлекеттік спорт және туризм академиясы) ашылуымен тікелей байланысты болды. Оның түлектері 1946 жылы Бүкілодақтық жоғары оқу орындары арасындағы жарысқа қатысты. 1947 жылы алғаш рет жүзуден республикалық біріншілік ұйымдастырылып (Тастақ тоғанында), оған Алматы, Атырау, Орал қалалары жүзгіштері қатысты. Сол жылы Қазақстан тұңғыш рет КСРО біріншілігінде бәсекеге түсті. 1948 жылы Алматыдағы Мәдениет және демалыс саябағында студенттердің күшімен 27 метрлік ашық бассейн жасалды, онда екінші республикалық біріншілік өтті. Ю.Кабин, В.Минаев, Б.Елқондиевтер бірнеше рет Қазақстанның чемпионы атанды. Құрамына қазақстандық Г.Николаев енген КСРО жүзгіштері 16-Олимпия ойындарында (Мельбурн, 1956) 4x200 метрлік эстафетада Кеңес Одағына алғашқы қола медальді әкелді. 1957 жылы Қарағандыда тұңғыш жабық бассейн іске қосылды. Тәуелсіз Қазақстан дербес қатысқан Барселонада өткен 25-Олимпия ойындарына (1992) 7 жүзгіш, ал Сиднейде өткен 27-Олимпияға (2000) 8 жүзгіш қосты. Олардың бәрі дерлік Азия құрлығының үздіктері аталды. Жүзу адам ағзасына тигізетін пайдалы әсері жағынан басқа спортқа қарағанда ерекше орын алады. Жүзумен тұрақты шұғылданған адамның бұлшық еті үйлесімді жетіледі, жүйке тамыры нығаяды, денедегі зат алмасу, тыныс алу мен қан айналу жүйесінің қызметі жақсарады. Жүзу тарихы Тарихшылардың айтуынша, адамдар жүзуді баяғы заманнан білген. Сонымен қатар, соғыс кездерінде әсери құралды жүзуді әрбір сарбаз үйренген. 1515 жылы Венецияда алғашқы әскери жүзуден жарыстар өткізілді. 1869 жылы Англияда алғашқы әуесқой жүзу мектебі ашылды. («Англияда жүзудегі спорт әуесқойлары қауымдастығы»). Кейінірек осындай мектептер Швеция, Германия, Венгрия, Франция, Нидерланды, АҚШ, Жаңа Зеландия, Ресей, Италия және Австрияда пайда болды. XIX ғасырдың аяғында су спорттарының танымалдылығының өсуі байқалады. Соның арқасында жасанды бассейндердің пайда болуының алғышарттары көрінді. 1896 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін жүзу Олимпиада ойындарының бағдарламасына кіреді. 1899 жылы “Еуропалық чемпионат” деп аталатын Еуропа чемпионаты өткізілді. 1908 жылы Халықаралық жүзу федерациясы (ФИНА) жарыстардың негізгі қашықтықтарын, сондай-ақ жүзудің тәртібін анықтады және бекітті. Жүзу түрлері Кроль — жүзудің ең жылдам түрі, ол аяқ-қолдардың және аяқтың симметриялық қозғалыстарымен сипатталады. Қолдардың әрқайсысы үлкен ескекті денесінің осі бойынша жасайды. Ал аяқтары кезек-кезек көтеріліп, түсіп отырады. Артқы кроль — қарапайым және көзбен көріп отыратын жүзу стилі. Сондай-ақ, спортшы балама көтеріліп аяқтарын төмендетумен қатар баламалы қол арқылы соққыларды орындайды. Спортшы арқасымен шалқайып жүзіп, суға тікелей қолын тигізеді. Брасс (Кеудеге шақыру) — бұл спортшының кеуде арқылы жүзу түрі. Ал оның қолдары мен аяқтары су бетіне параллель жазықтықта симметриялы қозғалыстар жасайды. Баттерфляй- жүзудегі ең күрделі және техникалық жағынан қиын түрлердің бірі. Баттерфляй қозғалысы кезінде спортшы кең және күшті ескек жасап, үстіндегі суды көтеріп, аяқтарымен толқын тәрізді қозғалыстар жасайды. Жылдамдық бойынша крольдан кейінгі екінші болып саналады. Спорт ережесі Бассейн — су спорт түрлеріне арналған тікбұрышты сыйымдылық. Спорттық дисциплинаға сәйкес келу үшін бассейннің өлшемдері: 1. ұзындығы 50 метр және ені 25 метр (ені 2,5 метрге дейін) болуы керек; 2. Ұзындығы 50 метр және ені 21 метр (ені 10 метрге дейін 2 метр); 3. Ұзындығы 25 метр және ені 16 метр; 4. Ұзындығы 25 метр және ені 11 метр; 5. Ұзындығы 25 метр және ені 8,5 метр. Жүзу жабдығы максималды жайлылық пен судың тұрақтылығын азайтуға арналған. Жүзу жабдықтары мыналарды қамтиды: жүзу бас киімі, спорттық шомылу киімі және т.б. Судың температурасы 25-29 градус болуы керек. жүктеу/скачать 16,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|