К. Жаңабеков Г. К. Жаңабекова Жануарлар морфологиясы жəне латын терминологиясы
Жасанды қоректік ортада өсірілген ұлпалар мен жасушалар
жүктеу/скачать 3,09 Mb.
|
ÐоÑÑологиÑ-emirsaba.org
| Жасанды қоректік ортада өсірілген ұлпалар мен жасушалар
құрылымдарын зерттеу (in vitro). Адам мен жануарлар организмдері тірі жасушаларының құрылысы туралы құнды ғылыми мөліметтер, организмнен тыс жасанды қоректік ортада өсірілген ұлпалар мен жасушаларды түрлі микроскопиялық əдістерді қолдана отырып зерттеудің нəтижесінде жинақталды. Ұлпаларды организмнен тыс, шыны ыдыстагы жасанды қоректік ортада өсірудің əдісін бірінші peт 1907 жылы Р. Ж. Гаррисон, одан соң оның жетілдірідген түрін 1912 жылы А. Каррел қолданды. Организмнің тірі жасушаларын қолда өсіру үшін, мүшелердің кішкентай болікшелерін тірі биосынама ретіңде кесіп алып, организмнен тыс арнайы шыны ыдыстағы стерильді де, таза жасанды қоректік ортада (қан сарысуы, ұрықтан алынған сірінді жəне т.б.), адам мен жануарлардың дене температураларына сəйкес жылылықта "ұлпалар мен жасушалар өскіндері (культуралары)" реұлпаде өсіреді. Аталмыш зерттеулер басталған бірінші кезеңде, жасушалар өскендері шыны ыдыстардагы жасанды қоректік ортада өсірілді. Сондықтан, 14
немесе "in vitro"(лат. vitrum — шыны) əдісі — деп атап кетті. Казіргі кезде жасушалар өскіндері көбінесе стерильді пластмасса ыдыстарда өсіріледі. Жасанды ортада ыдыста өсірілеұлпа мүшелер мен ұлпалар өскіндеріне (культураларына) тірі организмнің тіршілігіне ұқсас жағдай тудырса, онда өскіндегі жасушалар бөліну арқылы көбеюге, қозғалуға, тірі организмде аткаруға тиісті кызметтерін атқаруға бейім келеді. Өскіндегі жасушаларға арнайы жағдайлар тудыру арқылы, оларды басқа қызметтер атқаруға мамандандырып бағыттауға да болады.
əдістерін пайдаланып, өскіндегі бір жасушаның ядросын екінші жасушаға салып, жасуша геномын өзгертуге, екі түрлі ұлпалар жасушаларын біріктіруге, əр түрлі сынама заттардың тірі жасушаларға өсерін зерттеуге мүмкіңдік береді. Этикалық жағынан алғаңда, аталмыш əдіс — адам ұлпалары мен жасушаларына түрлі медициналық тəжірибе жасауға толық мүмкіндік тудыратын бірден бір биологиялық əдіс. Мүшелерден кесіп алынған ұсақ бөлікшелерден жасушалар өскіндерін дайыңдау үшін, оларды протеолиттік трипсин ферментімен өңдеу арқылы жасушаларды бір-бірінен ажыратып, жасанды қоректік ортада шашыла
жасушалар өскінін (суспензиясын) алады. Жасушалар өскіні қоректік ортада суспензия түрінде немесе өскін ыдысының түбінде, болмаса қоректік ортадағы нысаңдық шыны беұлпаде бір кабатта тұтаса жатып өсіп жетіледі. жүктеу/скачать 3,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|