Организмдегі талдағыштардың түрлері және механизмі
Фото-Механо-термо-хеморецепторлардың организмдегі рөлі
Қорытынды
Анализатордың маңызы
Пайдаланылған әдебиеттер
Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.
Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.
Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:
Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:
Жоғары сезімталдық қасиет.
Арнаулылық, талғамдылық қасиет.
Әсерлілік (реактивтік) қасиеті.
Сенсибилизация қасиеті.
Бейімделгіштік (адаптация) қасиет.
Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.
Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.
Қабылдау – аса көп талдап, біріктіру қызметін керек ететін құрылымды әрі белсенді психикалық әрекет.
1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.
1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.
2. Аралық, өткізгіш бөлімі (афференттік талшықтар, нейрондар, қыртысасты орталықтары) - ақпараттарды рецепторлардан ОЖЖ-не жеткізу
3. Орталық бөлімі (ми қыртысының бөлімдері) -афференттік сигналдарды талдап құрастыру
Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.
Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.
Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.
Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.
Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.
Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.
Дәм сезу мүшесі - ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды.
Иіс сезу - заттың иісін қабылдау. Иіс сезу анализаторы иіс сезу рецепторларының жиынтығынан, иіс сезу жүйкесінен және иіс сезу орталығынан құралады.
ауа
ИІС СЕЗУ ЖҮЙКЕЛЕРІ
ИІС БАДАНАСЫ
БАДАМША БЕЗ
ҚАБЫҚ
мұрын
Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.
Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.
Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.
Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.
Ауырсыну - организмнің интегративті қызметі. Ол көптеген функционалдық жүйелер қызметтерін белсендіріп, жарақаттандыру факторларына төзімділігін күшейтеді.
Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.
Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.
Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).
Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).
Қалыпты физиология: студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы, 2007 (193-194 б. №1 жұмыс, 195-196 б. №3 жұмыс, 197-198 б. №2 жұмыс).
