Кафедра: Қалыпты физиология Тақырыбы: Организмнің сыртқы ортағы бейімделудегі талдағыштар рөлі



Дата03.11.2023
өлшемі9,53 Mb.
#121612
Байланысты:
Талдағыштар

  • Қабылдаған: Бақбергенова А.С.
  • Орындаған: Қалмаханова Ж.Е.

Кіріспе

  • Кіріспе
  • Талдағыштар туралы жалпы түсінік
  • Негізгі бөлім
  • Организмдегі талдағыштардың түрлері және механизмі
  • Фото-Механо-термо-хеморецепторлардың организмдегі рөлі
  • Қорытынды
  • Анализатордың маңызы
  • Пайдаланылған әдебиеттер

Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.

  • Талдағыштар дегеніміз белгілі бір ақпаратты қабылдауға және тануға арналған құрылымнан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.

Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:

  • Tалдағыштарға тән ортақ қасиеттері:
  • Жоғары сезімталдық қасиет.
  • Арнаулылық, талғамдылық қасиет.
  • Әсерлілік (реактивтік) қасиеті.
  • Сенсибилизация қасиеті.
  • Бейімделгіштік (адаптация) қасиет.

Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.

  • Талдағыштар арқылы сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың миымызда әр түрлі бейнеленуін қабылдаймыз.Танымдық процестерге: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял т.б. жатады.
  • Қабылдау – аса көп талдап, біріктіру қызметін керек ететін құрылымды әрі белсенді психикалық әрекет.

1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.

  • 1. Шеткі (рецепторлық ) бөлімі - түрлі тітіркендіргіштерді қабылдау.
  • 2. Аралық, өткізгіш бөлімі (афференттік талшықтар, нейрондар, қыртысасты орталықтары) - ақпараттарды рецепторлардан ОЖЖ-не жеткізу
  • 3. Орталық бөлімі (ми қыртысының бөлімдері) -афференттік сигналдарды талдап құрастыру

-көру рецепторлары

  • -көру рецепторлары
  • -есту рецепторлары
  • -дәм сезу рецепторлары
  • -жанасу сезу
  • -терморецепторлар
  • -проприорецепторлар
  • -вестибулярлық (тепе-теңдік)
  • -ауырсыну
  • -иіс сезу рецепторлары болып бөлінеді.

Фоторецепторлар – көру;

  • Фоторецепторлар – көру;
  • Механорецепторлар – есту, жанасу, вестибулярлы, проприорецепторлар;
  • Хеморецепторлар – дәм сезу, иіс сезу;
  • Терморецепторлар – тері.
  • Ноцицепторлар – ауырғанды сезу.

Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.

  • Көру талдағышы жарық пен түсті ажыратуға бейімделген талдағыш.

Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.

  • Қараңғылықтан жарыққа шыққанда адам уақытша көрмей қалады. Содан кейін көздің бірте-бірте жарыққа икемделуін оның жарыққа бейімделуі деп атаймыз. Алғашқы 10минут ішінде көздің сезімталдығы 50-80 рет ұлғаяды,ал 1 сағ ішінде бірнеше ондаған мың рет өседі.

Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.

  • Тері рецепторы-(түйсіну) арқылы заттың пішінін, қаттылығы мен жұмсақтығын, тегістігін, жылы-суықтығын анықтайды.

  • Дәм сезу мүшесі - ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды.
  • Иіс сезу - заттың иісін қабылдау. Иіс сезу анализаторы иіс сезу рецепторларының жиынтығынан, иіс сезу жүйкесінен және иіс сезу орталығынан құралады.
  • ауа
  • ИІС СЕЗУ ЖҮЙКЕЛЕРІ
  • ИІС БАДАНАСЫ
  • БАДАМША БЕЗ
  • ҚАБЫҚ
  • мұрын

Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.

  • Есту деп организмнің дыбысты қабылдау қабілетін айтады. Ол есту мүшесінің күрделі қызметі арқылы іске асырылады.

Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.

  • Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.
  • Ауырсыну - организмнің интегративті қызметі. Ол көптеген функционалдық жүйелер қызметтерін белсендіріп, жарақаттандыру факторларына төзімділігін күшейтеді.

Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.

  • Талдағыштардың әлемді тануда маңызы өте зор. И.М.Сеченовтың айтуы бойынша, талдағыш – мидың сезіну ағзалары. Себебі әрбір психикалық іс-әрекет санада сезім арқылы қабылдау негізінде туады.

Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).

  • Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. – Алматы, Дәуір, 2005 (431-445, 459-462 б.).
  • Қалыпты физиология: студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар. – Алматы, 2007 (193-194 б. №1 жұмыс, 195-196 б. №3 жұмыс, 197-198 б. №2 жұмыс).
  • Wikipedia.org


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет