Кафедра анатомии, физиологии, зоологии и безопасности жизнедеятельности

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 

КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АБАЯ 

ИНСТИТУТ ЕСТЕСТВОЗНАНИЯ И ГЕОГРАФИИ 

КАФЕДРА АНАТОМИИ, ФИЗИОЛОГИИ, ЗООЛОГИИ И БЕЗОПАСНОСТИ ЖИЗНЕДЕЯТЕЛЬНОСТИ 

            

         «Бекітемін» 

Абай атындағы ҚазҰПУ  Ғылыми 

Кеңесінің отырысы 

Ғылыми Кеңес төрағасы/ 

           «Утверждено» 

На заседании Ученого Совета 

КазНПУ им. Абая 

Председатель Ученого Совета 

Ректор _______ С.Ж. Пралиев 

Протокол № ___ от «__»___201_   

                                                                                                                             

КАТАЛОГ ЭЛЕКТИВНЫХ ДИСЦИПЛИН 

 

По специальности 5В060700-Биология 

2016/2017 учебный год   

                                                                                                              

Авторы: Балгимбеков Ш.А. – д.м.н., профессор 

                                                                                                                            Толенбек И.М. - к.б.н., профессор 

                                                                                                                                 Тунгушбаева З.Б. – д.б.н., профессор 

                                                                                                                               Кунакбаев А.С. – к.м.н., профессор 

                                                                                                                             Бабашев А.М. – к.б.н., профессор 

                                                                                                                           Татаринова Г.Ш. - к.б.н., доцент 

                                                                                                                       Батырова К.И. - к.б.н., доцент 

                                                                                                                     Есимов Б.К. - к.б.н., доцент 

                                                                                                                                         Жаксыбаев М.Б. - к.б.н., ассоц.профессор 

                                                                                                                                             Шыныбекова Ш.С. – к.б.н., ст.преподаватель 

                                                                                                                                        Ташенова Г.К. -  к.б.н., ст.преподаватель 

                                                                                                                                        Кулжанова Д.К. - к.б.н., ст.преподаватель 

                                                                                                                              Конофеева З.С. - ст.преподаватель 

                                                                                                                                           Нуркенов Т.Т. – магистр, ст.преподаватель 

                                                                                                                                            Сексенова Д.У. - магистр, ст.преподаватель 

                                                                                                                                       Отарова Н.И. - магистр, ст.преподаватель 

                                                                                                                                              Кайнарбаева А.Д.- магистр, ст.преподаватель 

Алматы 

2016 

ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ 

 

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ ГЕОГРАФИЯ ИНСТИТУТЫ 

 

Мамандық: 5В060700 – Биология 

Академиялық дәрежесі  – 5В060700 – Биология мамандығы бойыншажаратылыстану ғылымдары бакалавры 

1 курс 4г. 

 

№ 

п/п 

Пәннің 

атауы 

Пәннің қысқаша 

мазмұны 

Негізгі 

бөлімдер 

Кр. 

саны 

Сем. 

Пререквизит 

тері 

Постреквизитт

ері 

Пәнді оқытудан күтілетін нәтижелері 

(білім алушылардың білімі, біліктілігі, 

дағдысы және құзыреттіліктері) 

1 

Өмір 

қауіпсіздіг

і негіздері 

Өмір қауіпсіздігін 

қамтамасыз етудің ұйымдық 

негіздері. Бейбіт және соғыс 

уақытындағы төтенше 

жағдайлар, олардың 

себептері мен салдары. 

Төтенше жағдайлар 

кезіндегі ахуалға баға беру. 

Апаттан құтқару және басқа 

шұғыл жұмыстар. Төтенше 

жағдайдан халықты және 

шаруашылық нысандарын 

қорғау. Төтенше 

жағдайларда тұрғындардың 

қимыл-әрекеттері. Төтенше 

жағдайларға байланысты 

жарақаттанулар, жіті 

аурулар мен уланулар және 

дәрігерге дейінгі шұғыл 

көмек көрсету. Аса қауіпті 

індеттер және ВИЧ-

инфекция мен СПИД. 

Әлеуметтік мәнді аурулар. 

Өмір қауіпсіздігін 

қамтамасыз етудің 

ұйымдық негіздері. 

Бейбіт және соғыс 

уақытындағы 

төтенше жағдайлар. 

Төтенше жағдайлар 

аймақтарына 

сипаттама. 

Радиация көздері. 

Табиғи 

радиоактивтілік, 

ядролық апат 

ошағы. Химиялық 

апат ошағы. 

Химиялық қауіпті 

объектілерде 

қолданылатын 

күшті әсер етуші 

улы заттардың 

сипаттамасы. Өткір 

сәуле ауруы. 

Төтенше жағдайлар 

ахуалында суды 

және азық-түлікті 

қорғау. Жарақаттар 

түрлері. Балалар 

жарақаты. Аса 

қауіпті жұқпалы 

аурулар. ВИЧ-

түсініктеме, СПИД 

ауруы. ВИЧ 

инфекциясының 

2 

1 

Химия. Физика. 

Биология.  

Адам 

анатомиясы 

және 

физиологиясы. 

Педагогика. 

Психология. 

Өзін-өзі тану. 

Құқықтану 

негіздері. 

Еңбек 

қауіпсіздігі. 

Экология 

"Өмір қауіпсіздігі негіздері" 

пәнін оқып меңгеру нәтижесінде 

студент:  

- өмір сүру ортасындағы адам 

қауіпсіздігінің теориялық негіздерін, 

ТЖ-ды болжау және олардың салдарын 

жою әдістерін; 

- тіршілік қауіпсіздігіне қажетті 

қауіпсіз және зиянсыз жағдайлар 

жасауды; 

- әлеуметтік мәні бар  және аса 

қауіпті жұқпалы инфекциялық аурулар 

туралы білуі керек. 

Шаруашылық пен техникалық 

жүйе нысандарының қызмет ету 

тұрақтылығын ескере отырып, оларды 

қазіргі кездегі қауіпсіздік талаптарына 

сәйкес пайдаланудың жаңа техникасы 

мен технологиялық процестерін 

жасай алуы керек. 

Мүмкін болатын апаттар, 

авариялар, төтенше жағдайларда  

халықты қорғау шараларын атқаруды, 

зардап шеккендерге маманданған дәрігер 

келгенше алғашқы медициналық көмек 

көрсетуді  меңгеруі керек. 

таралу жолдары. 

2 

Экология 

және 

тұрақты 

даму 

Пәнді оқытудың мақсаты 

студенттерге тірі 

организмдердің бір-бірімен 

қарым-қатынасын және 

олардың тіршілік ортасы 

жайлы заңдылықтарды 

ашып көрсету, 

тыңдармандарды ғаламдық 

экологиялық 

проблемалардың 

болмысымен, туындау 

себептерімен және осы 

проблемаларды шешу 

жолдарымен таныстыру. 

Болашақта аталған 

салаларда жұмыс істейтін 

мамандарға осы пәнді игеру 

барысында алған білімдері 

өздерінің кәсіби қызметін 

табысты атқаруға 

көмектесетін болады. 

Кіріспе. «Экология 

және тұрақты даму»  

пән ретінде. 

Қазіргі экологияның 

құрылымы 

Жердің 

географиялық 

қабығындағы  

биосфера орны.    

Тірі заттар.  

Табиғаттағы заттар 

айналымы 

Экологиялық 

факторлар, олардың 

организмдерге 

әсері. 

Тұрақты даму 

теориясы, 

стратегиялық 

құжаттар 

ҚР тұрақты даму 

саясатының 

болашағы. 

 

 

 

3 

2 

Ботаника. 

Өсімдiктердiң  

қоршаған 

ортамен 

байланысы. 

Зоология . 

Жануарлардың 

қоршаған 

ортамен 

байланысы. 

География.  

Табиғат 

ресурстарын 

ұтымды 

пайдалану 

Валеология. 

Денсаулық және 

экология. 

Жалпы 

биология. 

Биосфера және 

адам.. 

Өндірістік 

экология 

Ғаламдық 

экология 

Химиялық 

экология  

Радиациялық 

экология 

-қазіргі экологияның бағыттарын; 

-басты-басты экологиялық терминдерді, 

олардың ұғымдық мағынасын және 

анықтамаларын; 

-атмосфераға, гидросфераға және 

топыраққа қатысты жаһандық 

экологиялық проблемаларды, сол сияқты 

организмдердің өздерінің тіршілік 

ортасындағы өзгерістерге бейімделу 

және сол жағдайда тіршілік ету 

ерекшеліктерін; 

-Қазақстанда және жер жүзінің өзге де 

елдерінде экологиялық апатқа ұшыраған 

аймақтарды және олардың бүгінгі 

таңдағы экологиялық жағдайын; 

-Қазақстан Республикасының экология 

жөніндегі негізгі заңын, қоршаған 

ортаны қорғауға қатысты өзге де 

экологиялық құжаттарды; 

-Тұрақты даму, оның аспектілері, 

Қазақстан Республикасының тұрақты 

даму болашағы туралы  

 Біліп шығады 

-болашақ мамандығы ауқымында 

туындаған экологиялық жағдайларды 

бағалай білуді; 

-қажетті деректер жиынтығын іс-

әрекетке жарата білуді, қоршаған ортаны 

қорғау саласындағы заң жобаларын 

жасақтауға қажетті экологиялық 

тұрғыдан қауіпті белдемдердің туындау 

себептерін және келеңсіз келешегін 

болжай білуді; 

-табиғи нысандарда іс-шараларды 

жоспарлау барысында осы аймақта 

туындауы мүмкін экологиялық 

проблемаларды болжай білуді; 

-тұрақты даму тұжырымдамасы, оның 

критерийлерін 

 меңгереді. 

3 

Цитологи

я мен 

гистологи

Жасушаны оқып білудің 

тарихы және әдістері. 

Жасушалар теориясының 

Жасушаны оқып 

білудің тарихы және 

әдістері. Жасушалар 

3 

1 

Биология. 

Ботаника. 

Зоология. 

Физиология. 

Биохимия. 

Экология. 

Пәнді оқытудағы күтілетін нәтижелер - 

білуі тиіс - жасушалар мен ұлпалардың 

көп түрлілігі және біртұтастығы, 

я 

негізі. Прокариот және 

эукариот жасушалар 

құрылысының тұтастығы. 

Атқаратын қызметіне 

байланысты жасушаның 

морфологиялық ерекшелігі. 

Жасушаның құрылымдық 

компоненттері. Жасуша 

циклі және жасушаның 

бөлінуі-митоз және мейоз. 

Мөлшері және патологиясы. 

Гендер және генетикалық 

код. Ақуыздың биосинтезі. 

Жасушаның энергиямен 

қамтамасыз етілу жүйелері. 

Өсімдіктер жасушасындағы 

фотосинтез. Жануарлардың, 

адамдардың және тұқымды 

өсімдіктердің жыныс 

жасушаларының дамуы. 

Тұқымды өсімдіктердің 

қосарлы ұрықтануы. 

Омыртқасыз және 

омыртқалы жануарлар 

ұлпаларының онто- және 

филогенездегі шығу тегі, 

негізгі құрылысы, дамуы, 

қызметі. Эпителиальды 

шегаралық  ұлпалар. Ішкі 

орта ұлпалары: қан, лимфа, 

лимфомиелоидтты, 

борпылдақ және 

интерстициалды ұлпалар. 

Тірек, дәнекер ұлпалар. 

Бұлшық ет ұлпалары: тегіс, 

көлденең-жолақты, жүрек. 

Жүйке ұлпалары: 

нейрондар, синапстар, 

рецепторлар, 

нейросекреторлы 

жасушалар. Нейроглия. 

теориясының негізі. 

Прокариот және 

эукариот жасушалар 

құрылысының 

тұтастығы. 

Атқаратын 

қызметіне 

байланысты 

жасушаның 

морфологиялық 

ерекшелігі. 

Жасушаның 

құрылымдық 

компоненттері. 

Жасуша циклі және 

жасушаның бөлінуі-

митоз және мейоз. 

Мөлшері және 

патологиясы. 

Гендер және 

генетикалық код. 

Ақуыздың 

биосинтезі. 

Жасушаның 

энергиямен 

қамтамасыз етілу 

жүйелері. 

Өсімдіктер 

жасушасындағы 

фотосинтез. 

Жануарлардың, 

адамдардың және 

тұқымды 

өсімдіктердің 

жыныс 

жасушаларының 

дамуы. Тұқымды 

өсімдіктердің 

қосарлы ұрықтануы. 

Омыртқасыз және 

омыртқалы 

жануарлар 

ұлпаларының онто- 

және филогенездегі 

Химия. 

 Физика. 

олардың құрылыс ерекшелігі;  

үйрену керек - микроскоппен 

жұмыс істеу, препаратты дайындау 

техникасын білу, көрген құбылытарын 

теориялық негіздеу,  оқу және ғылыми 

әдебиеттермен өз бетімен жұмыс істеу;  

дағдылану керек - микроскоптық 

және ультрамикроскоптық деңгейде 

ұлпалардың, оның жасушалық және 

жасушалық емес құрылымдарын 

идентификациялау. 

Құзыреттілігі: 

- практика жүзінде 

жаратылыстану ғылымының, медико-

биологиялық ғылымның, әртүрлі 

кәсіптік және әулеметтік салада қолдана 

білу; 

- жеке жасушалар мен ұлпалардың 

қызмет атқару заңдылықтарын талдай 

білуге дайындығы және қаблеттілігі, 

ағзаның ұйымдасуындағы ұлпалық және 

жасушалық деңгейіндегі білімді 

қолдану.  

 

шығу тегі, негізгі 

құрылысы, дамуы, 

қызметі. 

Эпителиальды 

шегаралық  ұлпалар. 

Ішкі орта ұлпалары: 

қан, лимфа, 

лимфомиелоидтты, 

борпылдақ және 

интерстициалды 

ұлпалар. Тірек, 

дәнекер ұлпалар. 

Бұлшық ет 

ұлпалары: тегіс, 

көлденең-жолақты, 

жүрек. Жүйке 

ұлпалары: 

нейрондар, 

синапстар, 

рецепторлар, 

нейросекреторлы 

жасушалар. 

Нейроглия. 

4 

Даму 

биологияс

ы 

Даму биологиясы 

тіршіліктің өте маңызды 

сипаттардың 

бірі.Бактериялардан 

бастап,сүтқоректілерге 

дейінгі бүкіл тірі 

организмдер көбейе алады 

жануарлар мен 

өсімдіктердің әрбір түрінің 

тіршілік етуі ата-аналық 

особьтары мен олардың 

ұрпақтары арасындағы 

сабақтастық тек көбею 

арқасында ғана сақталып 

қалады.Даму биологиясы  

адамдар мен жануарлардың 

оргаизмдері мен 

ұлпалардың тірщілік 

әрекетімен дұрыс түсіну 

үшін олардың шығуы мен 

дамуын білу қажет.Бұл 

Даму 

биологиясының 

негізгі 

бөлімдері:жыныс 

клеткалары, 

жыныс 

клеткаларының 

құрылысы. 

Ұрықтану.Ұрықтан

удың 

морфологиясы. 

Майдалану процесі. 

Гаструляция 

процесі. 

Ұрықтық 

жапырақшалардың 

ерекшеленуі. 

Білікті 

органдарының 

қалыптасуы. 

Ұрықтан тыс 

3 

1 

Цитология 

Гистология 

Адам 

анатомиясы 

Физиология 

Генетика 

 

Педогогика 

Психология 

Экология 

Зоология 

Биология 

«Даму биологисы» пәнін оқып 

меңгеру нәтижесінде студент: 

-организмдердің көбеюінің екі негізгі 

формаларын жынысты жыныссыз 

көбеюін  білуі керек 

-жыныс клеткаларының дамуын ; 

-ұрықтану прцесі ұрықтың дамуын; 

-постэмбриондық дамуын; 

-гаструляция процесін; 

-органдардың қалыптасуын туралы 

меңгере білуі керек. 

процесті даму биологиясы 

зерттейді 

бөлімдердің пайда 

болуы. 

Органогенез. 

5 

Жас 

физиологи

ясы және 

мектеп 

гигиенасы 

Балалар мен 

жасөспірімдердің өсуі мен 

дамуының жалпы 

заңдылықтары. Жүйке 

жүйесінің құрылысы, 

физиологиясы және 

гигиенасы мен жас ерекше-

ліктері. Жоғары жүйке 

әрекеті, оның бала 

организмі дамуының 

барысында қалыптасуы. 

Сенсорлық жүйелердің 

физиологиясы және 

гигиенасы. Ішкі 

секрециялық бездер 

физиоло-гиясы. Балалар мен 

жасөспірімдердің жыныстық 

жетілуінің қәзіргі кезеңдегі 

ерекшеліктері және 

жыныстық тәрбиелеу. Ас 

қорыту ағзаларының жас 

ерекшеліктері. Зат пен 

энергия алмасуы. Тағам 

гигиенасы. Тірек-қимыл 

жүйесінің жас ерекшеліктері 

мен гигиенасы. Оқыту-

тәрбиелеу жағдайының 

оқушылар денсаулығына 

әсері. Мектептің ғимараты 

мен оқу бөлме-леріне, ауа 

ортасына, 

жарықтандырылуына және 

құрал-жабдықтарына 

қойылатын гигиена-лық 

талаптар. Балалар арасында 

кеңінен тараған дерттердің 

(анемия, йод жетіспеушілігі, 

қант диабеті, семіздік, көру 

кемшіліктері) алдын алу. 

Алты жастағы балаларды 

оқытып-тәрбиелеудің және 

Балалар мен 

жасөспірімдердің 

өсуі мен дамуының 

жалпы 

заңдылықтары. 

Жүйке жүйесінің 

құрылысы, 

физиологиясы және 

гигиенасы мен жас 

ерекше-ліктері. 

Жоғары жүйке 

әрекеті, оның бала 

организмі 

дамуының 

барысында 

қалыптасуы. 

Сенсорлық 

жүйелердің 

физиологиясы және 

гигиенасы. Ішкі 

секрециялық бездер 

физиоло-гиясы. 

Балалар мен 

жасөспірімдердің 

жыныстық 

жетілуінің қәзіргі 

кезеңдегі 

ерекшеліктері және 

жыныстық 

тәрбиелеу. Ас 

қорыту 

ағзаларының жас 

ерекшеліктері. Зат 

пен энергия 

алмасуы. Тағам 

гигиенасы. Тірек-

қимыл жүйесінің 

жас ерекшеліктері 

мен гигиенасы. 

Оқыту-тәрбиелеу 

жағдайының 

2 

1 

Жалпы 

биология. 

Химия. 

 Адам 

анатомиясы. 

Адам мен 

жануарлар 

физиологиясы. 

Адам 

физиологиясы. 

Өзін-өзі тану. 

Педагогика. 

Психология. 

Биохимия.  

Жалпы 

гигиена. Адам 

мен жануарлар 

физиологиясы. 

Экология. 

Әлеуметтану. 

Пәнді оқытудан күтілетін 

нәтижелер:   

білуі керек – онтогенетикалық 

дамудың заңдылықтарын; оқытудың 

және тәрбиелеудің нейрофизиологиялық 

механизмдерін; онтогенездің түрлі 

кезеңдеріндегі жалпы организмнің және 

жеке жүйелердің анатомиялық-

физиологиялық ерекшеліктерін; оқу 

үрдісін ұйымдастыруға, мектептегі сабақ 

кестесін құрастыруға, үзілісті 

ұйымдастыру мен өткізуге, оқу 

бөлмелерін жабдықтауға, көрнекі 

құралдармен және компьютермен жұмыс 

жасауға қойылатын гигиеналық 

талаптарды; 

үйрену керек – оқу-тәрбие 

жұмысын ұйымдастыру кезінде 

физиологиядан алған білімін қолдануды; 

балалық және жасөспірімдік шақтарда 

ағзаның дамуы мен қалыптасуына әсер 

етуші қоршаған орта факторларын 

бағалауды;   

меңгеруі керек – баланың жеке 

типологиялық ерекшеліктерін және оның 

оқуға дайындығын; жас физиологиясы 

және мектеп гигиенасы бойынша 

қарапайым тәжірибелік зерттеу 

әдістерін. 

Құзыреттіліктер: 

-

 

өзінің тұлғалық даму 

мақсаттарын қалыптастыруға және 

шынайы бағалауға қабілетті, сондай-ақ, 

балалар мен жасөспірімдердің 

зияткерлік даму деңгейін арттыру 

дағдыларын игерген; 

-

 

өзінің алған теориялық және 

практикалық білімін жүйелендіріп, білім 

беру саласындағы кәсіби зерттеу 

міндеттерін анықтап, шешуге дайын;  

-

 

дене тәрбиесі мен шынықтыру 

күн тәртібінің гигиеналық 

негіздері. Балалар мен 

жасөспірімдерде саламатты 

өмір салтын қалыптастыру 

негіздері. 

 

оқушылар 

денсаулығына әсері. 

Мектептің ғимараты 

мен оқу бөлме-

леріне, ауа 

ортасына, 

жарықтандырылуын

а және құрал-

жабдықтарына 

қойылатын гигиена-

лық талаптар. 

Балалар арасында 

кеңінен тараған 

дерттердің алдын 

алу. Алты жастағы 

балаларды оқытып-

тәрбиелеудің және 

күн тәртібінің 

гигиеналық 

негіздері.  

әдістерін пайдалану арқылы балалар мен 

жасөспірімдер ағзасының қоршаған 

ортада бейімделу мүмкіншілігін 

арттырып, денсаулығын қорғау мен 

жақсартуға үлес қосады және 

толыққанды әлеуметтік кәсіби қызметті 

қамтамасыз ету үшін өзінің дене 

мәдениетін жетілдіруге дайын; 

6 

Антропол

огия 

негіздері 

«Антропология негіздері» 

курсы жалпы жоғары білім 

беру және кәсіби іс-әрекет 

жоспарында болашақ 

мамандарды 

психологиялық-

педагогикалық даярлаудың 

маңызды құрамды бөлімі 

болып табылады. 

Антропология адам туралы 

ғылым. Ол адамның шыққан 

тегін және оның барлық 

кезеңде бірдей даму типін 

зерттейді. Сонымен қатар, 

антропология адам 

тарихымен байланысты, жер 

қоймасынан табылған 

заттарды зерттейді. 

 

Антропологияның 

шығу тарихы. 

Балалардың даму 

ерекшеліктері. 

Антропологиялық – 

керемет 

педагогикалық 

жүйенің 

сипаттамасы. 

Заманауи педагогқа 

қойылатын негізгі 

талаптар. 

Педагогикалық 

антропологияның 

жетістіктері және 

негізгі идеялары. 

Адамның 

сипаттамасы және 

қасиеттері. 

Адамның 

онтогенетикалық 

дамуының 

ерекшеліктері.  

 

2 

1 

Биология.  

Адам 

анатомиясы 

және 

физиологиясы. 

Жалпы 

биология. 

Педагогика. 

Психология. 

Өзін-өзі тану.