Құрамында C = O қос байланыс бар қарапайым органикалық заттар
Білімді өзектендіру
2. Кетон дегеніміз не?
Білімді өзектендіру
Альдегидтерді алу әдістері( қосымша оқулықпен жұмыс)
18-ғасырдың соңында химиктер органикалық заттардың құрамын қызу зерттеді.
1782 ж. К. Шееле, этил спиртін Мп(4) оксидімен күкірт қышқылында тотықтыра отырып, негізгі өнім –сірке қышқылынан- бөлек тағы бір өткір иісті қосылыс түзілгенін байқады, бірақ оны бөліп ала алмады.Бұдан кейінгі жылдары жаңа « оттекті эфир» А.Фуркру, Л.Воклен жұмыстарында еске түсті.1821 ж. Иоганн Вольфганг Дёберейнер этил спиртін платина катализаторы қатысында тотықтырып спирттің кейбір өнімдерін алды.Көптеген химиктер, сонымен қатар Ю.Либих бұл қоспада белгісіз зат бар екеніне күдіктенді.Екі атом көміртегінен тұратын альдегидтердің бірінші өкілін алу сынағы басталды.Бұл 1868ж. дейін сәтсіздікпен аяқталды. Осы жылы неміс химик-органигі Август Вильгельм Гофман метил спиртінің буын ширатылған платина спиральінен өткізгенде құрамы СН2 О газтәріздес зат алды.
Альдегидтердің сипаттамасы, биологиялық әсері. Альдегидтер мен кетондарға тән қасиет олардың иістері.Төменгі мүшелері өткір, әрі жағымсыз. Жоғарғы альдегидтер мен кетондар эфир майларының құрамына кіреді, сондықтан жеміс-жидектерде және хош иісті өсімдіктерде кездеседі, парфюмерия өндірісінде қолданады. Ароматты альдегид ванилин тропикалық ванили өсімдігінің жемісінің құрамында болады, қазіргі кезде синтетикалық ванилин – кондитер өндірісінде кеңінен қолданылатын ароматты қоспа. Ацетон (СН3)2С=О – жоғары қолданыстағы экстрагент және лактар мен эмальдарға еріткіш. Медициналық практикада қолданылатын альдегидтер - Формалин, паральдегид және олардың туындылары.Альдегидтер қоздырғыш. Оның буы тітіркендіргіштік әсер береді. Көздің және жоғарғы тыныс жолдарының сілемейлі қабықшасына әсер етеді, наркотикалық әсері де бар. Формальдегид және акролеин. Формальдегид ( құмырсқа альдегиді) – жасанды смола, пластмасса өндірісінде, анилинобояғыш өнеркәсібінде қолданылады. Қалыпты жағдайда 40%-ті формальдегидтің судағы ерітіндісі – формалин - бөлме температурасында формальдегид бөледі.Формальдегидтің үлкен концентрациясы көз және тыныс жолдарының сілемейлі қабықшасын (конъюктивит, ринит, бронхит), орталық жүйке жүйесіне (ұйқышылдық, бас ауыруы, әлсіздік), ішек құрылысы, бауыр, өкпе функциясын бұзады. Қатты уланғанда байқалатын жағдайлар: жүйке жүйесінің аурулары, көру қабілетінің төмендеуі, тері аурулары т.б.Акролеин (акрильді альдегид) – түссіз сұйықтық. Глицерин мен майларды қыздырғанда түзіледі. Пластмасса өндірісінде, органикалық синтезде қолданылады.
Білімді өзектендіру
Білімді өзектендіру
Құмырсқа алъдегиді (формальдегид немесе метаналь) өткір иісті газ.
Өндірісте формальдегидті катализатор қатысында метанды немесеметанолды тотықтырып алады.
Формальдегидтің 40%тік ерітіндісін формалин деп атайды. Формалин дезинфекциялағыш зат ретінде кеңінен қолданылады. Құмырсқа альдегиді фенолформальдегид шайырын, карбамидті шайыр, органикалық бояулар,
қопарылғыш заттар, лактар алуда, анатомиялық препараттарды консервациялауға, дезинфекциялауға, дәрі-дәрмек алуға және тері илеу өндірісінде қолданылады.